ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Äïêßìéá 

ÃÕÍÁÉÊÅÓ ÔÏÕ ÊÏÓÌÏÕ: È': ÓÜñêéíåò Ìïýóåò Ôçò Áñ÷áßáò

                                Πρüλογος

     Αυτü το Üρθρο που βγÞκε καθοδüν προς την ολοκλÞρωση (αν μπορεß να ειπωθεß αυτÞ η λÝξη ασφαλþς), του Üρθρου με τα ΕπιγρÜμματα και τους Δημιουργοýς τους, αφορÜ σε μια λßστα 9+1 γυναικþν ποιητριþν της αρχαιüτητας, αρχÞς γενομÝνης απü το ξεκßνημα του 6ου π.Χ. αιþνα και μÝχρι τÝλους του 2ου π.Χ. ΒÝβαια, τα στοιχεßα λιγοστÜ, οι απüψεις περß της ορθüτητÜς των, ποικßλλες κι αμφισβητοýμενες, ωστüσο καλþς Þ κακþς, αυτÜ Ýχουμε κι αυτÜ μποροýμε να παραθÝσουμε κι η ιστορßα ας κρßνει κι üπου απαιτηθεß, ας διορθþσει. Η Λßστα Μουσþν κατ' αλφαβητικÞ σειρÜ, εßναι η εξÞς ßδια που αναφÝρει κι ο Αντßπατρος ο ΘεσσαλονικεýςΑνýτη η ΤεγεÜτις, ¹ριννα η ΤÞνια, Κüριννα η Ταναγραßα, Μοιρþ η Βυζαντßα, Μýρτιδα η Θηβαßα, Νοσσßς η Λοκρßς, ΠρÜξιλλα η Σικυþνια, Σαπφþ η ΛÝσβια, ΤελÝσιλλα η Αργεßα και Κλεοβουλßνα η Λßνδια. Ιδοý λοιπüν οι 9 σÜρκινες, αιμÜτινες, χωμÜτινες, γÞινες, μεστÝς, θνητÝς κι υπÝροχες μοýσες, της αρχαιüτητας και να ληφθεß υπüψιν πως λüγω των εξαιρετικÜ δýσκολων συνθηκþν για τις γυναßκες κεßνης της εποχÞς, η λßστα αυτÞ εßναι τüσο... μικρÞ. ΤÝλος, υποθÝτω πως ξÝρουμε μüνον 9+1 εμεßς, το πιθανþτερον εßναι, να υπÞρξανε κι Üλλες που δε σωθÞκαν ως τις μÝρες μας Þ ßσως η αρχαιολογικÞ σκαπÜνη φÝρει κÜποιες ακüμα στο φως, μελλοντικÜ. Τοýτη τη χρονικÞ στιγμÞ, αρχÝς Δεκεμβρη 2018 μ.Χ., τüσες μüνο μπορþ να παραθÝσω.
     ΒÝβαια τοýτο το Üρθρο μπορεß Üνετα να γßνει το 8ο Üρθρο μου για τις"Γυναßκες"μου του κüσμουΠ. Χ.


=======================




                            Ανýτη η ΤεγεÜτις

     Η ΤεγÝα της Αρκαδßας γνþρισε σημαντικÞ πνευματικÞ Üνθηση κατÜ την αρχαιüτητα. ΑνÝδειξε μεγÜλους μουσικοýς, ιστορικοýς και σπουδαßους δραματικοýς και λυρικÝς ποιητÝς. ΕξÝχουσα μορφÞ μεταξý των τελευταßων αποτελεß η ποιÞτρια Ανýτη που Ýζησε στην ΤεγÝα στον 3ο αι. π.Χ. Για το πρüσωπο και τη ζωÞ της Ανýτης δυστυχþς δεν γνωρßζουμε πολλÜ. ΠαραμÝνει Üγνωστη η οικογÝνειÜ της, το πρüγραμμα της ΣχολÞς που φÝρεται üτι διηýθυνε κι ο ακριβÞς χρüνος γÝννησης και θανÜτου. Δεν υπÜρχει αμφιβολßα üτι πρüκειται για εξÝχουσα προσωπικüτητα των γραμμÜτων. ¼μως για ποια Ανýτη πρüκειται; Και πüτε ακριβþς Ýζησε; Οι γραπτÝς ειδÞσεις μÝχρι το 10ο αι. μ.Χ. συμφωνοýν για την Ανýτη απü τη ΤεγÝα ποιÞτρια κι επιγραμματοποιü με αρκετοýς θαυμαστÝς και μαθητÝς -μεταξý των οποßων τον Λεωνßδα απ’ τον ΤÜραντα. Η επιρροÞ της στα κοινÜ φαßνεται να Þταν μεγÜλη αφοý οι ΤεγεÜτες τη τιμοýσαν και μιλοýσαν γι’ αυτÞν με ευλÜβεια. ΧÜλκινα πορτραßτα της, Ýργα του ΕυθυκρÜτη γιου του Λυσßππου και του Μεγαλοπολßτη Κηφισüδοτου του ΝεοτÝρου (3ος αι. π.Χ.) σε περßοπτη θÝση, κοσμοýσαν τον Ναü της Αλαßας ΑθηνÜς -πολιοýχου της ΤεγÝας. Τα πορτραßτα αυτÜ κÜναν εντýπωση στους επισκÝπτες της πüλης τουλÜχιστον μÝχρι τον 2ο αι. μ.Χ.
     Το 1606 που ανακαλýφθηκε στη ΧαúδελβÝργη το μοναδικü χειρüγραφο της ΠΑ (μεταξý Üλλων περιÝχει 22 επιγρÜμματα αποδιδüμενα σε αυτÞν), ο φιλολογικüς κüσμος Üρχισε να αμφιβÜλλει για την ýπαρξη μιας μüνο ποιÞτριας με üνομα Ανýτη, διüτι Ýνα απü τα επιγρÜμματα που παραδßδονται αποδßδεται στην Ανýτη Μυτιληναßα. Πρþτος πρüσεξε τη λεπτομÝρεια αυτÞ ο J.C. Wolfius το 1734. Αργüτερα (1874) ο ΣκοτσÝζος Charl Neaves διακρßνει 2  ποιÞτριες με το üνομα Ανýτη. ΤÝλος ο Ακαδημαúκüς Σßμος ΜενÜρδος εßναι ο 1ος ¸λληνας που απÝδωσε 2 επιγρÜμματα της ΠΑ στην Ανýτη Μυτιληναßα χωρßς να μας πεßθει για την αξιοπιστßα των πηγþν που χρησιμοποßησε. Απü το τÝλος του 19ου αι. κι üλο τον 20ο αι., ¢γγλοι ερευνητÝς κι ερευνητικÜ κÝντρα μεγÜλων Αμερικανικþν Πανεπιστημßων της ΝÝας Υüρκης, της Καλιφüρνια και του Ιλινüις ανÝπτυξαν θεωρßες (χωρßς σοβαρÜ ερεßσματα) για τουλÜχιστον δýο ΤεγεÜτιδες ποιÞτριες και μßα Μυτιληναßα με το üνομα Ανýτη. Πιστεýουν üτι μßα απü αυτÝς Ýζησε τον 8ο αι. μια Üλλη τον 4ο αι. και μßα τρßτη στο τÝλος του 3ου αι.(κοντÜ στο 200 π.Χ.).
     Η σýγχυση γýρω απü τη ταυτüτητα της ποιÞτριας ßσως οφεßλεται στο γλωσσικü ιδßωμα των αποδιδομÝνων σε αυτÞν επιγραμμÜτων (διÜλεκτος ΑυστηρÜ Δωρßδα), αφοý ελÜχιστοι χειρßζονταν τη διÜλεκτο αυτÞ τον 3ο αι. π.Χ. τüσο τÝλεια üσο η Ανýτη. Δεν σχολιÜστηκε απü κανÝνα ερευνητÞ, το üτι η φερομÝνη ως Ανýτη Μυτιληναßα γρÜφει στην ßδια διÜλεκτο με τη ΤεγεÜτιδα (στην ΑυστηρÜ Δωρßδα που ιδßως στα νησιÜ üλοι σχεδüν την εßχανε ξεχÜσει). Ακüμη κι ο μαθητÞς της Ανýτης Λεωνßδας απ' τον ΤÜραντα που θÝλει να μιμηθεß τη δασκÜλα του αποφεýγει τις δýσκολες εκφρÜσεις. Μüνο στην Αρκαδßα και στην Κýπρο -ιδιαßτερα οι Ιερεßς-  χειρßζονταν τÝλεια την ΑυστηρÜ Δωρßδα. Η Ανýτη η ΤεγεÜτις γρÜφει με μεγÜλη Üνεση αυτÞ τη δýσκολη για την εποχÞ της διÜλεκτο. Πιθανüν οι δεξιüτητÝς της να σχετßζονται με τις στενÝς σχÝσεις που εßχε με το Ιερατεßο του Ασκληπιοý. Εßναι αλÞθεια πως κÜποτε «πλεýσασα ἐς τÞν Ναýπακτον» προσφÝρθηκε να βοηθÞσει τους ιατροýς – ιερεßς- του Ασκληπιοý για τη θεραπεßα κÜποιου πλοýσιου που Ýπασχε απü νüσο των οφθαλμþν. Δεν εßναι απßθανο η ποιÞτρια να υπηρÝτησε ως ιÝρεια Þ ως επιστημονικü προσωπικü  στο Ιερü του Ασκληπιοý. ¢λλωστε δεν Þταν η μüνη λογßα της εποχÞς με ιερατικü αξßωμα. Λßγα χρüνια πριν απü αυτÞν  υπηρετοýσαν και Üλλες μορφωμÝνες γυναßκες σε διÜφορα ΙερÜ, üπως το 429 π.Χ. η Πυθαγüρεια δασκÜλα του ΣωκρÜτη Διοτßμα απü τη Μαντινεßα.



  ΠΑ=παλατινÞ Ανθολογßα
  ΠλΑν= Πλανοýδη Ανθολογßα

     Οι ερευνητÝς του ΤμÞματος ΚλασσικÞς Φιλολογßας στο ΠανεπιστÞμιο της Αριζüνα σε ανακοινþσεις που δημοσιεýθηκαν απü το 1991 ως το 2000 καταλÞγουνε στο συμπÝρασμα (που φαßνεται και πιο λογικü) üτι η γνωστÞ Ανýτη η ΤεγεÜτις Ýγραψε τα ποιÞματÜ της στην αρχÞ του 3ου αι. Εßναι αλÞθεια üτι αν η φßλη της η μικρÞ Μυρþ Þ Μοιρþ, ταυτßζεται με τη Μυρþ τη Βυζαντßα (που γεννÞθηκε üχι νωρßτερα απü το 285 π.Χ.) τüτε το επßγραμμα (ΑΠ 7, 190) δεν μπορεß να γρÜφτηκε πριν το 275 üταν η Μυρþ Þταν περßπου 10 ετþν. Επßσης αν κÜποτε η φερομÝνη ως  Ανýτη Μυτιληναßα ταυτιστεß με τη ΤεγεÜτιδα (μιας και το ýφος και το γλωσσικü ιδßωμα δεν Ýχουν αξιüλογες διαφορÝς), τüτε το επßγραμμα (ΑΠ 7, 492)  που ο Σßμος ΜενÜρδος το αποδßδει σε αυτÞν, πρÝπει να τοποθετηθεß τουλÜχιστον μετÜ  το 278 αφοý οι ΓαλÜτες εισÝβαλαν στη ΜικρÜ Ασßα στις αρχÝς του 279 π.Χ. κι οι τρεις ΜιλÞσιες ηρωßδες ποý εξυμνοýνται στο επßγραμμα προτßμησαν να αποφýγουν την ατßμωση και να κÜνουν τον ¢δη κηδεμüνα τους (μÜλλον μεταξý 279–270π.Χ. ). Η Ανýτη λοιπüν Ýγραφε -και βρισκüταν σε μεγÜλη ακμÞ- μÝχρι τουλÜχιστον το 278 π.Χ.
     Η Ανýτη Þταν αρχαßα Ελληνßδα ποιÞτρια κι επιγραμματοποιüς και το κυρßως Ýργο της τοποθετεßται λßγο μετÜ το 300 π.Χ.. ¸γραψε στη δωρικÞ διÜλεκτο. ΑνÞκε στη σχολÞ των Πελοποννησßων επιγραμματοποιþν, üπως ο Λεωνßδας ο Ταραντßνος, εßναι μÜλιστα απü τους σημαντικüτερους εκπροσþπους της, που Þκμασε γýρω στο 300 π.Χ., Üλλαξε κατευθýνσεις στο εßδος, αντικαθιστþντας το ηρωικü περιεχüμενο των παλαιüτερων επιγραμμÜτων με καταστÜσεις και διαθÝσεις της καθημερινÞς ζωÞς. Η σχολÞ αυτÞ ρÝπει προς τη περιγραφÞ της φýσης με πληθωρικü και μπαρüκ ýφος, χαρακτηρßζεται απü Ýντονη χρÞση επιθÝτων και μεγÜλο πλοýτο εικüνων. Οι εκπρüσωποι της ΠελοποννησιακÞς σχολÞς των επιγραμματοποιþν ανÞκουν τοπικÜ στον χþρο της ΠελοποννÞσου, η επßδρασÞ τους ωστüσο, διαπιστþνεται σ’ üλο τον ελληνικü χþρο, ως τη κÜτω Ιταλßα, ως τα νησιÜ του Αιγαßου (κυρßως στη Ρüδο) κι ως το ΒυζÜντιο. Στα επιγρÜμματα των ποιητþν αυτþν κυριαρχοýν τα αναθηματικÜ και τα επιτýμβια που συνδÝονται δομικÜ κι εκφραστικÜ με τις παλαιÝς επιγραφÝς, Ýστω κι αν επινοοýνται απλþς τα πρüσωπα και τα γεγονüτα. Με τη ποßηση αυτÞ ανοßγεται νÝος δρüμος της ανθρþπινης παρουσßας: παρουσιÜζεται ο απλüς λαüς, χωρßς προβολÞ αριστοκρατικþν, περßφημων Þ ηρωικþν προσþπων, üπως συχνÜ διατυπþνεται στην παλαιüτερη ποßηση. Οι επιγραμματοποιοß της σχολÞς αυτÞς κινοýνται με ιδιαßτερην αγÜπη στον κýκλο του «μικροý ταπεινοý ανθρþπου». Οι ψαρÜδες, οι αγρüτες, οι βοσκοß κ.λ.π. παρουσιÜζονται με üλες τις Ýγνοιες και τους μüχθους τους αλλÜ και με την απλÞ χαρÜ και τις ικανοποιÞσεις τους. ¸τσι πιο πολý πληροφοροýμαστε για τα επαγγÝλματα και τη ζωÞ των ανθρþπων παρÜ για τα ονüματÜ τους.
     Εßναι χαρακτηριστικü στοιχεßο το γεγονüς üτι στα επιγρÜμματα αυτÜ βλÝπει κανεßς τον κüσμο üχι με τα μÜτια ωρßμων κι ηλικιωμÝνων ανθρþπων, αλλÜ με τα μÜτια των παιδιþν. Οι ποιητÝς τþρα αποκαλýπτουν τη γοητεßα της παιδικÞς ψυχÞς και της παιδικÞς ζωÞς. Η επιλογÞ των θεμÜτων συνÜπτεται με τον μικρü και τον απλü λαü: Ο ναýτης, ο κηπουρüς, ο κυνηγüς, ο βοσκüς κ α., που τþρα υμνοýνται, δημιουργοýν μια νÝα μορφÞ στη ποßηση. Τþρα 1η φορÜ παρουσιÜζονται στα ποιÞματα ζþα και φυτÜ, με τρυφερÞ κι ανθρþπινη συμμετοχÞ. ¸τσι δημιουργοýνται τα επιτýμβια επιγρÜμματα των ζþων, üπου το προβÜδισμα Ýδωσε η Ανýτη. Πιο πολý απü τη παλαιüτερη ελληνικÞ λογοτεχνßα κυριαρχεß εδþ η ησυχßα, η ειρÞνη, η τρυφερüτητα  και τα στοιχεßα του ταπεινοý και μικροý. ¼τι βλÝπουμε στα ποιÞματα αυτÜ εßναι πολý μικρü τμÞμα φýσης και δημιουργßας: Ýνα πουλß, Ýνα δÝνδρο, μια πηγÞ, Ýνας μικρüς χþρος ανÜπαυσης. Το ýφος κι η ευρýτατη θÝα της κλασσικÞς ποßησης Ýχουν εξαφανιστεß. ¼μως η Ανýτη üπως κι Üλλοι ποιητÝς-παραμÝνουν, μορφολογικÜ στη παλιÜ παρÜδοση και παρουσιÜζουνε τη περιγραφÞ να απευθýνεται στο διαβÜτη, üπως οι παλαιÝς επιγραφÝς.
     Η ποßησÞ της διακρßνεται για τη φυσιολατρßα της, τη τρυφερüτητα των αισθημÜτων και την αναζÞτηση της γαλÞνης. Λυρικüτατα και γεμÜτα συναßσθημα εßναι και τα επιγρÜμματÜ της σε τÜφους νεκρþν κοριτσιþν, ενþ υπÞρξε η 1η που 'γραψε επιτÜφια επιγρÜμματα και για ζþα. Η Ανýτη Üσκησε μεγÜλη επßδραση στους νεüτερους αυτÞς λογοτÝχνες. Απü τα επιγρÜμματÜ της σþζονται στη ΠΑ και στη ΠλΑν, απü τα οποßα τα 4 Þ 6 δε θεωροýνται γνÞσια κι Ýνα ακüμη που παραδßδει ο Πολυδεýκης (5,48). Και μες απü τα 20 üμως που 'ναι με βεβαιüτητα δικÜ της, διακρßνεται το λεπτü της πνεýμα. ¸τσι μποροýμε να αποκτÞσουμε μια εικüνα για τη θεματολογßα της και την ποιητικÞ της διατýπωση. Τα επιγρÜμματα της Ανýτης εντÜσσονται θεματολογικÜ στα αναθηματικÜ, στα επιτýμβια, στην παρουσßαση γεγονüτων και της φýσης, üπου και αναφÝρονται στον Þσυχο κι ωραßο χþρο της γης. Μες στους στßχους διαπιστþνεται ο στüχος της ποιÞτριας να περιγρÜψει την πνευματικÞ γοητεßα των χþρων με Ýνα Ýντονο, ζωντανü και γνÞσιο αßσθημα. ¸τσι παρουσιÜζεται ενþπιον μας μια ειδυλλιακÞ και μυθικÞ φýση με πνευματικοποιημÝνη γοητεßα και με απλοýς κατοßκους: βοσκοýς, διαβÜτες κ.λ.π. που συνδÝονται με τον ΠÜνα, με τις Νýμφες και με τους θεοýς. ΑρκÜδες βοσκοß τιμοýν το θεü ΠÜνα και του προσφÝρουν αναθηματικÜ δþρα, που η Ανýτη τα τιμÜ ιδιαßτερα στα επιγρÜμματÜ της. Η Ανýτη συνÜπτει τη φýση απλÜ. Ο διαβÜτης (Þ ο βοσκüς ) απολαμβÜνει μ’ ευγνωμοσýνη τη σκιÜ, το δροσερü νερü της πηγÞς, αλλÜ δεν παρουσιÜζεται ως Üνθρωπος που γοητεýεται και ζει Ýντονα τα γεγονüτα. ¼λα δßνονται απλÜ, Þρεμα, φυσικÜ. ºσως αυτü συνδÝεται και με το γεγονüς üτι στα ποιÞματα της Ανýτης λεßπει το ερωτικü στοιχεßο. Οι Üνθρωποι που παρουσιÜζει εßναι βασικÜ περαστικοß , τυχαßοι διαβÜτες που Ýρχονται απü κÜπου, σταματοýνε κÜπου και χÜνονται πÜλι.
     Η Ανýτη παρουσιÜζει νÝα μορφÞ ποßησης, μ’ ευαισθησßα κι ανθρωπιÜ και με αναφορÜ στα απλÜ, μικρÜ κι Þρεμα πρÜγματα. Η ποßησÞ της εßχεν αρκετÞ επßδραση σ’ Üλλους σýγχρονους Þ μεταγενÝστερους ποιητÝς. Η περιγραφÞ της φýσης και τα επιτýμβια των ζþων αποτελοýν το ιδιαßτερο στοιχεßο στη θεματολογßα της. Με πολλÞ γνþση η ποιÞτρια προσαρμüζει τον τüνο του ποιÞματος με τη κατÜσταση που περιγρÜφει. Μες στα επιτýμβια των ζþων συνδÝει διακριτικÜ κι üμορφα το πüνο με παιχνßδισμα του λüγου κι αστεßα λüγια, τη πßκρα για το θÜνατο με απλοúκÝς κι εορταστικÝς  εκφρÜσεις, τη λýπη με χαμüγελο και λεπτÞ ειρωνεßα. Μερικοß στßχοι των επιγραμμÜτων της Ανýτης εßναι μοναδικοß σε γλωσσικÞ και ποιητικÞ ποιüτητα.



     Η Ανýτη Ýγραψε λυρικÜ κι επικÜ επιγρÜμματα διαφορετικÞς Ýμπνευσης: αναθηματικÜ, ταφικÜ, επιδεικτικÜ, βουκολικÜ. Χρησιμοποιεß τη δωρικÞ διÜλεκτο, μ’ Ýντονο επικü χρωματισμü. Η ποßησÞ της αποπνÝει σπÜνια ευαισθησßα και χÜρη, τρυφερüτητα κι αγÜπη για τη φýση, τα ζþα και τον απλü Üνθρωπο. Για το Ýργο και τις αρετÝς της οι ΤεγεÜτες τßμησαν τη μεγÜλη τους ποιÞτρια με το ÜγαλμÜ της. Ο Αντßπατρος ο ΘεσσαλονικÝας την ονüμασε «θηλυκü ¼μηρο» και "μßα απü τις εννÝα γÞινες μοýσες" και παρομοßασε τα ποιÞματÜ της κρßνα, ßσως λüγω του αρχαιοπρεποýς ýφους της. ¹ταν μÜλιστα η μοναδικÞ γυναßκα, που μαζß με τη Σαπφþ μετεßχε στη συλλογÞ ΣτÝφανο του ΜελεÜγρου, που παραλληλßζοντας στην εισαγωγÞ κÜθε συγγραφÝα της ανθολογßας του μ' Ýνα Üνθος, παρομοßασε την Ανýτη με κüκκινο κρßνο. Ο ΣτÝφανος ΒυζÜντιος τη χαρακτηρßζει μελοποιü.  Ο Ιοýλιος Πολυδεýκης, τον 2ο αι. μ.Χ. διασþζει επιτýμβιο επßγραμμÜ της «με το οποßο η ποιÞτρια δüξασε την Λοκρßδα». Το λεξικü Σουßδα (10ος αι. μ.Χ.) παραθÝτει στßχους απü ποιÞματÜ της. ΤÝλος ο Παυσανßας κÜνει αναφορÜ περß της Ανýτης στο κεφÜλαιο X,38,13 των "Αρκαδικþν".
     Απü τα σωζüμενα επιγρÜμματÜ της κι απü τη παρÜδοση που διασþζει ο Παυσανßας κι ο Ιοýλιος Πολυδεýκης φαßνεται üτι η Ανýτη Ýκανε πολλÜ ταξßδια εκτüς Αρκαδßας, απÝκτησε φιλßες στην Επßδαυρο και στα λιμÜνια της Λοκρßδος (ιδιαßτερα τη Ναýπακτο) üπου γνþρισε -Þ της χÜρισαν Þ αγüρασε- την  αγαπημÝνη της σκυλßτσα για την οποßα Ýγραψε το ωραßο συγκινητικü επßγραμμα. Ταξßδεψε και σ’ Üλλες ΕλληνικÝς πüλεις. ΚατÜ τον Δ. ΣκιαδÜ η φÞμη της εßχε φθÜσει στη Ρüδο, στη ΚÜτω Ιταλßα και στο ΒυζÜντιο κι εßδε απü κοντÜ τα κοινωνικÜ προβλÞματα του κüσμου.
     Ας μη ξεχνÜμε üτι στην εποχÞ της, οι ραγδαßες πολιτικÝς ανατροπÝς ευνοοýσαν κλßμα αβεβαιüτητας και ανασφÜλειας στη Μεσüγειο. Η δýναμη της «μοßρας» εξουσßαζε και καταπßεζε τη ζωÞ του μÝσου πολßτη. Το φüβο μπρος στο Üγνωστο (μπρος στην ανθρþπινη μοßρα) και το θρÞνο για τον Üδικο χαμü νÝων ανθρþπων αποτυπþνει η Ανýτη σε Επιτýμβια ΕπιγρÜμματα: ΤραγικÝς φιγοýρες üπως η Üτυχη Φιλαινßς που νεüνυμφη τη βρÞκε ο θÜνατος («χεῦμ’ ἀχÝροντος ἔβα») (ΠΑ 7. 486), η üμορφη Αντιβßα που ενþ Þταν περιζÞτητη ως μÝλλουσα νýμφη, η «οὐλομÝνα μοßρα» τη πρüδωσε (ΠΑ 7. 490), η μικροýλα Ερατþ που αγκαλιÜζοντας τον πατÝρα της  θρηνεß διüτι «το βλÝμμα της θα το σβÞσει ο θÜνατος» (ΠΑ 7. 646), συγκινοýν Ýντονα την Ανýτη.  ¼μως το χτýπημα της σκληρÞς μοßρας δεν μπορεß να νικÞσει την αξιοπρÝπεια. Η χαροκαμÝνη μητÝρα της αδικοχαμÝνης Θερσßδος (ΠΑ 7. 649) στÝκεται και κλαßει βουβÜ, χωρßς κραυγÝς κι οιμωγÝς μπρος στο Üγαλμα της νεκρÞς κüρης της. Οι βßαιες κινÞσεις κι η Üκρα απüγνωση δεν αρÝσουν στην Ανýτη.
     Τον βουβü θρÞνο δεν τον προκαλεß μüνο ο θÜνατος. Αν προσÝξουμε θα δοýμε üτι σε πολλÜ ποιÞματÜ της η Ανýτη εκφρÜζει νοσταλγßα -βαθειÜ θλßψη- γι’ αυτÜ που φýγαν ανεπιστρεπτß. Η θλιβερÞ -μοιραßα- λÝξη «οὐκÝτι» (=ποτÝ πια) αντηχεß πÝνθιμα: Το üμορφο περÞφανο δελφßνι (ΠΑ 7. 215), ποτÝ πια δεν θα φανεß να παßζει χαροýμενο με το κýμα (πλωτῆσιν ἀγαλλüμενος  πελÜγεσιν) αλλÜ κεßται νεκρü ριγμÝνο απü την Üγρια νοτιÜ στην ακτÞ. Κι ο πετεινüς της ποιÞτριας (ΠΑ 7. 202), ποτÝ πια δε θα τη ξυπνÞσει το πρωινü τινÜζοντας χαροýμενα τα πλοýσια φτερÜ του (πυκιναῖς πτερýγεσσι ἐρÝσσων) διüτι ο ληστÞς τον Ýπνιξε κρυφÜ τη νýχτα. ΜÞπως στις πικρÝς αυτÝς φρÜσεις κρýβεται η νοσταλγßα για τις ελεýθερες –χαροýμενες- μÝρες που χÜθηκαν; Τα βαριÜ σýννεφα κεßνα τα χρüνια εßχανε πια αρχßσει να φαßνονται. Εμφýλιοι πüλεμοι μεταξý ελληνικþν πüλεων προετοιμÜζανε τη κατÜλυση των ελευθεριþν. ¢ρχισε να λεßπει στην Ανýτη και στους μαθητÝς της το ξÝνοιαστο πρωινü ξýπνημα. Γνþριζαν πως δεν τους περßμενε πια η Εκκλησßα του ΔÞμου. Περισσüτερη üμως θλßψη προκαλοýσε ο αφοπλισμüς των πολιτþν. Το πολεμικü Δüρυ (ΠΑ 6, 123) δεν θα στÜξει πια αßμα στις φονικÝς μÜχες (φüνον δαÀων). ΣτÝκεται σε κÜποιο βÜθρο στο Ναü της ΑθηνÜς να θυμßζει παλιÝς ηρωικÝς στιγμÝς. Οι πολßτες στη Μεσüγειο Üοπλοι και νικημÝνοι εßναι αναγκασμÝνοι να παρακολουθοýν τα γεγονüτα χωρßς να μετÝχουνε στις αποφÜσεις και χωρßς να μποροýν να ασκÞσουν Ýλεγχο. Το μüνο που μÝνει στο ξεχασμÝνο πολßτη της Μεσογεßου εßναι η νοσταλγßα για τις παλιÝς ηρωικÝς μÝρες üταν ακüμη κι οι δοýλοι (üπως ο ΜÜνης ΠΑ 7. 538) θυσιÜζονταν για τη πατρßδα.
     ΜοναδικÞ ελπßδα για το ξεχασμÝνο και φοβισμÝνο πολßτη που γνþρισε η Ανýτη στις ακτÝς της Μεσογεßου Þταν η προσδοκßα σωτηρßας που θα προÝλθει απü υπερφυσικÞ -θεßα- δýναμη. Ο «ΣωτÞρ» Ýπρεπε να εßναι επιβλητικüς και να εμπνÝει σεβασμü. Η ιδÝα αυτÞ του μεγαλοπρεποýς «ΣωτÞρος» εßχε επηρεÜσει τους τεχνßτες και καλλιτÝχνες της εποχÞς και Ýστηναν «ξüανα» και πÝτρινα Þ χÜλκινα αγÜλματα αφιερωμÝνα σε Νýμφες κι Üλλους «πολιοýχους» θεοýς. ζητþντας απü αυτÜ προστασßα (σþζοιτε…). ΤÝτοια Þταν τα ξüανα αφιερωμÝνα στις «Ανιγρßδες Νýμφες» που περιγρÜφει σ’ επßγραμμÜ της η Μυρþ η Βυζαντßα μαθÞτρια και φßλη της Ανýτης.
     Στους θαλασσινοýς, προστασßα και σωτηρßα προσÝφερε μÝσω των ναþν και αγαλμÜτων της η «φιλομειδÞς» (χαμογελαστÞ) «σκηπτοýχος» «Κýπρις» (θεÜ Αφροδßτη). Οι ναυαγοß τη παρακαλοýσαν πÜντα στις προσευχÝς τους διüτι Þταν «φιλικÞ στους θαλασσοπüρους». ¸να τÝτοιο επιβλητικü «ξüανο» της «Κýπριδος» εßχε υπ’ üψιν η Ανýτη üταν Ýγραφε το σχετικü Επßγραμμα (ΠΑ 9. 144). Το εßχαν στÞσει ßσως στο προαýλιο ναοý στην ακροθαλασσιÜ, þστε να εßναι ορατü απü τα διερχüμενα πλοßα και φαινüταν ως να ευλογοýσε τους ναυτιλλομÝνους και τους υποσχüταν ευχÜριστο ταξßδι («φßλον ναυτῆσι τελῇ πλüον»). Χαρακτηριστικü εßναι üτι σε4 Δωρικοýς στßχους η ποιÞτρια εκφρÜζει ü,τι Ýνας κριτικüς τÝχνης θα περιÝγραφε σε πολυσÝλιδη πραγματεßα. Η επιβλητικÞ μορφÞ της Αφροδßτης δεσπüζει στο χþρο ο οποßος «της ανÞκει». Το «λαμπρü ξüανο» ßσταται στη θÝση του  να ατενßζει αλλÜ και να εποπτεýει το «λαμπρüν πÝλαγος». ΑυστηρÞ Þταν η θεÜ και δυναμικÞ. Εßχε τη δýναμη και τη θÝληση να σþσει, να ελεÞσει και να προστατεýσει, γι’ αυτü και ενÝπνεε εμπιστοσýνη. ¼μως παρÜλληλα η χαμογελαστÞ κι ευγενικÞ μορφÞ της Ýδιωχνε το φüβο των ναυτιλλομÝνων και τους Ýκανε να ξεχνοýν τον απÝραντο «πüντο» με τους φüβους και τις παγßδες που κρýβει.
     Αν στην εποχÞ της Ανýτης η Κýπρις εßχεν αναλÜβει τη προστασßα και σωτηρßα των ναυτιλλομÝνων, üμως στην ξηρÜ ο ΕρμÞς Þταν ο προστÜτης των οδοιπüρων και των εμπüρων. Μες στη θολÞ, ζοφερÞ ατμüσφαιρα και στη πολιτικÞ αστÜθεια των Ελληνιστικþν χρüνων το Üγαλμα του ΕρμÞ «στο τρßστρατο δßπλα στην κατÜλευκη απü τα κýματα ακτÞ» (ΠΑ 9. 314) περιμÝνει τους «κεκμηþτας» (κουρασμÝνους) να τους χαρßσει λßγη «ἄμπαυσιν ὁδοῖο» (ανÜπαυση στη δýσκολη πορεßα) και να τους δροσßσει με το νερü της παρακεßμενης κρÞνης. Εßναι σαφÞς ο συμβολισμüς που η Ανýτη θÝλει να περÜσει: ΥπÜρχει ελπßδα. Δεν τελεßωσε τßποτε. Τον θεü του εμπορßου δεν τον νοιÜζει ο Üγριος (μÞπως και πολεμικüς;) Üνεμος  που κτυπÜ το ÜγαλμÜ του στο «ἠνεμüεντα» (ανεμοδαρμÝνο) χþρο. ΜÝσα στη θýελλα των γεγονüτων υπÜρχει μßα «κρÜνα» (κρÞνη) με δροσερü νερü δßπλα στο Þρεμο Üγαλμα του ΕρμÞ να ξεκουρÜσει και να ξεδιψÜσει τον ταλαßπωρο οδοιπüρο.
     Αν κι η Ανýτη ταξßδεψε και γνþρισε τα περισσüτερα ΕλληνικÜ κÝντρα της εποχÞς της, üμως ο φυσικüς της χþρος Þταν η Αρκαδßα. Με γλαφυρÝς εικüνες περιγρÜφει τον κüσμο της στα ψηλÜ βουνÜ και προσκαλεß τους μαθητÝς και ακροατÝς της να απολαýσουν τα ειδυλλιακÜ ειρηνικÜ τοπßα üπου ζει και χαßρεται. Την εμπνÝει η ΑρκαδικÞ φýση και εßναι η πρþτη που ασχολÞθηκε με το «ποιμενικü επßγραμμα». ΚÜποιοι – üσοι τοποθετοýν την ακμÞ της γýρω στο 300 π.Χ. -τη θεωροýνε πρþιμη βουκολικÞ ποιÞτρια προÜγγελο του Θεüκριτου. Ο Οβßδιος αργüτερα, εßναι βÝβαιο πως αναζÞτησε στην Αρκαδßα τον βουκολικü κüσμο της Ανýτης -«μυÞθηκε» σ’ αυτüν- τον αγÜπησε και τονε τραγοýδησε.
     ¼πως üλα τα ΕπιγρÜμματα και οι Επιτýμβιες ΕπιγραφÝς παραδοσιακÜ, Ýτσι και τα ΕπιγρÜμματα της Ανýτης απευθýνονται στον «ξÝνο», που καλεßται να απολαýσει τη δροσιÜ του δÜσους και να αναπαυθεß δßπλα στην πηγÞ Þ στη σκιÜ ενüς δÝνδρου. ¼ταν ο κουρασμÝνος διαβÜτης αντλÞσει «ὡραßου νÜματος ἁδý πüμα» (ΠΑ 9. 313) üλα τα βÜσανÜ του θα τα ξεχÜσει «ὑπü καλÜ δÜφνας εὐθαλÝα φýλλα». Ο ξÝνος (ΠΑ 9. 144) καλεßται να καθßσει «ὑπü τÜν πτελÝαν» να απολαýσει το «θρüισμα των φýλλων της» στη δροσερÞ «πνοÞ του Ζεφýρου» πßνοντας δροσερü «ὕδωρ». Εßναι σημαντικü να αναφερθεß üτι στα περισσüτερα ΕπιγρÜμματα της Ανýτης το «ὕδωρ» Ýχει κεντρικÞ θÝση και εßναι πÜντα «μελιχρüν» (γλυκý -δεν εßναι γλυφü ΠΑ 16. 291), πηγÜζει «ἐκ παγᾶς ψυχρüν» (ΠΑ 16. 228), εßναι «ὡραßον νÜματος ἁδý πüμα» (ΠΑ 9. 313), εßναι «ψυχρüν ἀχραÝς» (ΠΑ 9. 314). Δροσßζει κι αναπαýει. ΠÜντα μια πηγÞ Þ μια κρÞνη στη σκιÜ πλατýφυλλου δÝνδρου περιμÝνει τον «ξÝνο», τον «ὁδßτη» Þ τον «κεκμηþτα» (κουρασμÝνο μετÜ απü κοπιαστικÞ αγροτικÞ εργασßα) να τον δροσßσει και να τον ξεκουρÜσει. απü το «θερμüν καῦμα» (ΠΑ 16. 228), απü τους «πüνους θÝρεος» (κοýραση κατακαλüκαιρου) (ΠΑ 9. 313) Þ απü το «ἀξαλÝον θÝρος» (ΠΑ 16.291).
     Αξßζει να παρατηρÞσουμε üτι ο Δßας ως θεüτητα λεßπει απü τα σωζüμενα ποιÞματα της Ανýτης και πουθενÜ δεν φαßνεται ο Ασκληπιüς που διÝθετε σημαντικÜ ΙερÜ σε μεγÜλες πüλεις της Αρκαδßας -αν και κατÜ τον Παυσανßα η Ανýτη συνεργÜστηκε κÜποτε με αυτÜ τα ΙερÜ. ΑπουσιÜζουν επßσης ο Απüλλων, η ΔÞμητρα στο μεγÜλο πλακüστρωτο δρüμο με τις δρυς που ξεκινοýσε απü τις πýλες της ΤεγÝας, αλλÜ και ο Διüνυσος με το περßφημο Ιερü στους πρüποδες του Παρθενßου31. ΠλανÜται μια ψυχρüτητα και πικρÞ φραστικÞ επßθεση στον πολεμικü θεü ¢ρη  γιατß Ýδωσε θανατηφüρο κτýπημα («¢ρης τῦψεν») στο ωραßο -περÞφανο- Üλογο του ΔÜμιδος και «πüτισε με αßμα το στεγνü χþμα» (ΠΑ 9. 144) (Ο θεüς  αυτüς ευθýνεται για την πολεμικÞ ατμüσφαιρα, τις αιματηρÝς συγκροýσεις και την πρωτοφανÞ βßα σε üλη τη Μεσüγειο).
     ºσως η ψυχρÞ αντιμετþπιση του ¢ρεως κι η απουσßα του Δßα και των μεγÜλων Θεþν απü τα Ýργα της Ανýτης, οδÞγησε κÜποιους ερευνητÝς να υποθÝσουν üτι απü το Ýργο της λεßπει το θρησκευτικü στοιχεßο. ΚÜνουν μεγÜλο λÜθος. Η Ανýτη τιμÜ τους δημοφιλÝστερους θεοýς της Αρκαδßας. Υμνεß τον «ΠÜνα αγρüτη» (ΠΑ 16. 231) που δεν χτυπÜ θανατηφüρα κτυπÞματα üπως ο ¢ρης αλλÜ «τßπτει» τον «ἁδυβüα αὐλü» (τη γλυκüφωνη φλογÝρα) για να βüσκουν οι δαμÜλεις στα δροσερÜ λιβÜδια. Συγκινεß την Ανýτη το «δῶρον» που οι «οἰονüμοι» (βοσκοß) προσÝφεραν στο Ιερü του Πανüς και των Νυμφþν üπως αυτü που προσÝφερε ο Θεýδοτος (ΠΑ 16. 291). Ο θεüς Παν κι οι Νýμφες χαρßζουνε στους ΑρκÜδες το πολýτιμο -μοναδικü- προνüμιο να χαßρονται την ελεýθερη φýση (δε μπüρεσε κανεßς κατακτητÞς και καμμιÜ κακοτυχßα να τους το αφαιρÝσει).
     Η Ανýτη δεν ξεχνÜ επßσης το περßφημο Ιερü της ΑλÝας ΑθηνÜς στη ΤεγÝα -üπου ο στρατιþτης Εχεκρατßδας απü την ΚρÞτη (ΠΑ 9. 144) αφιÝρωσε μÝρος του οπλισμοý του. Και εßναι ενημερωμÝνη για τις λατρευτικÝς εκδηλþσεις των πιστþν Τεγεατþν που -üπως ο Κλεýβοτος (ΠΑ 6. 312)- αφιÝρωναν στη ΘεÜ μεγÜλους εντυπωσιακοýς λÝβητες και Üλλα σκεýη για τις θυσßες.
     Στον κüσμο της ανÞκουν και τα παιδιÜ (ΠΑ 6. 312) που «ἵππια παιδεýουσι» (παßζουν ιπποδρομßες) γýρω απü τον ναü του Πανüς βÜζοντας «ἡνßα και φιμÜ» (γκÝμια και φßμωτρο) σ’ Ýνα τρÜγο. Κι οι φßλοι της που ζοýνε στους βοσκüτοπους της Μαντινεßας και της Γορτυνßας εßναι κι αυτοß μÝλη της κοινωνßας που αρÝσει στη ποιÞτρια. ΞυπνÜνε πρωß με το λÜλημα του πετεινοý, γιορτÜζουνε, χαßρονται τη ζωÞ, τραγουδÜνε και χορεýουνε στη πατρßδα τους την «εὑρýχορον» καθημερινÜ και χαροýμενοι, τρÝφουν Üλογα και βüσκουνε δαμÜλια Þ πρüβατα στα λιβÜδια και γßδια στις απüτομες πλαγιÝς του ΠÜρνωνα, του ΜαινÜλου και του Αρτεμισßου. Τα παιδιÜ τους, üπως η μικρÞ ΝαÀς η κüρη του Βρομßου (ΠΑ 9. 745), μυοýνται κι αυτÜ στην ßδια σκληρÞ -üμως γεμÜτη χÜρη- ζωÞ κι εßναι περÞφανα για τον «κεραιü τρÜγο» που εκτρÝφουν «ὡς ἀγερþχως ὅμμα» (με πüσον αγÝρωχο βλÝμμα  μας κοιτÜ) ακüμη κι αν εßναι απλü Üγαλμα.
     ΤÝλος στον ßδιο κüσμο εντÜσσονται και πλÞθος φßλοι, μαθητÝς και συνεργÜτες της üπως ο Λεωνßδας ο Ταραντßνος που νοσταλγοýνε τις πλαγιÝς των Αρκαδικþν ορÝων με τον «αγρονüμο ΠÜνα» και τις «ΑυλιÜδες Νýμφες» και ζηλεýουνε τους ΑρκÜδες βοσκοýς που προσφÝρουνε στους θεοýς «πολýχρωμα Üνθη απü οπωροφüρα δÝνδρα» και «κüκκινα πÝταλα απü ρüδα». Πασßγνωστη Ýγινε για τη συγκινητικÞ παιδικÞ της ευαισθησßα κι αφÝλεια η «μικρÞ Μυρþ» που -üπως λÝει ο Αντßπατρος- αγαπÜ τη «σοβαρÞ γλαýκα», τη «χαρωπÞ χÞνα», τη «ζωηρÞ και γρÞγορη στο τρÝξιμο σκυλßτσα» και χαßρεται με τα Ýντομα του λιβαδιοý και του δÜσους (τον «τÝττιγα» και την «ακρßδα»), παßζει μαζß τους και λυπÜται üταν αυτÜ πεθαßνουν (ΠΑ 7.190).
     Τα αναθηματικÜ επιγρÜμματα, που ανÞκουνε στο βιβλßο VI της ΠΑ, αναφÝρονται σε αντικεßμενα αφιερωμÝνα στο λαμπρü ναü της ΑλÝας ΑθηνÜς στη ΤεγÝα. Χαρακτηριστικü το παρακÜτω επßγραμμα (ΑΠ VI, 123), μιλÜ για το δüρυ που αφιÝρωσε Ýνας θαρραλÝος Κρητικüς πολεμιστÞς, ο ΕχεκρÜτης (το üνομα εßναι πλαστü και φαßνεται üτι επινοÞθηκε απü τη ποιÞτρια), σε μαρτυρßα της ανδρεßας του. Αν και το δüρυ γενικÜ θεωρεßτο ανÜξιο ανÜθημα, Þτανε στη περßπτωση αυτÞ μÝγα για τη ποιÞτρια.
     H Ανýτη μπορεß δßκαια να θεωρηθεß σα μßα απü τις σημαντικüτερες ποιÞτριες της ΕλληνικÞς αρχαιüτητας. Διακρßνεται για την ευαισθησßα της, το Üρτιο μÝτρο, τη λιτÞ και μεστÞ γραφÞ, τον υπÝροχο λυρισμü, τη λεπτüτητα πνεýματος, το περÞφανο φρüνημÜ της.  Σýμφωνα με τους μελετητÝς εßναι σημαντικÞ εκπρüσωπος του ποιητικοý εßδους αυτοý της αναγÝννησης του 3ου π.Χ. αι., στην οποßα μÜλιστα πρωταγωνßστησαν αρκετÝς γυναßκες. Σýμφωνα μÜλιστα με τον μελετητÞ Perrotta:

   «Η Ανýτη εßναι αψεγÜδιαστη στη γλþσσα και το μÝτρο. Απλüτητα, λιτüτητα, γνησιüτητα εßναι τα χαρßσματÜ της».

     Ενþ ο Dover γρÜφει:

   «Και σ’ αυτÞ τη περßοδο βρßσκουμε επßσης γυναßκες χειραφετημÝνες. ¸νας σημαντικüς αριθμüς ποιητριþν, üπως η Ανýτη, η Ερßννα, η Μοιρþ, η Νοσσßς, Üφησαν θαυμÜσια ποιÞματα. ΥπÞρξαν ακüμα γυναßκες φιλüσοφοι κι εξαιρετικÝς βασßλισσες».

     Η ¸κδοση Dubner Þταν η 1η εýχρηστη πλÞρης Ýκδοση της ΠΑ με ενσωματωμÝνη  την «Ανθολογßα Ελληνικþν ΕπιγραμμÜτων» του Πλανοýδη (ως 16ο βιβλßο). Την Ýκδοση αυτÞ ακολουθοýν σχεδüν üλες οι ΑγγλικÝς κι ΑμερικανικÝς μεταφρÜσεις των ΕπιγραμμÜτων της Ανýτης. Εξßσου εýχρηστη εßναι η ¸κδοση Jacobs (Λειψßα 1814). ΣÞμερα ευρýτατα χρησιμοποιοýνται οι Εκδüσεις του Πανεπιστημßου της Οξφüρδης. Στην ΕλλÜδα κυκλοφορεß απü το 1992 κι η 3τομη Ýκδοση της ΠΑ Βασιλεßου ΛαζανÜ. Σε ΟλλανδικÞ Ιστοσελßδα αναρτÞθηκε το κεßμενο των ΕπιγραμμÜτων της Ανýτης με παρÜλληλη ΓερμανικÞ μετÜφραση. Κι η Bibliotheca Augustiniana Ýχει αναρτÞσει το πρωτüτυπο κεßμενο.
     Η ¸δρα ΕλληνικÞς&ι ΛατινικÞς Λογοτεχνßας του ΤμÞματος  der Letteren Πανεπιστημßου Leiden στην Ολλανδßα δημοσßευσε ΚατÜλογο με τις 47 γνωστüτερες μελÝτες Ευρωπαßων ερευνητþν που αναφÝρονται στο Ýργο και στη προσωπικüτητÜ της. ΕρευνητÝς και λογοτÝχνες üπως ο Neaves, η Snyder, ο Rodd, ο Douglas, ο ποιητÞς Kenneth Rexroth που ηγÞθηκε της ΠολιτιστικÞς ΑναγÝννησης Σαν Φρανσßσκο, η Ellen Greene στην Οκλαχüμα κι η Ελßζαμπεθ ΚοσμετÜτου ΛÝκτωρ Παπυρολογßας & ΕπιγραφικÞς στο ΠανεπιστÞμιο Tulane της ΛουιζιÜνα εßναι μερικοß απü κεßνους που μετÝφρασαν κι Ýκαναν γνωστÜ στην Ευρþπη, ΑμερικÞ κι Αυστραλßα, απü 1 μÝχρι και 5 επιγρÜμματÜ της. Απ´αυτÜ, δημοφιλÝστερα στους μεταφραστÝς εßναι κεßνα που αναφÝρονται στο δελφßνι, στα παιδιÜ που παßζουν με τον τρÜγο, στον πετεινü που ξυπνοýσε χαροýμενα την Ανýτη κÜθε πρωß  και το επßγραμμα στο Üγαλμα της Αφροδßτης στην ακρογιαλιÜ.
     Στην ΕλλÜδα ο Δρ. ΧρÞστος Α. Αλεξüπουλος Πανεπιστημßου Πατρþν τον Ιοýνιο του 2001 Ýκανε μια αξιüλογη μετÜφραση των ΕπιγραμμÜτων της Ανýτης για λογαριασμü της Ιστοσελßδας του Πανεπιστημßου ΠÜτρας. Το πρωτüτυπο κεßμενο το αντλεß απü την ηλεκτρονικÞ Ýκδοση της ΑυγουστινιανÞς ΒιβλιοθÞκης, με τις διορθþσεις που εισÜγει ο εκδüτης της στο κεßμενο της ΠΑ.
     ΜεγÜλοι συνθÝτες εμπνεýστηκαν απü τα ΕπιγρÜμματÜ της και συνÝθεσαν αξιüλογα Ýργα.  Τον Ιοýλιο 1937, η Priaulx Rainier μÝλος της ΒασιλικÞς Ακαδημßας Λονδßνου μελοποßησε 3 ποιÞματÜ της σε μετÜφραση Richard Aldington (Ýργο για μονοφωνßα σοπρÜνο με συνοδεßα πιÜνο). Στην Gemeentebibliotheek του Ρüτερνταμ φυλÜσσεται παρτιτοýρα με τα μελοποιημÝνα ποιÞματα (ανÜτυπο του 1951).
     Στο ΒÝλγιο, ο Willem Kersters, καθηγητÞς Αρμονßας και ΔιευθυντÞς στο Maastricht Conservatory μελοποßησε τÝσσερα επιγρÜμματα της Ανýτης σε γαλλικÞ μετÜφραση των Couchoud-Maublanc. Η σýνθεση του Kersters, (σοπρÜνο Þ τενüρο με συνοδεßα πιÜνου) κυκλοφορεß σε παρτιτοýρα απü  το 1996 (δυο χρüνια πριν τον θÜνατο του συνθÝτη).
     ΜÝσα απü το πÝρασμα τüσων αιþνων, η ποßηση της ΤεγεÜτισας Ανýτης παραμÝνει  διαχρονικÞ,  αντανακλþντας Ýντονη πνευματικüτητα, ξεχωριστÞ ευαισθησßα κι ανüθευτη αγÜπη για τη ζωÞ, τον Üνθρωπο και τη φýση. Μια λαμπρÞ αχτßδα απü το Üπλετο φως του Τεγεατικοý κÜμπου, της ιστορßας και του πολιτισμοý της αρχαßας ΤεγÝας. Ακüμα, την ελπßδα,  τη γνησιüτητα, την ηρεμßα και τη λιτüτητα που καταυγÜζει η απαρÜμιλλη αρκαδικÞ φýση με τα πανÝμορφα δÜση και τα αγÝρωχα βουνÜ της. Και συνεχßζει να μας καλεß με πρωτüγνωρη τρυφερüτητα και χÜρη στην επιστροφÞ σε ξεχασμÝνες θεμελιακÝς κι αρχÝγονες αξßες.
     Απ’ üτι φαßνεται η ποιÞτρια Ανýτη θα απασχολεß για πολý ακüμη τους φιλολογικοýς κýκλους. Η ερευνÞτρια M. J. Baale, επισημαßνει üτι το πρüβλημα «πüσες ποιÞτριες με το üνομα Ανýτη εßναι γνωστÝς και πüτε ακριβþς Ýζησαν» δεν Ýχει κλεßσει ακüμη.

     Ο ΓιÜννης Ρßτσος Ýγραψε:

                    Φαλýσιος, Ανýτη, Ασκληπιüς

Χρüνια και χρüνια ο Φαλýσιος Üρρωστος -κινδýνευαν τα μÜτια του·
δεν Ýβλεπε πια μÞτε την πüρτα. ΚÜποτε, την Üνοιξη, κατÜ το δεßλι,
τον Ýβγαζαν στον κÞπο -üχι να δει τις πηγÝς, τα λουλοýδια, τα δÝντρα,
μüνο ν’ ακοýσει τα πουλιÜ.
¿σπου, μια μÝρα, η ποιÞτρια Ανýτη
Ýφυγε για λογαριασμü του απü τη Ναýπακτο για την Επßδαυρο
να συναντÞσει τον Ασκληπιü (μπορεß και με την υστεροβουλßα
τßποτα στßχους να εμπνευστεß απ' τα πολλÜ αναθÞματα κι αγÜλματα
που υμνοýσανε την Þττα του θανÜτου). Εκεß της παραδþσαν
Ýναν κλεισμÝνο φÜκελο για τον Φαλýσιο.
Αυτüς τον Üνοιξε (κι ω, θαýμα απρüσμενο) μπüρεσε αμÝσως να διαβÜσει
πως üφειλε να δþσει στην Ανýτη δυο χιλιÜδες στατÞρες χρυσÜφι.

¸τσι ο Φαλýσιος βρÞκε ξανÜ την üρασÞ του, ευτυχισμÝνος τþρα
να βλÝπει τις πηγÝς, τα λουλοýδια, τα δÝντρα, να διαβÜζει
τους στßχους των ποιητþν -προπÜντων της Ανýτης. Μüνο
δε μÜθαμε αν της πρüσφερε τη προσταγμÝνη απ' το θεü αμοιβÞ της
Þ καν αν της ανÜφερε τß περιεßχε ο φÜκελος που κεßνη του 'χε φÝρει.

Ω, οι ευσεβεßς δε γßνεται τα μυστικÜ των Θεþν ν' ανακοινþνουν.

                                                                            ΛÝρος, 8.5.68

================================



      ¹ριννα δια χειρüς Simeon Solomon (1840-1905)

                                     ¹ριννα η ΤÞνια

     Η ¹ριννα¹ρινα Þ ¸ριννα) Þτανε λυρικÞ ποιÞτρια απ’ τη νÞσο ΤÞλο,μια απ’ τις η 1ες που αναφÝρει η ιστορßα. Μια μικρÞ τραγουδßστρα που ωστüσο Üφησε ανεξßτηλα ßχνη στη ποιητικÞ μνÞμη της μετακλασικÞς εποχÞς και της ýστερης αρχαιüτητας και σταδιακÜ μετατρÜπηκε σε θρýλο συνþνυμο της ποιητικÞς αθωüτητας. Η Σοýδα τη θεωρεß σýγχρονη και φßλη της Σαπφοýς, δηλαδÞ ποιÞτρια του 6ου αι. π.Χ., ενþ ο ΕυσÝβιος της ΚαισÜρειας στους καταλüγους των Χρονικþν του, τη κατατÜσσει στα πρüσωπα που Ýζησαν την εποχÞ της 107ης ΟλυμπιÜδος, δηλαδÞ το 353-2 π.Χ., Üποψη που φαßνεται ορθüτερη. EλÜχιστα εßναι γνωστÜ για την ζωÞ της. Το μüνο σßγουρο, üπως μαθαßνουμε απü τα αφιερωμÝνα σ’ αυτÞν επιγρÜμματα της ΠΑ, εßναι üτι πÝθανε στα 19 της, Üγαμη. ΚÜπως πιüτερα εßναι αυτÜ που ξÝρουμε για το Ýργο της. Η ηλιüλουστη γαλÞνια φýση του νησιοý, η λατρεßα της θεÜς ΑθηνÜς, το γλωσσικü ιδßωμα κ.Ü. μας δßνουνε την εξÞγηση της καλλιτεχνικÞς ανÜπτυξης εκεßνης της εποχÞς που ‘κανε μια γυναßκα και μÜλιστα τüσο νÝα να εκφρÜσει τις σκÝψεις της με ποιητικü μÝτρο.
     ¼λες οι νÝες της εποχÞς της περνοýσανε το χρüνο τους γνÝθοντας κι υφαßνοντας κÜτι üμως που δεν ταßριαζε καθüλου στην ευαßσθητη ψυχÞ της μικρÞς ποιÞτριας που Ýψαχνε κι Ýβρισκε τρüπους να ξεφεýγει απü τη προσοχÞ της αυστηρÞς μÜνας για να εκφρÜζει τις σκÝψεις και τα συναισθÞματÜ της με λυρισμü κι  Ýμμετρο λüγο. Η μεγÜλη της αγÜπη για την, απü τα παιδικÜ χρüνια, φßλη Βαυκßδα που επßσης πÝθανε στα 19 αφοý παντρεýτηκε κι εγκατÝλειψε τη ΤÞλο, Ýγινε Ýμπνευση για Ýκφραση σε 6μετρο κι ελεγειακÜ 2στιχα που θρηνοýσανε το χαμü της αλλÜ κι αιτßα για να βρεθεß δßπλα της στου Πλοýτωνα τα παλÜτια.
     O ΑσκληπιÜδης ο ΣÜμιος το 290 π.Χ. σε ποßημÜ του, βεβαιþνει τη ποιÞτρια üτι το τραγοýδι της θα μεßνει αθÜνατο και θα τραγουδιÝται απ’ τις Μοýσες της Πιερßας, ο Λεωνßδας ο Ταραντßνος το 274 π.Χ. τη μνημονεýει επßσης σε ποßημα του, ο Αντßπατρος ο Σιδþνιος το 120 π.Χ την αναφÝρει ανÜμεσα στις 9 γυναßκες που ασχολÞθηκαν με τη ποßηση (Ανýτη η ΤεγεÜτις, ¹ριννα η ΤÞνια, Κüριννα η Ταναγραßα, Μοιρþ η Βυζαντßα, Μýρτιδα η Θηβαßα, Νοσσßς η Λοκρßς, ΠρÜξιλλα η Σικυþνια, Σαπφþ η ΛÝσβια, ΤελÝσιλλα η Αργεßα), ο ΜελÝαγρος το 90 π.Χ τη συμπεριλαμβÜνει στη συλλογÞ του ΣτÝφανος και την αποκαλεß ζαφορÜ, κρßνο της Ανýτης κ.α., απü Ýνα  χωρßο του Χριστüδωρου μαθαßνουμε üτι το ÜγαλμÜ της βρισκüτανε στο ΓυμνÜσιο του Ζευξßππου στο ΒυζÜντιο, κατασκευασμÝνο απü το Ναυκßδη.
     Το ¹ριννα Þ ¸ριννα üπως τη λÝνε ορισμÝνοι, σημαßνει ¢νοιξη. Ἠρινὸν=ἐαρινüν, γρÜφει το λεξικü της Σοýδας. Σýμφωνα μ’ αυτü, καταγüταν απü τη ΤÝω Þ τη ΤÞνο Þ τη ΛÝσβο κι Ýζησε στα χρüνια της Σαπφοýς. ¢λλοι υποστηρßζουν ως τüπο καταγωγÞς της τη ΤÞλο (νησß κοντÜ στη Κνßδο), ενþ Üλλοι πßστευαν üτι καταγüταν απü τη Ρüδο (στην οποßα πÜντως η ΤÞλος ανÞκε διοικητικÜ τον 4ο π.Χ. αι.).


                            ¹ριννα & Βαυκßς

     Το μüνο που μποροýμε να ποýμε με βεβαιüτητα για τη ζωÞ της εßναι üτι πÝθανε στα 19 απü μαρασμü, επειδÞ η μητÝρα της δεν την Üφηνε ν’ ασχολεßται με τη ποßηση, αλλÜ την ανÜγκαζε  να γνÝθει και να υφαßνει. ΑυτÞ κατÜφερνε üμως κι Ýγραφε κρυφÜ.  Η ποßηση της απÝκτησε μεγÜλη απÞχηση και φÞμη, απü την αρχαιüτητα μÝχρι και τις μÝρες μας, κερδßζοντας σεβασμü κι εκτßμηση, πολλþν μελετητþν. ΕπιγρÜμματα που σþθηκαν στη ΠΑ κι αποδßδονται το Ýνα σε ανþνυμο και το Üλλο στο Λεωνßδα τον Ταραντßνο (2ο αι.π.Χ) Þ στο ΜελÝαγρο (3ο αι.π.Χ), κατατÜσσουνε τη ποßησÞ της ισÜξια της ΟμηρικÞς.
     Περßφημο κατÜ την αρχαιüτητα Þταν το Ýργο της ΗλακÜτη, επýλλιο αποτελοýμενο απü 300 6μετρους στßχους σε δωρικÞ διÜλεκτο,  αναμεμειγμÝνους ωστüσο με στοιχεßα και της αιολικÞς διαλÝκτου. ΕλÜχιστοι  σþθηκαν απ’ αυτü το Ýπος μεγÜλης ευαισθησßας της παιδικÞς ηλικßας, που ‘χεν ηρωßδα τη φßλη της Βαυκßδα, που πÝθανε κι αυτÞ νεαρüτατη και νιüπαντρη. Δεν εßναι σßγουρο αν η ßδια Þ μεταγενÝστεροι μελετητÝς το ονüμασαν Ýτσι. Σþθηκε σ’ Ýνα πÜπυρο,που χρονολογεßτε στο 2ο αιþνα μ.Χ. και βρÝθηκε το 1928. ΣÞμερα ο πÜπυρος βρßσκεται στη Biblioteca Medicea Laurenziana. Διασþθηκαν μüνο 54 στßχοι απü τους συνολικÜ 300 του ποιÞματος κι εκεßνοι üχι ακÝραιοι, που αποκατεστημÝνοι απü τον Bowra συνολικÜ συνιστοýν βιογραφßα της Βαυκßδας, της αγαπημÝνης φßλης των παιδικþν χρüνων. Εδþ αναδýεται μια ειδυλλιακÞ μÝσα στην απλüτητÜ της ζωÞ με την νοσταλγικÞ αναφορÜ. Εκτüς αυτþν, στο Ανθολüγιο του ΙωÜννη Στωβαßου, ενüς συγγραφÝα του 5ου μ.Χ. αι., σþζονται 2 αποσπÜσματα που ενδεχομÝνως (αν κι üχι μετÜ βεβαιüτητας) προÝρχονται απü την ΗλακÜτη. Το 1ο αναφÝρεται στην αιþνια σιωπÞ και στο αιþνιο σκüτος του ΚÜτω Κüσμου και το 2ο μιλÜ για τις Üσπρες τρßχες των γηρατειþν. Και τüσοι üμως εßναι αρκετοß για να φανερωθεß στον αναγνþστη μια χαμηλüφωνη και ταπεινÞ ποßηση, ελεγειακÞ üχι στη μορφÞ αλλÜ στο περιεχüμενü της, θερμÞ και τρυφερÞ, που αντιμÝτωπη με το οριακü γεγονüς του θανÜτου στρÝφεται στην οικεßα καθημερινüτητα και ανακαλεß τις μικρÝς χαρÝς της ζωÞς προσφÝροντας την παρηγοριÜ που μüνο η τÝχνη μπορεß να χαρßσει στον Üνθρωπο.
     Η ¹ριννα εßχε μια παιδικÞ φßλη, τη Βαυκßδα, που παντρεýτηκε κι Ýφυγε ενδεχομÝνως απü τη ΤÞλο, για να πεθÜνει λßγο αργüτερα νεüτατη, üπως κι η ßδια η ποιÞτρια μετÜ απü λßγο καιρü. Καταπιεζüταν απü την αυταρχικÞ, üπως φαßνεται μητÝρα της που την ανÜγκαζε ν' ασχολεßται με üσα την εποχÞ εκεßνη θεωροýντο πρÝποντα για μια κοπÝλα. Η αγÜπη της üμως για τη ποßηση Þτανε τüσο μεγÜλη, που ακüμη και την þρα που Ýκλωθε το νÞμα Þ ýφαινε στον αργαλειü, το πνεýμα της Þτανε χαρισμÝνο στη Μοýσα της Ποßησης. ΘλιμμÝνη για το θÜνατο της φßλης της, θρηνεß μακριÜ απ’ τη νεκρÞ, διüτι δεν επιτρεπüταν να συμμετÜσχει στη κηδεßα και στο πÝνθος. ºσως το γεγονüς, üτι Þτανε πολý νÝα κι ανýπαντρη, να Þταν ο λüγος της απαγüρευσης αυτÞς. Δεισιδαιμονßες τÝτοιου εßδους, δεν επÝτρεπαν μÝχρι και λßγα μüλις χρüνια πριν, στα ανýπαντρα κορßτσια να παραβρßσκονται σε κηδεßες, θρÞνους και πÝνθος, διüτι θεωροýνταν γρουσουζιÜ και κακοτυχßα.
     Οι στßχοι ξετυλßγονται τüσο ζωντανÜ, περιγρÜφοντας μ’ ευαισθησßα, üσα η ποιÞτρια επιθυμοýσε να πει στη χαμÝνη φßλη. Στην ΗλακÜτη (πρüκειται για τη ρüκα στην οποßα τýλιγαν το νÞμα οι γυναßκες πριν ξεκινÞσουν το γνÝψιμο στον αργαλειü) αναθυμÜται και περιγρÜφει με πüνο και νοσταλγßα, με θλßψη και τρυφερüτητα, τα παιδικÜ παιχνßδια των δýο κοριτσιþν, τις δουλειÝς που οι μητÝρες αναθÝτανε στις μικρÝς φßλες να κÜνουν, τη Μορμþ, το φüβητρο κÜθε παιδιοý της εποχÞς εκεßνης, αλλÜ και την εργασßα τους με τη ρüκα (ηλακÜτη). Κι ýστερα τη θλßψη της για την απομÜκρυνση της Βαυκßδας απü τη φιλενÜδα της, τüτε που παντρεýτηκε και σε κλßνη ανδρüς βρÝθηκε, και τον Üφατο πüνο της üταν αναγκÜστηκε να μη παρευρεθεß στη κηδεßα της. ¸τσι μÝνει σπßτι και γνÝθει την ΗλακÜτη εκφρÜζοντας τις σκÝψεις της.
     Στους στßχους του, περιγρÜφει τα παιχνßδια που Ýπαιζαν ως παιδιÜ. ΑγαπημÝνο παιχνßδι της εποχÞς üπως περιγρÜφεται στους κατεστραμμÝνους στßχους Þταν η χελþνη. Στο ομαδικü αυτü παιχνßδι Ýνα μικρü παιδß καθüτανε στη μÝση ενüς νοητοý κýκλου και παρßστανε τη χελþνα. Τ’ Üλλα γýριζανε τρÝχοντας γýρω της και ρωτοýσαν:

χελýννη-χελýννη, τι ποιεßς εν τω μÝσω;
χελþνα-χελþνα, τι κÜνεις στη μÝση;

     Η χελþνα απαντοýσε:

Ýρια μαρýομαι και κρüκην Μιλησßαν
μαλλß τυλßγω και νÞμα της ΜιλÞτου

     Τα παιδιÜ ξαναρωτοýσαν:


κι ο γιος σου τι απÝγινε κι εχÜθη;

     Η χελþνα απαντοýσε:


απü τ' Üσπρα του Üτια πÞδησÝ στο πüντο κι εχÜθη

     Τüτε η χελþνα πηδοýσε απü τη μÝση του κýκλου και προσπαθοýσε να πιÜσει κÜποιο απü τα παιδιÜ που Ýτρεχαν τριγýρω της, το οποßο με τη σειρÜ του γινüταν η χελþνα.
          Η ¹ριννα περιγρÜφει τις παιδικÝς φωνÝς, τις κερÝνιες κοýκλες, τις δαγýδες, που üπως και σÞμερα κι üπως πÜντα τις Ýντυναν νýφες, που συντρüφευαν τις μÝρες τους, üταν Ýπαιζαν παρÝα. ΘυμÜται τη Μορμþ, που Þταν ο μπαμποýλας της εποχÞς τους και πüσο τη φοβüτανε, καθþς τÜραζε τα αθþα χρüνια τους και το παιχνßδι üπου παρßσταναν τις κυρßες. ΠεριγρÜφει και σκηνÝς της καθημερινüτητας, που το μαλλß μοιραζüτανε στις δοýλες και δοýλευαν τη ρüκα και το παστü κρÝας μοιραζüτανε σ' üλους.
     Οι στßχοι της ΗλακÜτης που σþζονται μαζß με τα 3 επιγρÜμματÜ της που γνωρßζουμε, αν τους βÜλουμε τον üλους μαζß δε φτÜνουνε να γεμßσουνε 2 σελßδες βιβλßου. Κι üμως με αυτοýς τους ελÜχιστους στßχους κατορθþνει να ζωντανÝψει Ýναν ολüκληρο χþρο, πραγματικü και ποιητικü ταυτüχρονα: τη ζωÞ στη μικρÞ κι απομονωμÝνη ΤÞλο κατÜ την ýστερη αρχαιüτητα, τη καθημερινüτητα των κοριτσιþν, τα παιχνßδια τους, την αγÜπη που τα συνδÝει, το πÝρασμα του χρüνου που τα αλλÜζει. Κι üλα αυτÜ μ’ Ýναν τρüπο που κÜποιες στιγμÝς φÝρνει στον νου του αναγνþστη, παραδüξως, τον ΠαπαδιαμÜντη -πιθανüτατα επειδÞ οι συνθÞκες ζωÞς δεν διÝφεραν στη πραγματικüτητα πολý ανÜμεσα στη ΤÞλο του 4ου αι.π.Χ. και στη ΣκιÜθο του 19ου, αλλÜ επßσης γιατß αυτü που κυριαρχεß και στους 2, εßναι η αγÜπη κι η νοσταλγßα με την οποßα αντικρßζουν και μεταμορφþνουν ü,τι περιγρÜφουνε, τα μικρÜ πρÜγματα κυρßως με την ανεξÜλειπτη λÜμψη.
     Η ποιητικÞ της φωνÞ τρυφερÞ, ευαßσθητη, χωρßς εξÜρσεις αλλÜ με λιτüτητα και αμεσüτητα,   οδηγεß τον αναγνþστη στον μικρü και μÝγα κüσμο της ανθρþπινης ýπαρξης  μÝσα απü το γεγονüς ενüς  επþδυνου θανÜτου. Εßναι η Ýμπρακτη απüδειξη πως υπερÝβη την απαγüρευση καταθÝτοντας για την αγαπημÝνη φßλη Ýνα εßδος βιογραφικοý θρÞνου της τιμþμενης νεκρÞς, μελαγχολικÜ οικεßου σε μας τους νεοÝλληνες κι απü τα σπαρακτικÜ μοιρολüγια της ΜÜνης. Αποδεικνýει ακüμα üτι γυναßκες, γνωστÝς και Üγνωστες, σε üλες τις εποχÝς και σε üλους τους τüπους σκυμμÝνες πÜνω στον αργαλειü Þ σε Üλλα Ýργα καθημερινÞς ενασχüλησης πλαισßωναν και πλαισιþνουν πÜντα την τÝχνη Þ την εργασßα τους με τραγοýδια που επιχειροýν να αγγßξουν τον ουρανü της ποιητικÞς δημιουργßας για να αρθοýν πÜνω απü την σκληρÞ πραγματικüτητα και τα βÜσανα που αυτÞ επιφυλÜσσει στις ανυπερÜσπιστες υπÜρξεις.
     Στη ΠΑ σþζονται 3 επιγρÜμματÜ της (VI 352, VII 710 & VII 712). Το 1ο εßναι εμπνευσμÝνο απü τη προσωπογραφßα μιας φßλης της, της Αγαθαρχßδας,  ενþ τ’ Üλλα 2 εßναι επιτýμβια της Βαυκßδας, Ýξοχα στο συναßσθημα, ειδικÜ το τελευταßο. Σε αυτÜ η ποιÞτρια περιγρÜφει τη νεκρικÞ πυρÜ και το μνÞμα της φßλης της και κατηγορεß τον ¢δη, το θεü του ΚÜτω Κüσμου, üτι ζÞλεψε τη φßλη της.


                ¹ριννα δια χειρüς ΡÝμπραντ

     Στη ΠΑ σþζονται επιγρÜμματα αφιερωμÝνα σ’ αυτÞ : Ο ανþνυμος επιγραμματοποιüς του ΙΧ 190 την ανακηρýσσει ισÜξια του ΟμÞρου κι υπÝρτερη, απü μιαν Üποψη, της Σαπφοýς. Ο ΑσκληπιÜδης ο ΣÜμιος (3ος π.Χ. αι.) (VΙΙ 11) αναρωτιÝται πüση να ‘ταν η δüξα της αν δεν πÝθαινε τüσο νÝα, ο ανþνυμος του VΙΙ 12 τη χαρακτηρßζει αθÜνατη και σýντροφο των Μουσþν, ο ΜελÝαγρος (VΙΙ 13) μÝμφεται τον ¢δη γιατß Üρπαξε τη παρθενικÞ μÝλισσα κι ο Αντßπατρος ο Σιδþνιος (VΙΙ 713) παρομοιÜζει τη ποßησÞ της με χαμηλüφωνο τραγοýδι κýκνου.
     ΑυτÞ η υπερβολÞ στον Ýπαινο σχετßζεται με την σýγχυση που επικρατοýσε κατÜ την ýστερη αρχαιüτητα κι Þθελε την ¹ριννα ομüχρονη και φßλη της Σαπφοýς. Σýγχυση που διαλýεται με βαθýτερη προσÝγγιση στο Ýργο των 2, που οýτε γλωσσικÜ συγγενεýουν (στην αιολικÞ η Σαπφþ, στη δωρικÞ η ¹ριννα) οýτε ως προς τη ποιητικÞ τους ιδιοσυγκρασßα. ¸νας φλογερüς κατÜ κανüνα ανεκπλÞρωτος ερωτικüς πüθος πυρπολεß το εξαßσιο σαπφικü Ýργο, το οποßο Ýρχεται απü το τÝλος της αρχαúκÞς εποχÞς. Αντßθετα στο Ýργο της ¹ριννας κυριαρχεß η χαμηλÞς Ýντασης αλλÜ μακρÜς διÜρκειας θαλπωρÞ της αγÜπης. ΑυτÞς που συντηρεß θερμÜ τα χνÜρια στη καρδιÜ και που ευδοκιμεß σε κλßμα ποιητικü απüλυτα εναρμονισμÝνο με της τροφÞ της τÝχνης προς την καθημερινüτητα την εποχÞ του 4ου αι.π.Χ. Της οφεßλουμε την αναβßωση ενüς χαροýμενου κοριτσßστικου κüσμου -εßναι μοναδικÞ περßπτωση μες στην αρχαßα γραμματεßα- που αποπνÝει την ευγÝνεια και το Þθος του αιγαιακοý πολιτισμοý, που φαßνεται πως συνολικÜ και τηρουμÝνων πÜντα των αναλογιþν Ýδινε τη δυνατüτητα στις γυναßκες να συμμετÝχουν στη χαρÜ της ζωÞς.
     Προς τιμÞ της μεγÜλης αυτÞς λυρικÞς ποιÞτριας, το 2007 ιδρýθηκε ομþνυμο επιστημονικü περιοδικü (¹ριννα) απü τον Σýνδεσμο Φιλολüγων ΔωδεκανÞσου (μ’ Ýδρα τη Ρüδο) στα 4 τεýχη του οποßου (2007, 2008, 2010) φιλοξενοýνται πρωτüτυπα επιστημονικÜ Üρθρα που σχετßζονται με τη Φιλολογßα και την Εκπαßδευση. Επßσης, Ýχει ιδρυθεß ομþνυμος Σýνδεσμος Τηλßων. ΤÝλος, η μορφÞ της αναπαρßσταται στη τοιχογραφßα του Πανεπιστημßου Αθηνþν μαζß με τη Σαπφþ και τη Κορßννα.

                           ¹ριννα

Στᾶλαι, καὶ Σειρῆνες ἐμαß, καὶ πÝνθιμε κρωσσÝ,
ὅστις ἔχεις Ἀßδα τὰν ὀλßγαν σποδιÜν,
τοῖς ἐμὸν ἐρχομÝνοισι παρ᾽ ἠρßον εἴπατε χαßρειν,
αἴτ᾽ ἀστοὶ τελÝθωντ᾽, αἴθ᾽ ἑτÝρας πüλιος:
χὤτι με νýμφαν εὖσαν ἔχει τÜφος,
εἴπατε καὶ τü χὤτι πατÞρ μ᾽ ἐκÜλει Βαυκßδα,
χὤτι γÝνος Τηνßα, ὡς εἰδῶντι: καὶ ὅττι μοι
ἁ συνεταιρὶς Ἤρινν᾽ ἐν τýμβῳ γρÜμμ᾽ ἐχÜραξε τüδε. 

¿ στÞλη και σειρÞνες μου και συ, που κρýβεις τþρα
μÝσα σου, κÜσα πÝνθιμη, μια φοýχτα μου σποδü,
σ’ üσους στο μνÞμα μ’ Ýρχουνται, πεßτε καλÞ τους þρα,
εßτε δημüτες λÝγονται Þ ξÝνοι Þρθαν εδþ,
και πως ο τÜφος με βαστÜ -πεßτε το- και νυφοýλα
και πως Βαυκßδα μ' Ýλεγαν και πως γενιÜ κρατþ
απü τη ΤÞνο -να το δουν - και πως η αδερφοýλα
η ¹ριννα, το επßγραμμα μοý ‘χει χαρÜξει αυτü. (επßγραμμα στη Βαυκßδα)

                   ΜελÝαγρος

Ο γλυκὺς Ἠρßννης οὗτος πüνος, οὐχὶ πολὺς μÝν,
ὡς ἂν παρθενικᾶς ἐννεακαιδεκÝτευς,
ἀλλ᾽ ἑτÝρων πολλῶν δυνατþτερος:
ἰ δ᾽ Ἀßδας μοι μὴ ταχὺς ἦλθε,
τßς ἂν ταλßκον ἔσχ᾽ ὄνομα;

Μüχθος γλυκüς της ¹ριννας ετοýτα τα στιχÜκια,
üχι πολλÜ μα τα 'γραψα δεκαεννιÜ χρονþ
μ’ απü πολλÜ Üλλα πολý ανþτερα,
κι αν δε μ’ αρποýσε ο ΧÜρος τüσον Üκαιρα
κανεßς δε ξÝρει üνομα ποιος  θα ’χε üπως εγþ; (επßγραμμα στην ¹ριννα)

                      Ανþνυμος

ΛÝσβιον Ἠρßννης τüδε κηρßον εἰ δÝ τι μικρüν,
ἀλλ᾽ ὅλον ἐκ ΜουσÝων κιρνÜμενον μÝλιτι.
οἱ δὲ τριηκüσιοι ταýτης στßχοι ἶσοι ὉμÞρῳ,
τῆς καὶ παρθενικῆς ἐννεακαιδεκÝτευς:
ἣ καὶ ἐπ᾽ ἠλακÜτῃ μητρὸς φüβῳ,
ἣ καὶ ἐφ᾽ ἱστῷ ἑστÞκει ΜουσÝων λÜτρις ἐφαπτομÝνη.
Σαπφὼ δ᾽ Ἠρßννης ὅσσον μελÝεσσιν ἀμεßνων,
Ἤριννα Σαπφοῦς τüσσον ἐν ἑξαμÝτροις.

¸να κερÜκι ΛÝσβιο της ¹ριννας το ποßημα,
μικρü πολý, μα το ᾿πλασε το μÝλι των Μουσþν.
Τριακüσιοι μüν’ οι στßχοι της, μ’ ΟμÞρου κÜνουν ρßμα
κι ας εßναι στßχοι κοριτσιοý δεκαεννιÜ χρονþν.
Κι αν απü φüβο δοýλευε της μÜνας το αδρÜχτι,
και αργαλειü ολημερßς, τη ποßηση εßχεν Üχτι,
θερÜπευε στα στÞθη της τη τÝχνη τη κρυφÞ.
Κι αν η Σαπφþ καλýτερη στο λυρικü στιχÜκι,
στο εξÜμετρο τη ξεπερνÜ η νÝα, με ψυχÞ!    (επßγραμμα στην ¹ριννα)

                ΑσκληπιÜδης

Λßγοι της ¹ριννας  οι στßχοι και λιτοß
σαν την αθüρυβη ζωÞ της τη μικρÞ.
¼μως στο Ýργο τοýτο δω, τη χÜρη,
απ’ των Μουσþν τα χÝρια Ýχει πÜρει,
των θνητþν αγνοεß την εφÞμερη ζÞση
και σκιÜ των φτερþν της μαýρης νυχτιÜς
δεν το σβÞνει, δε μπορεß να το σβÞσει.

Κι εμεßς üλοι των νιþν ποιητþν τα πλÞθη,
μαραινüμαστε και σβÞνουμε, σ τη λÞθη.
Σαν τραγοýδι του κýκνου, αντηχεß σιγαλü,
μ’ απ’ τον κρωγμü των κορÜκων ηχεß πιο καλü,
απ’ την Üδεια, που σβÞνει και ξοφλÜ, την ηχþ,
στ´ανοιξιÜτικα πÝρα τα νÝφη, βουβü.              (επßγραμμα στην ¹ριννα)

           ΗλακÜτη (απüσπασμα)

Απ’ τ' Üσπρα σου Üτια πήδηξες με Üλμα τρελό
μες στου βυθοý της θÜλασσας  τα’ Üπειρο κýμα:
«Σ' έπιασα!», δυνατÜ φωνÜζω, αχ! Βαυκßδα μου.
¹μουν η μÜνα ‘γþ του παιχνιδιοý και συ Þσουν η χελþνα
που πÜνω-κÜτω πÞδαγες  στο χüρτο της αυλÞς μας.

Για üλα, καημÝνη μου, βαριÜ στενÜζω και θρηνþ,
μες στη καρδιÜ, χνÜρια ζεστÜ βρßσκονται ακüμα,
üμως εκεßνα που ‘διναν χαρÜ, üλα ‘χουν γßνει στÜχτη.
ΚοριτσÜκια μικρÜ, σα μεγÜλες κυρßες ντυμÝνα,
στη κÜμαρÞ μας χαρωπÜ που παßζαμε μικρÜ
ξÝνοιαστα τις κουκλßτσες μας κρατþντας γελαστÜ,
νωρßς εßχ’ Ýρθει η μÜνα να μοιρÜσει το μαλλß
στις πιστÝς υπηρÝτρες και ζητοýσε απü σÝνα
το φρÝσκο κρÝας να παστþσετε μαζß.

ΘυμÞσου τι φüβο, η Μορμþ μÜς γεννοýσε
εßχ’ αυτιÜ μυτερÜ και στρεβλÜ περπατοýσε,
συνεχþς με γκριμÜτσες φριχτÝς Üλλαζ’ üψη.
Μα σε κλßνη ανδρüς μüλις Ýπεσες, üλα μικρÞ,
παιδοýλα ακüμα, στο κüρφο της μÜνας
 τα ξÝχασες πια, üλα üσ’ Üκουγες κει.

Αχ, Βαυκßδα, καλÞ μου, λησμονιÜ στη καρδιÜ
η θεÜ Αφροδßτη  κρυφÜ σου ‘χε βÜλει.
Μα πικρÜ τþρα κλαßω, τη κηδεßα σου αφÞνω,
δε βαστÜνε τα πüδια να βγω απ’ το σπßτι,
δε βαστþ το κορμß σου νεκρü ν' αντικρýσω
δε μπορþ να θρηνþ με λυτÜ τα μαλλιÜ μου
ολοπüρφυρο πÝνθος μοý διαλεß τη καρδιÜ μου.
 …
¢δικα πÜν’ τα κλÜιμματα απü εδþ, ως τον ¢δη
ΣιγÞ σκεπÜζει τους νεκροýς , τα μÜτια τους, σκοτÜδι. 

                     (¹ριννα συνÝγραψεν)

================================


        Κüριννα δια χειρüς Γουßλλιαμ ΜπλÝηκ: σχεδßασμα

                  Κüριννα η Ταναγραßα

     Η Κüριννα Þταν Αρχαßα Ελληνßδα λυρικÞ ποιÞτρια, κüρη του Αχελωοδüρου και της ΠροκρÜτειας, τοποθετημÝνη κατÜ παρÜδοση στον 6ο αι. π.Χ. Σýμφωνα με αρχαßες πηγÝς, üπως ο Πλοýταρχος κι ο Παυσανßας, καταγüταν απü τη ΤανÜγρα της Βοιωτßας, üπου Þτανε διδÜσκαλος κι αντßπαλον δÝος του γνωστüτερου Θηβαßου ποιητÞ ΠινδÜρου. Αν και 2 απü τα ποιÞματÜ της επÝζησαν σ\ επιτομÞ, το μεγαλýτερο μÝρος του Ýργου της διατηρεßται σε αποσπÜσματα παπýρου του 2ου αι. π.Χ.
     Η Σοýδα μας πληροφορεß:  "Κüριννα Αχελωιοδþρου και Προκατßας Θηβαßα Þ Ταναγραßα μαθÞτρια Μυρτßδος ενßκησε δε πεντÜκις, ως λüγος, Πßνδαρον, Ýγραψ ε δε βιβλßα κι επιγρÜμματα και νüμους λυρικοýς". Τα ανÝκδοτα, που συνδÝουν τη Κüριννα με τον Πßνδαρο (και τη τοποθετοýν στον 5ο αι. π.Χ) και τις νßκες επß αυτοý δεν πρÝπει να τα πÜρουμε στα σοβαρÜ, αφοý μÜλιστα η ßδια η ποιÞτρια κατηγορεß τη Μýρτιδα, üτι τüλμησε να τον ανταγωνιστεß.
     ¼μως, απü το 1930 κ.εξ. υποστηρßχθηκε απü τον Lobel üτι δεν Ýζησε πριν απ' τον 3ο αι. π.Χ. Το πρüβλημα παραμÝνει διüτι και για τις δýο περιπτþσεις υπÜρχουνε πολλÜ θετικÜ επιχειρÞματα. Τα ποιÞματα της Κüριννας δεν εßναι βÝβαιο üτι εκδüθηκαν απü τους Αλεξανδρινοýς. Το üνομÜ της προστßθεται με αμφισβÞτηση στον κατÜλογο των εννÝα λυρικþν, ως δÝκατο üνομα. Απü τους τßτλους των Ýργων κι απü τα λßγα σωζüμενα αποσπÜσματα προκýπτει, üτι η Κüριννα, που γρÜφει στη ΒοιωτικÞ διÜλεκτο γι' αυτü εßναι κÜπως δýσκολη στη κατανüηση, χρησιμοποιοýσε ευχαρßστως τοπικοýς μýθους. Απü τον πÜπυρο του Βερολßνου, που μας χÜρισε αρκετοýς στßχους, διαπιστþνουμε μια ιδιüτυπη ποιητικÞ διατýπωση: απλÞ, παρατακτικÞ, λιτÞ και μεστÞ, γεμÜτη χÜρη.
     Η ημερομηνßα γÝννησης της Κüριννας εßναι Üγνωστη, αλλÜ πιστεýεται üτι γεννÞθηκε το μÞνα ΜÜη. Αν ο Πßνδαρος Þταν üντως μαθητÞς της, μπορεß να υποτεθεß üτι εßχε γεννηθεß μερικÜ Ýτη πιο νωρßς απü τη χρονιÜ γÝννησης του (522 π.Χ.). Μερικοß συγγραφεßς, ωστüσο, την τοποθετοýν στον 5ο Þ 4ο αι. π.Χ. Ο Παυσανßας ισχυρßζεται üτι κÝρδισε σε ποιητικü διαγωνισμü τον Πßνδαρο, γεγονüς για το οποßο η ßδια παρÜγγειλε να της κατασκευÜσουν μνημεßο. Σýμφωνα με τον Παυσανßα, η επιτυχßα της μÜλλον οφειλüτανε κυρßως στην ομορφιÜ της και στη χρÞση της τοπικÞς βοιωτικÞς διαλÝκτου, σε αντßθεση με τη δωρικÞ των ποιημÜτων του ΠινδÜρου. Ο Αιλιανüς ισχυρßζεται üτι νßκησε 5 φορÝς τον Πßνδαρο κι ως αντßδραση στις Þττες αυτÝς, ο Πßνδαρος την αποκÜλεσε γουροýνα. Ο Αντßπατρος ο Θεσσαλονικεýς τη συγκαταλÝγει στις 9 θνητÝς μοýσες.



     Η Κüριννα Ýγραψε χορικÞ λυρικÞ ποßηση για πανÞγυρεις στη βοιωτικÞ διÜλεκτο. ΛÝγεται üτι επÝκρινε τον Πßνδαρο για εισαγωγÞ αττικισμοý στα ποιÞματÜ του. Αντßθετα με τον Πßνδαρο, Ýδωσε Ýμφαση σε τοπικοýς μýθους, και χÜραξε παραλλÞλους μεταξý του κüσμου της μυθολογßας και της συνÞθους ανθρþπινης συμπεριφορας. Τα σχεδιÜσματα δýο ποιημÜτων της Ýχουν επιζÞσει. Το ποßημα Μινýαι μιλÜ για τις τρεις ενÞλικες κüρες του βασιλιÜ Μινýα του Ορχομενοý: τη Λευκßππη, την Αρσßππη, και την Αλκαθüη. Το ποßημα Κορωνßδες μιλÜ τις δýο κüρες του Ωρßωνα, τη Μενßππη και τη Μητιüχη, οι οποßες Ýκοψαν το λαιμü τους με τη σαÀτα του αργαλιοý τους, θυσιÜζοντας τον εαυτü τους για χÜρη των συμπολιτþν τους.
     Πολλοß νεüτεροι κριτικοß Ýχουν αμφισβητÞσει την παραδοσιακÞ θεωρßα üτι η Κüριννα Þταν σýγχρονη του ΠινδÜρου κι αξιþνουν μια αρκετÜ μεταγενÝστερη ημερομηνßα για αυτÞ. ΠαραθÝτοντας τη βοιωτικÞ ορθογραφßα των σπαραγμÜτων της, ο David Campbell, που διüρθωσε μια νεþτερη ÝκδοσÞ τους, υποστηρßζει üτι Ýζησε περßπου στα 200 π.χ. κι üτι η παραδοσιακÞ της βιογραφßα, γεμÜτη με αντιφατικÝς θεωρÞσεις του χαρακτÞρα της, αναδýθηκε σα θρýλος σε αρκετÜ μεταγενÝστερη ημερομηνßα.
     ¢λλοι κλασσικοß φιλüλογοι, μεταξý των οποßων και ο Peter Levi, την τοποθετοýν επßσης σε μεταγενÝστερη εποχÞ, βÜσει των μυθολογικþν της παραπομπþν, οι οποßες προÝρχονται απü μεταγενÝστερη εποχÞ, καθþς και της απουσßας οποιωνδÞποτε συγχρüνων της μαρτυριþν που να επιβεβαιþνουν τη νßκη της επß του ΠινδÜρου. ΕπιπλÝον, τα αρχαιüτερα απü τα σπαρÜγματÜ της χρονολογοýνται απü το το 2ο αι. π.Χ., συμφþνως προς Üλλες ενδεßξεις σχετικÜ με το πüτε πρÜγματι Ýζησε.
     Η πρωúμüτερη αναφορÜ στη ποιÞτρια γßνεται απü τον Αντßπατρο τον ΘεσσαλονικÝα τον 1ο αι. π.Χ. ο οποßος τη περιλαμβÜνει σε Ýναν κατÜλογο ποιητριþν μαζß με τις ΠρÜξιλλα , Μοιρþ , Ανýτη , Σαπφþ, ¹ριννα, ΤελÝσιλλα, Νοσσßς και Μυρτßς. Η Σοýδα γρÜφει πως η Κüριννα Þταν μαθÞτρια της επßσης ΒοιωτÞς ποιÞτριας Μýρτιδος κι üτι πεντÜκις ενßκησε Πßνδαρον. Αξßζει επßσης να σημειωθεß πως κι ο Οβßδιος, βασιζüμενος στον Αλεξανδρινü Κανüνα των εννÝα μεγÜλων λυρικþν , ονοματßζει Κüριννα τη κεντρικÞ μορφÞ των ερωτικþν ελεγειþν του.
     Η Κüριννα Ýγραψε χορικÞ λυρικÞ ποßηση 5στιχες Þ 6στιχες στροφÝς για πανηγýρεις στη βοιωτικÞ διÜλεκτο κι απλÞ μετρικÞ. Εμπνεýστηκε κυρßως απü τους αρχαßους βοιωτικοýς μýθους, που τους απÝδωσε με ýφος απλü και κÜπως ξερü, ως προς τα κοσμητικÜ επßθετα. Ως προς το μÝτρο, χρησιμοποßησε το ιαμβικü και το χοριαμβικü 2μετρο. ¸γραψε βουκολικÜ ποιÞματα, μερικÜ ηρωικÜ αφηγÞματα κι ßσως τον πüλεμο των "ΕπτÜ επß ΘÞβας". Υμνεß το θεü κυνηγü Ωρßωνα , που λατρευüταν στην Βοιωτßα , ως συμπατριþτη της, και τον καταστερισμü του. Το ßδιο και τον πατÝρα του Ωρßωνα , τον ΥριÝα (ΟυριÝυς ), που Þταν επþνυμος Þρωας , ιδρυτÞς ΒοιωτικÞς πüλης κοντÜ στη ΤανÜγρα. Επßσης Ýχουνε διασωθεß και 1250 στßχοι ποιημÜτων που εκδüθηκαν 1η φορÜ απü τον ΒΙΛΑΜΟΒΙΤΣ-ΜΑΙΛΕΝΤΟΡΦ .
     Στο ποßημα με τßτλο ΚουρÞτες αναφÝρεται στον ΑκραιφÝα (ΑκραιφÞν , Ακραιφεýς ) που Þταν επßσης επþνυμος Þρωας κι ιδρυτÞς της ΒοιωτικÞς πüλης Ακραιφßα κι Ýνας απü τους 5 γιους του Ωρßων . ΤÝλος, υμνεß τον Ευþνυμο (Ευωνοýμοι ) που Þταν ο 1ος μÜντης του Απüλλωνα γιος του Κηφισοý και πατÝρας της Αυλßδος . Με τη λατρεßα του Απüλλωνα σχετßζεται και το ποßημα ΟρÝστας που αναφÝρεται στην ανατολÞ του φεγγαριοý και την επτÜπυλη ΘÞβα . ¸ν Üλλο ποßημα διηγεßται τον φüνο της ΤευμησσικÞς αλεποýς απü τον Οιδßποδα και το βοηθü του τον Ιüλαο. ΑποσπÜσματα του Ýργου της ποιÞτριας εßναι σÞμερα γνωστÜ απü αιγυπτιακοýς παπýρους.
     Αντßθετα με τον Πßνδαρο, Ýδωσε Ýμφαση σε τοπικοýς μýθους και χÜραξε παρÜλληλους μεταξý του κüσμου της μυθολογßας και της συνÞθους ανθρþπινης συμπεριφορÜς. ΛÝγεται μÜλιστα πως απευθυνüμενη στον μεγÜλο ποιητÞ, τον οποßο κατηγορεß üτι δεν τραγουδÜ μýθους που εßναι η ουσßα της ποßησης αλλÜ κι üταν ακüμα τους μαζÝψει τους σκορπÜ με τα δýο του χÝρια, υπερÞφανη για τη νßκη της, του εßπε :

"Ω ! Πßνδαρε τη χειρεß σπεßρειν αλλÜ και μη üλω τω θυλÜκω".
(Πßνδαρε με το χÝρι να σπÝρνεις και üχι με το σακß).

     Ο Πλοýταρχος, γρÜφοντας αρκετοýς αιþνες μετÜ τα γεγονüτα που περιγρÜφει, αναφÝρει üτι η Κüριννα, üπως κι η Μýρτις, συμβοýλευσε τον νεαρü Πßνδαρο. Του εßπε üτι η ποßησÞ του δεν περιλαμβÜνει αρκετοýς μýθους και θρýλους, üτι βασßζεται σε Ýνα δυσνüητο και παρωχημÝνο λüγο, χρησιμοποιεß τη περßφραση κι η προσωδßα εßναι απλÞ. Ο Πßνδαρος επÝστρεψε με καινοýργιο ποßημα, στο οποßο αναφÝρονταν 8 διαφορετικÝς μυθολογικÝς μορφÝς σε μüλις 6 γραμμÝς. Η Κüριννα γÝλασε και του εßπε: «Ο ποιητÞς πρÝπει να σπÝρνει με το χÝρι κι üχι με ολüκληρο το τσουβÜλι» (Πλοýταρχος, Ηθ. 347F-348A).
     Τα σχεδιÜσματα 2 ποιημÜτων της Ýχουν επιζÞσει. Το ποßημα Μινýαι μιλÜ για τις 3 ενÞλικες κüρες του βασιλιÜ Μινýα του Ορχομενοý: τη Λευκßππη, την Αρσßππη, και την Αλκαθüη. Το ποßημα Κορωνßδες μιλÜ τις δýο κüρες του Ωρßωνα, τη Μενßππη και τη Μητιüχη, οι οποßες Ýκοψαν το λαιμü τους με τη σαÀτα του αργαλιοý τους, θυσιÜζοντας τον εαυτü τους για χÜρη των συμπολιτþν τους.
     Ο ΠροπÝρτιος μας λÝει πως η antßqua Corßnna Þταν μÝλος της συντροφιÜς της Σαπφοýς. Ο Παυσανßας που επισκÝφθηκε την περιοχÞ της αρχαßας ΤανÜγρας αναφÝρει το νÞμα με την εικüνα της Κüριννας, Ýνα γλυπτü του ΚαλÜμιδος , κοντÜ στο ΓυμνÜσιο της αρχαßας πüλης , αλλÜ και τη νßκη της επß του ΠινδÜρου σε ποιητικü αγþνα. Στο μουσεßο της πüλης Compiegne φυλÜσσεται Ýνα αγαλμÜτιο ýψους περßπου 50 εκατοστþν που παρουσιÜζει γυναßκα ενδεδυμÝνη με χιτþνα, ιμÜτιο κι αρχαúκÞ κüμμωση. Στα χÝρια της κρατÜ Ýναν ανοιχτü κýλινδρο . Στη βÜση του φÝρει εγχÜρακτο το üνομα ΚΟΡΙΝΝΑ. ºσως να πρüκειται για το ßδιο Üγαλμα που εßδε ο Παυσανßας κατÜ τη περιÞγηση του στην αρχαßα ΤανÜγρα , αφιερωμÝνο στην καλλßστη των γυναικþν üπως ο ßδιος εκτιμÜ.
     Πολλοß νεüτεροι κριτικοß Ýχουν αμφισβητÞσει τη παραδοσιακÞ θεωρßα üτι η Κüριννα Þτανε σýγχρονη του ΠινδÜρου κι αξιþνουν μια αρκετÜ μεταγενÝστερη ημερομηνßα για αυτÞ. ΠαραθÝτοντας τη βοιωτικÞ ορθογραφßα των αποσπασμÜτων της, ο David Campbell, ο οποßος διüρθωσε μια νεüτερη ÝκδοσÞ τους, υποστηρßζει üτι Ýζησε περßπου στα 200 π.Χ. κι üτι η παραδοσιακÞ της βιογραφßα, γεμÜτη με αντιφατικÝς θεωρÞσεις του χαρακτÞρα της, αναδýθηκε σαν θρýλος σε αρκετÜ μεταγενÝστερη ημερομηνßα. ¢λλοι κλασσικοß φιλüλογοι, μεταξý των οποßων κι ο Peter Levi, την τοποθετοýν επßσης σε μεταγενÝστερη εποχÞ, βÜσει των μυθολογικþν της παραπομπþν, οι οποßες προÝρχονται απü μεταγενÝστερη εποχÞ, καθþς και της απουσßας οποιωνδÞποτε συγχρüνων της μαρτυριþν που να επιβεβαιþνουν τη νßκη της επß του ΠινδÜρου. ΤÝλος  αρχαιüτερα απ’ τα’ αποσπÜσματÜ της χρονολογοýνται απü το το 2ο αι. π.Χ., συμφþνως προς Üλλες ενδεßξεις σχετικÜ με το πüτε πρÜγματι Ýζησε.



     Ωστüσο, Üλλες ΒοιωτικÝς (π.χ. ΘÞβα, ΘεσπιÝς) και μη-ΒοιωτικÝς πüλεις (π.χ. Κüρινθος) διεκδικοýν την καταγωγÞ της, σýμφωνα με τους αρχαßους (Παυσανßας 9.22.3) και Βυζαντινοýς συγγραφεßς (Σοýδα). Οι περισσüτερες απü τις βιογραφικÝς πληροφορßες για τη Κüριννα προÝρχονται απü στοιχεßα εντüς των σωζüμενων Ýργων της, καθþς και απü μεταγενÝστερες πηγÝς. Η χρονολüγησÞ της εßναι προβληματικÞ. Με βÜση το ýφος και το περιεχüμενο του Ýργου της, πολλοß φιλüλογοι τη χρονολογοýν στον 3ο αι. π.Χ. Ο αρχαιüτερος πÜπυρος με Ýργο της χρονολογεßται περßπου στο 200 μ.Χ., ενþ δεν υπÜρχουν αρχαßες αναφορÝς στο Ýργο της πριν απü τον 1ο αι. π.Χ. (Anth. Pal. 9.26; Prοp. 2.3.21).
     Το ýφος της εßναι διαφορετικü απ’ αυτü της χορωδιακÞς αρχαúκÞς ποßησης και βρßσκεται πιο κοντÜ στο αττικü δρÜμα, ενþ το περιεχüμενο της ποßησÞς της δεν ασπÜζεται το πανελλÞνιο ιδεþδες που βρßσκουμε στον Πßνδαρο. ΡωμαúκÝς πηγÝς, ωστüσο, αναφÝρουν üτι η Κüριννα Þταν μÝντορας του ΠινδÜρου (Πλοýταρχος, Ηθ. 347F-348A) και μαθÞτρια της Μýρτιδος της Ανθηδüνιας (Σοýδας).
     Μπορεß η ιστορικüτητα του γεγονüτος να αμφισβητεßται, δεßχνει üμως üτι, τουλÜχιστον οι αρχαßοι, πßστευαν üτι η Κüριννα κι ο Πßνδαρος Þτανε σýγχρονοι κι αντßπαλοι, καθþς επßσης üτι εκεßνη Þταν ανþτερη απü αυτüν. Αν üντως Þταν σýγχρονη με τον Πßνδαρο κι αντßπαλüς του, τüτε θα χρονολογοýνταν στον 5ο αι. π.Χ. και, σýμφωνα με τις πηγÝς, θα τον εßχε νικÞσει Þ μßα (Παυσανßας 9.22.3) Þ πÝντε φορÝς (Ael. VH 13.25, Σουßδας). Ο Αιλιανüς αναφÝρει üτι ο Πßνδαρος την αποκÜλεσε «ΒοιωτικÞ σκρüφα», αναφερüμενος προφανþς στην αντßστοιχη Ýκφραση που υπÜρχει στην 6η ΟλυμπιακÞ ΩδÞ του ποιητÞ (6.90). Ωστüσο, ο Πßνδαρος δεν κατονομÜζει τη Κüριννα στην ωδÞ κι επομÝνως, η αναφορÜ μπορεß να εξηγηθεß εßτε ως ερμηνεßα του Αιλιανοý, εßτε ως εικασßα της ρωμαúκÞς παρÜδοσης της εποχÞς του.



     Ο Τατιανüς αποδßδει Ýνα χÜλκινο Üγαλμα της Κüριννας στον Σιλανßωνα, ο οποßος Üκμασε γýρω στο 328-325 π.Χ. (Tatianus, Ad Gr. 33-4). Σýμφωνα με τον Παυσανßα, μνημεßο της βρισκüταν σε ευδιÜκριτο σημεßο της ΤανÜγρας κι Ýνα πορτρÝτο της, üπου δÝνει τα μαλλιÜ της με μια κορδÝλα για τη νßκη της κατÜ του Πßνδαρου, υπÞρχε στο γυμνÜσιο της πüλης (9.22.3). ΕπιπλÝον, ο Παυσανßας αναφÝρει üτι Þταν üμορφη, η ωραιüτερη των γυναικþν της εποχÞς εκεßνης κι üτι Ýγραφε στην αιολικÞ διÜλεκτο κι üχι στη δωρικÞ, üπως ο Πßνδαρος. Αν κι Ýγραψε στη τοπικÞ διÜλεκτο, η Κüριννα Ýγινε γνωστÞ και πÝρα απü τη πατρßδα της απü τον 1ο αι. π.Χ. και μετÜ (Anth. Pal. 9.26, üπου κατονομÜζεται ως μßα απü τις 9 Μοýσες) κι Ýτυχε μεγÜλου θαυμασμοý απü τους Ρωμαßους.
     Η ποßησÞ της Ýχει χωριστεß σε 5 βιβλßα αλλ’ Ýχουν σωθεß μüνο περß τα 40 αποσπÜσματα. Αν κι η Σοýδα τη περιγρÜφει ως συγγραφÝα επιγραμμÜτων, τα σωζüμενα αποσπÜσματα αποτελοýνται απü λυρικÝς αφηγÞσεις τοπικþν μýθων και τοποθεσιþν. Τßτλοι Ýργων της περιλαμβÜνουν τα εξÞς: Βοιωτüς, ΕπτÜ επß ΘÞβας, ΓÞροια, Ευωνυμßα, Ιüλαος, ΚατÜπλους. Το απüσπασμα 655 (ΓÞροια) υποδηλþνει üτι τα ποιÞματÜ της τραγουδιüνταν απü χορωδßες κοριτσιþν σε τοπικÝς γιορτÝς. Η Κüριννα φαßνεται να Þταν ποιÞτρια που τραγουδοýσε σε συγκεντρþσεις στις οποßες μποροýσε να συμμετÜσχει το σýνολο του πληθυσμοý. Ο μεγαλýτερος σωζüμενος πÜπυρος διατηρεß 2 αποσπασματικÝς αφηγÞσεις, πιθανþς απü δýο διαφορετικÜ ποιÞματα: Η 1η μιλÜ για διαγωνισμü τραγουδιοý μεταξý των προσωποποιημÝνων βουνþν, του Κιθαιρþνα και του Ελικþνα, και για τη νßκη του Κιθαιρþνα, η 2η αφÞγηση περιÝχει συνομιλßα ενüς τοπικοý μÜντη με τον ποτÜμιο θεü Ασωπü, στον οποßο εξηγεß πþς εξαφανßστηκαν οι 9 κüρες του θεοý. Ο μÜντης του λÝει üτι 3 κüρες εßναι με τον Δßα, ενþ ο Ποσειδþνας πÞρε Üλλες 3 για συζýγους του. Επßσης ο Απüλλωνας κυβερνÜ τα κρεβÜτια των 2 κι ο ΕρμÞς Ýχει την Üλλη. Απü αυτÝς τις 9 γυναßκες, μια φυλÞ ημßθεων θα γεννηθεß, οι οποßοι θα εßναι γüνιμοι κι αγÝραστοι. Η απÜντηση του Ασωποý δεν Ýχει διασωθεß.
     Στο πρþτο απü τα εδþ αποσπÜσματα το θÝμα, κατÜ την εκδοχÞ της Κüριννας, στα ευανÜγνωστα μÝρη, εßναι Ýνας λυρικüς αγþνας τραγουδιοý μεταξý των δυο επþνυμων ηρþων των δυο φημισμÝνων βουνþν, που πÞραν τα ονüματÜ τους απü αυτοýς, στον οποßο νßκησε ο Κιθαιρþνας κι ο Ελικþνας απü τη λýπη του κατακρημνßσθηκε. ΚατÜ τον Λυσßμαχο τον Κυρηναßο ο Κιθαιρþνας κι ο Ελικþνας Þταν αδÝλφια πολÝμια μεταξý τους, ενþ ο Ψευδο-Πλοýταρχος, "Περß ποταμþν και ορþν επωνýμια", αναφÝρει πως, κατÜ τον ΕρμηÜνακτα τον Κýπριο, απü τα δυο αδÝλφια ο Ελικþνας Þταν πρÜος και προσηνÞς και γηροκομοýσε τους γονεßς του, ενþ ο Κιθαιρþνας, üντας πλεονÝκτης και επιθυμþνατας να μεταφερθεß σ' αυτüν η περιουσßα, κατÜ πρþτο σκüτωσε τον πατÝρα του και στÞνοντας ενÝδρα κατακρÞμνισε τον αδελφü του αλλÜ συμπαρασýρθηκε. "ΚατÜ δÝ θεþν πρüνοιαν εις ομþνυμα üρη μεταμορφωθÝντες εγÝνοντο Κιθαιρþν μεν δια την ασÝβειαν Ερινýων μυχüς, Ελικþν δε δια την φιλοστοργßαν Μουσþν ενδιαßτημα".

]Κ¿ΡΕΙ-
ΤΕΣ ¸ΚΡΟΥ]ΨΑΝ Δ¢ΘΙΟ[Ν ΘΙ]¢Σ
ΒΡ¸ΦΟ]Σ ¢ΝΤΡΟΙ, ΛΑΘΡ¢[ΔΑ]Ν ΑΓ-
ΚΟ]ΥΛΟΜΕºΤΑΟ ΚΡ¼ΝΩ, ΤΑ-
ΝºΚΑΝ ΝΙΝ ΚΛ¸ΨΕ Μ¢ΚΗΡΑ ΡΕºΑ
ΜΕΓ]¢ΛΑΝ Τ' [Α]ΘΑΝ¢ΤΩΝ ¸Σ-
ς] ¸ΛΕ ΤΙΜ¢Ν. Τ¢Δ' ¸ΜΕΛΨΕΜ.
Μ¢ΚΑΡΑΣ Δ' ΑΥΤºΚΑ Μ¿ΣΗ
Φ]ΕΡ¸ΜΕΝ Ψ¢ΦΟΝ ¸[Τ]ΑΤΤΟΝ
ΚΡ]ΟΥΦºΑΝ Κ¢ΛΠΙΔΑΣ ΕΝ ΧΡΟΥ-
ΣΟΦΑºΣ. Τ¾ Δ' ¢Μ Π¢ΝΤΕ[Σ] ¿ΡΘΕΝ.

ΠΛºΟΝΑΣ Δ' ΕºΛΕ ΚΙΘΗΡ¿Ν.
Τ¢ΧΑ Δ' ΕΡΜ¢Σ ΑΝ¸ΦΑΝ[¸Ν
ΝΙ]Ν ΑΟ¾ΣΑΣ ΕΡΑΤ¢Ν ΩΣ
¸]ΛΕ ΝºΚΑΝ ΣΤΕΦ[¢]ΝΥΣΙΝ
.......].(.)ΑΤ¿. ΑΝΕΚ¼ΣΜΙΟΝ
Μ¢ΚΑ]ΡΕΣ. Τ¿ Δ¸ Ν¼ΟΣ ΓΕΓ¢ΘΙ.

Ο Δ¸ ΛΟ]¾ΠΗΣΙ Κ¢[Θ]ΕΚΤΟΣ
ΧΑΛΕΠ]¹ΣΙΝ FΕΛΙ[Κ]¿Ν Ε-
.......]ΛΙΤΤ¢ΔΑ [Π]¸ΤΡΑΝ
.......]ΚΕΝ Δ' ¼[ΡΟ]Σ. ΥΚΤΡ¿Σ
.......]ΩΝ ΟΥΨ[¼]ΘΕΝ ΕºΡΙ-
Σ¸ ΝΙΝ Ε]Μ ΜΟΥ[ΡΙ]¢ΔΕΣΣΙ Λ¢ΥΣ

Οι Κοýρητες
Ýκρυψαν το θεúκü της θεÜς
βρÝφος στη σπηλιÜ, κρυφÜ
απ' τον πανοýργο Κρüνο. üταν
το 'κλεψε η μακÜρια ΡÝα,
μεγÜλη απ' τους αθανÜτους
πÞρε τιμÞ. αυτÜ τραγοýδησε.
κι αμÝσως οι Μοýσες στους μακÜριους
ψÞφο να ρßξουν üρισαν
κρυφÜ μÝσα στις κÜλπες
χρυσÝς. κι αυτοß üλοι σηκþθηκαν ευθýς.

και πÞρε περισσüτερους ο Κιθαιρþνας.
και γρÞγορα ο ΕρμÞς στο πρüσωπü του Ýλαμψε,
φωνÜζοντας üτι την ποθητÞ
τη νßκη κÝρδισε, με στεφÜνια
]τον στüλισαν
οι αθÜνατοι. κι εκεßνου ο νους αχÜρη.

κι αυτüς απü λýπες κατεχüμενος
βαριÝς ο Ελικþνας
]γυμνÞ πÝτρα
]το βουνü. οικτρÜ
]απü ψηλÜ Ýπεσε
σε μυριÜδες βρÜχια...

ΕΠº ΜΕ ΤΕΡΨΙΧ¼ΡΑ [
ΚΑΛ¢ FΕΡΟº ΑÚΣΟΜ¸ΝΑΝ
ΤΑΝΑΓΡºΔΕΣΣΙ ΛΕΥΚΟΠ¸ΠΛΥΣ
Μ¸ΓΑ Δ' ΕΜ¹Σ Γ¸ΓΑΘΕ Π¼ΛΙΣ
ΛΙΓΟΥΡΟΚΩΤºΛΗΣ ΕΝΟΠ¹Σ.

¼ταν εμÝνα η Τερψιχüρη [
που üμορφα τραγοýδαγα η γριÜ
στις Ταναγραßες τις λευκüπεπλες.
και πολý με τα δικÜ μου η πüλη χÜρηκε
γλυκüλαλα Üσματα.

Μ¸ΜΦΟΜΗ Δ¸ Κ¹ ΛΙΓΟΥΡ¢Ν
ΜΟΥΡΤºΔ' Ι¿ΝΓ' ¼ΤΙ ΒΑΝ¢ ΦΟ¾-
Σ' ¸ΒΑ ΠΙΝΔ¢ΡΟΙ Π¼Τ' ¸ΡΙΝ.

Κατηγορþ και τη γλυκüφωνη
Μυρτßδα εγþ, γιατß γυναßκα ενþ εßναι,
με τον Πßνδαρο κÜποτε συναγωνßστηκε.

Θ¸ΣΠΙΑ ΚΑΛΛΙΓ¸ΝΕΘΛΕ, ΦΙΛ¼ΞΕΝΕ, ΜΩΣΟΦºΛΕΙΤΕ.

ΘÝσπια απü γενιÜ ευγενικÞ, φιλüξενη, που οι Μοýσες αγαποýνε.

==============================

                      Μοιρþ η Βυζαντßα

     Δεν εßναι γνωστÜ πολλÜ πρÜγματα για τη Μοιρþ (Þ Μυρþ) απü το ΒυζÜντιο, κüρη του τραγωδοý ¼μηρου και γυναßκα του Φιλολüγου ΑνδρομÜχου., Ο ΜελÝαγρος (Παλ. ανθ. 4, 1) τοποθετεß τη Μοιρþ στο ßδιο επßπεδο με τη Σαπφþ. ¸γραψε επικÞ ποßηση, λυρικÞ κι ελεγειακÞ, αλλÜ μüνο λßγα απü τα Ýργα της διασþζονται. Τα αποσπÜσματα ενüς 6μετρου ποιÞματος με τον τßτλο Μνημοσýνη, στßχοι απü ελεγεßες, η μνεßα ενüς ¾μνου στον Ποσειδþνα καθþς και καταραστικÞς ποßησης με τον τßτλο Αραß (= κατÜρες. Πβ. τα ποιÞματα Αραß και ΧιλιÜδες του Ευφορßωνα). ΥπÞρξε μητÝρα του επßσης ποιητÞ ¼μηρου απü το ΒυζÜντιο, που συμπεριλαμβÜνεται στη ΠλειÜδα των Αλεξανδρινþν ποιητþν του Πτολεμαßου ΦιλÜδελφου. ΚατÜ τη Σοýδα ο ¼μηρος αυτüς Üκμασε κατÜ την 124η ολυμπιÜδα (284-1 π.Χ.), Üρα η μητÝρα του πρÝπει να γεννÞθηκε στο 2ο μισü του 4ου αι. και να Þτανε σýγχρονη με την Ανýτη. ΠρÜγματι τα 2 επιγρÜμματÜ της μοιÜζουνε στο ýφος με αυτÜ της Ανýτης, ενþ η δÞλωση του Τατιανοý (Προς ¸λληνας 33, 1-2) üτι ο γλýπτης Κηφισüδοτος (2ο μισü 4ου αιþνα) Ýφτιαξε αγÜλματα και των δýο ποιητριþν ταιριÜζουν με μια χρονολογßα της Μοιρþς στα τÝλη του 4ου αι.
          Μια ιδÝα για το περιεχüμενο του Ýργου της Μοιρþς Αραß, μÜς δßνει ο ΠαρθÝνιος (Περß Αλκινüης), στη τραγικÞ ιστορßα της Αλκινüης,που üπως σημειþνει Ýνα σχüλιο στο περιθþριο του χειρογρÜφου, ο ΠαρθÝνιος Üντλησε απü τη Μοιρþ. Φαßνεται üτι χρησιμοποßησε αυτÞ την ιστορßα, καθþς κι Üλλες που δε σþζονται, προκειμÝνου να καταραστεß κÜποιον Þ κÜποιους να πÜθουνε παρüμοιες συμφορÝς μ' αυτÝς που υφßστανται τα πρüσωπα των ιστοριþν.
     Ο επιγραμματοποιüς του 1ου αι. μ.Χ. Αντßπατρος ο Θεσσαλονικεýς τη περιλαμβÜνει στον κατÜλογο των διÜσημων ποιητþν του, ενþ ο γραμματικüς του 2ου αι. μ.Χ. ΑθÞναιος αναφÝρει στους ΔειπνοσοφιστÝς Ýνα απü τα ποιÞματα της, τη Μνημοσýνη κι ο περιηγητÞς Παυσανßας την αναφÝρει στο Ýργο του ΕλλÜδος ΠεριÞγησης. Το λεξικü Σοýδα του 10ου αιþνα την αναφÝρει ως Μυρþ, üπως κι ο λüγιος του 12ου αι. ΕυστÜθιος ο Θεσσαλονικεýς.
     Ως κýριο üνομα η Μνημοσýνη Þταν η προσωποποßηση της μνÞμης, γυναßκα του Δßα και μητÝρα των 9 Μουσþν. ºσως κÜπου στο ποßημα γινüταν λüγος για την Ýνωση του Δßα και της Μνημοσýνης και τη γÝννηση των Μουσþν.  Στο μοναδικü σωζüμενο απüσπασμα απü τον ΑθÞναιο γßνεται λüγος για τις ΠλειÜδες, τη Ποýλια, το γνωστü σýνολο Üστρων στο ζωδιακü αστερισμü του Ταýρου. Οι ΠλειÜδες στη μυθολογßα των αρχαßων ΕλλÞνων Þταν οι 7 θυγατÝρες του ¢τλαντα και της Ωκεανßδας Πλειüνης, αδερφÝς των ΥÜδων και του ¾αντος. Τα ονüματÜ τους Þταν: Αλκυüνη, Αστερüπη, ΗλÝκτρα, Κελαινþ, Μαßα, Μερüπη, ΤαûγÝτη. Η πιο γνωστÞ παρÜδοση γι' αυτÝς αναφÝρει üτι ο Ωρßων συνÜντησε τις ΠλειÜδες στη Βοιωτßα, τις ερωτεýτηκε και τις κυνÞγησε για πÝντε χρüνια. Τüτε αυτÝς Ýγιναν περιστÝρια για να γλιτþσουνε (στα αρχαßα πÝλειαι Þ πελειÜδες). Σýμφωνα με Üλλη εκδοχÞ ο Δßας τις μεταμüρφωσε στο γνωστü αστερισμü. Το ετυμολογικü παιχνßδι με τις λÝξεις ΠλειÜδες - πελειÜδες (=περιστÝρια) Þταν εξαιρετικÜ σýνηθες στους αρχαßους ποιητÝς (π.χ. Πßνδαρος, Νεμ. 2. 16, Αισχ. απ. 312 Radt κ.α.). Τα περιστÝρια Þτανε σýμβολο της φοβισμÝνης φυγÞς για τους αρχαßους. Εδþ υπÜρχει περßπλοκο ετυμολογικü παιχνßδι: τα φοβισμÝνα περιστÝρια (πελειÜδες) που ταÀζουνε τον μικρü Δßα στο Üντρο εßναι ταυτüχρονα οι φοβισμÝνες απü τον Ωρßωνα ΠλειÜδες, που στο μýθο μεταμορφþνονται σε περιστÝρια και στο γνωστü αστερισμü των ΠλειÜδων.
     Η αλλαγÞ του ονüματος, με την οποßα οι ΠλειÜδες λÝγονται ΠÝλειαι και ΠελειÜδες, υπÜρχει σε πÜρα πολλοýς ποιητÝς. 1η, üμως, η Μοιρþ η ΒυζÜντια κατανüησε καλÜ το πνεýμα των ποιημÜτων του ΟμÞρου στο ποßημÜ της που επιγρÜφεται Μνημοσýνη, ισχυριζüμενη üτι την αμβροσßα στο Δßα την πηγαßνουν οι ΠλειÜδες .

                ΠελειÜδες

Ο Δßας στην ΚρÞτη μεγÜλωνε μÝχρι να γßνει μÝγας,
 χωρßς κανεßς απ' τους μακÜριους θεοýς να το γνωρßζει.
Κι εκεßνος αýξαινε σε üλα του τα μÝλη.
 Μες στο θεúκü το Üντρο οι ΦοβισμÝνες  τον ταÀζανε
φÝρνοντας αμβροσßα απ' του Ωκεανοý το ρεýμα,
και με το ρÜμφος μÝγας αετüς ποτü
στο Δßα το σοφü νÝκταρ κουβÜλαγε
απü Ýνα βρÜχο αντλþντας το συνÝχεια.
Αυτüν ο Δßας που ο κεραυνüς του μακριÜ ηχεß,
σαν νßκησε τον Κρüνο, τον πατÝρα του,
τον Ýβαλε αθÜνατο, να κατοικεß στον ουρανü.
Ομοßως τις φοβισμÝνες ΠελειÜδες τßμησε
που αγγελιαφüροι του καλοκαιριοý και του χειμþνα εßναι.

                  Ελεγεßα

Τσαμπß, γεμÜτο με του Διüνυσου χυμü,
μες στον κοιτþνα αναπαýεσαι της χρυσÞς Αφροδßτης.
Κι οýτε πια η μητÝρα σου Üμπελος
θα σ' αγκαλιÜσει με κλÞμα ερÜσμιο,
μÞτε θα βγÜλει φýλλα που ευωδιÜζουνε
νÝκταρ απ' το κεφÜλι σου απÜνω.

ΑνιγριÜδες νýμφες, κüρες του ποταμοý,
που τοýτα τα βÜθη Ýξοχες με ρüδινα
πüδια πÜντοτε βαδßζετε, χαßρετε
και τον Κλεþνυμο σþζετε, που τοýτα
τα ωραßα σε σας αφιÝρως
αγÜλματα κÜτω απ' τα πεýκα.

========================



                                 Μýρτις η Θηβαßα

     Στους πρüποδες του ΜεσσÜπιου, στον Ευβοúκü Κüλπο, βρισκüτανε χτισμÝνη η Ανθηδþνα. ΠανÜρχαια ΒοιωτικÞ πüλη, που πÞρε το üνομÜ της απü μια ΜυθικÞ Νýμφη. Μες στο ¢λσος των Καβεßρων, υπÞρχε Ιερü της ΔÞμητρας και της Κüρης-Περσεφüνης. Σα λαμπερü απομεινÜρι των Αρχαßων ΣεληνιÜδων Ιερειþν της ΜητριαρχικÞς εποχÞς, Þταν η Μυρτßς. ΠοιÞτρια, περßφημη για την τÝχνη της, μυημÝνη ΙÝρεια στις μυστηριακÝς τελετÝς των Καβεßριων Θεþν που αντιπροσωπεýανε τις αναπαραγωγικÝς δυνÜμεις της φýσης. Η Ανθηδþνια Γυναßκα, εμπνεüτανε τüσο απü τη παρÜδοση και τα ΜυστÞρια της Λατρεßας , üσο κι απü τους καθημερινοýς αγþνες και τις αγωνßες των συντοπιτþν της γεωργþν και ψαρÜδων
     Η Μýρτις Þ Μýρτιδα Þτανε λυρικÞ ποιÞτρια απü την Ανθηδüνα της Βοιωτßας.¹τανε λßγο μεγαλýτερη απü τον Πßνδαρο, ο οποßος την εßχε ως πρüτυπο στις αρχÝς τις ποιητικÞς πορεßας του.ΚÜποιες πληροφορßες λÝνε üτι Þταν δασκÜλα της Κüριννας και του Πßνδαρου. Η Μýρτιδα περιλαμβÜνεται στο λυρικü κανüνα των Αλεξανδρινþν. ¸γραφε τα ποιÞματÜ της στη βοιωτικÞ διÜλεκτο και δüξασε τους τοπικοýς μýθους με τα τραγοýδια της. Απü τα Ýργα της σþθηκε μüνο Ýνα ποßημα σε πεζÞ μετÜφραση στον Πλοýταρχο, üπου αναφÝρεται σε μια ερωτικÞ τραγωδßα. Επßσης κατÝβηκε και σε αγþνα, üπου αγωνßστηκε μαζß με τον Πßνδαρο για το στεφÜνι.
     ΜαθÞτριÜ της, υπÞρξε η Κüριννα, αλλÜ κι ο Πßνδαρος που αργüτερα διαγωνßστηκε μαζß της κι ßσως ακüμα ο Διρκαßος Κýκνος üπως αποκαλοýσανε τον ποιητÞ των "επßνικων", κοντÜ στη Μýρτιδα να σφυρηλÜτησε περισσüτερο τους δεσμοýς που υπÞρχαν ανÜμεσα στην οικογÝνειÜ του και τα ιερÜ με τα Μαντεßα. Κι üπως οι Οßακες διατηρηθÞκανε μÝχρι την επικρÜτηση του Χριστιανισμοý, οι στßχοι της Αρχαßας ΠοιÞτριας εξαερþθηκαν και αναλÞφθηκαν σαν Θρηνητικοß ¾μνοι προς την Αξιüκερσα Περσεφüνη.
     Στο χþρο του ελληνικοý μýθου η Μυρτßς Þ και παροξýτονο Μýρτιν ακüμη και Μυρτßλα (Stephanus, Thesaurus graecae Linguae, VI,1305) υπÞρξε λυρικÞ ποιÞτρια καταγüμενη απü την Ανθηδüνα της Βοιωτßας. ΑναφορÜ της Ýχουμε στο λυρικü κανüνα των Αλεξανδρινþν. Μεγαλýτερη σε ηλικßα απü τον Πßνδαρο (522-443 π.Χ.), καταγüμενος και αυτüς απü τη Βοιωτßα (Κυνüς ΚεφαλÝς, χωρßο της ΘÞβας), λÝγεται üτι υπÞρξε δασκÜλα του, καθþς και της Üλλης σýγχρονης λυρικÞς ποιÞτριας που μνημονεýεται απü τον Πßνδαρο της Κüριννας. Η Κüριννα «…του ΠινδÜρου, üντα νÝον Ýτι και τη λογιüτητι σοβαρþς χρþμενον, ενουθÝτησεν ως Üμουσον üντα» (Πλοýταρχος, ΗθικÜ,347Ε κι εξÞς).
     Στον Πλοýταρχο (45-120 μ. Χ. απü τη Χαιρþνεια της Βοιωτßας) απαντÜ η μαρτυρßα: «…ως Μυρτßς η Ανθηδονßα ποιÞτρια μελþν ιστüρηκε» (Πλουτ, Ερωτ. 40).
     Για τον επιγραμματοποιü Αντßπατρο το ΘεσσαλονικÝα (1ος αι. π.Χ.) η Μýρτις Ýζησε τον 7ο αι. π. Χ., Þτανε λυρικÞ ποιÞτρια κι αοιδüς και λÝγεται πως εßχε διαγωνισθεß σε αγþνα με τον Πßνδαρο:«…ιδÝ γλυκυαχÝα Μýρτιν, πÜσας αενÜων εργÜτιδας σελßδων» Τη κατατÜσσει δε στις εννÝα ποιÞτριες: Μýρτις, Κüριννα, Σαπφþ, ¹ριννα, ΠρÜξιλλα, Μοιρþ, Ανýτη, ΤελÝσιλλα, Νοσσßς. (ΠΑ, 4, 9,26,7).
     ¢λλη μαρτυρßα: «Πßνδαρος…μαθητÞς δε Μýρτιδος γυναικüς, γεγονþς κατÜ την ξε´ ΟλυμπιÜδα…» (Σοýδα,ΙΙ,1617). ΔηλαδÞ η Μýρτις γεννÞθηκε περß το 520/516 π. Χ. την 65η ΟλυμπιÜδα.

============================

                     Νοσσßς Þ Νüσσις η Λοκρßς

     Η Νοσσßς Þ Νüσσις Þταν Ελληνßδα ποιÞτρια κι επιγραμματοποιüς (πιθανüτατα, σχεδüν σýγχρονη της Ανýτης) απü τους Επιζεφýριους Λοκροýς (Οι Επιζεφýριοι Λοκροß Þταν αρχαßα ελληνικÞ αποικßα της ΚÜτω Ιταλßας στην χερσüνησο της Καλαβρßας, βορειοδυτικÜ του ΡÞγιου. Ιδρýθηκε κατÜ το 2ο ελληνικü αποικισμü απü Λοκροýς, απü τους οποßους πÞρε και το üνομÜ της. ΣÞμερα στη περιοχÞ της αρχαßας πüλης βρßσκεται χτισμÝνη η ΙταλικÞ κωμüπολη Λüκρι {Locri}) της ΚÜτω Ιταλßας που 'ζησε την εποχÞ του Πτολεμαßου Α', δηλαδÞ μεταξý τÝλους 4ου με αρχÝς 3ου αι. π.Χ. Στη ΠΑ σþζονται 12 επιγρÜμματÜ της, το Ýνα αμφισβητοýμενο απü τον ΣτÝφανο του ΜελεÜγρου. Τα Ýργα της κατατÜσσονται στη λεγüμενη δωρικÞ σχολÞ. Τα θÝματÜ της χαρακτηρßζονται απü κÜποια λαúκüτητα κι η ÝκφρασÞ της απü κÜποια εκζÞτηση και περιπλοκüτητα. Οι αλεξανδρινοß φιλüλογοι την αναφÝρουν ως μßα απü τις 9 καλýτερες λυρικÝς ποιÞτριες κατ´ αντιστοιχßα με τις 9 Μοýσες. Ο επιγραμματοποιüς Αντßπατρος ο Θεσσαλονικεýς σ' επßγραμμÜ του τη χαρακτηρßζει ως "θηλýγλωσσο", επßθετο που πιθανüν υποδηλþνει την ενασχüλησÞ της ιδιαßτερα με τη γυναικεßα θεματολογßα.



     Τα επιγρÜμματÜ της γρÜφτηκαν, για να συνοδεýσουν αναθηματικÜ δþρα Üλλων γυναικþν. Οι γυναßκες αυτÝς εßναι φßλες της, ενþ τα ποιÞματα εßναι γραμμÝνα με τÝτοιο τρüπο, þστε να προûποθÝτουν Ýνα στενü κýκλο γνωστþν μεταξý τους γυναικþν. Η ßδια εμφανßζεται στα επιγρÜμματÜ της κι εκφρÜζει τα ζεστÜ φιλικÜ της αισθÞματα. Μποροýμε να υποθÝσουμε üτι εξαρχÞς τα επιγρÜμματα δεν προορßζονταν μüνο για τα αφιερωματικÜ αντικεßμενα που συνüδευαν, αλλÜ üτι κυκλοφüρησαν ως βιβλßο για το στενü φιλικü γυναικεßο της κýκλο. Ωστüσο φαßνεται üτι το βιβλßο ξÝφυγε απü το στενü αυτü κýκλο κι απÝκτησε ευρýτερο ακροατÞριο. Στη ποßηση της υπÜρχει συγγÝνεια με τη Σαπφþ, την αναφÝρει μÜλιστα σ' επßγραμμÜ της, ειδικþτερα στη γενÝτειρÜ της üπου υπÞρχεν Ýντονη λατρεßα της Αφροδßτης. ΤÝλος, η ποßησÞ της Þταν Ýντονα ερωτικÞ με τον ¸ρωτα σαν ιδÝα, τρυφερÞ, γλυκýτατη, τüσον þστε ν' αναγκÜσει τον ΜελÝαγρο, εκτüς του να τη συμπεριλÜβει στο ΣτÝφανü του, να της αφιερþσει κι εν επßγραμμα στο προοßμιü του, στο οποßο τη παρουσιÜζει σαν Ýν üμορφο Üνθος, που εσπÜρη στο μεγÜλο χωρÜφι της ελληνικÞς ποßησης, Ýνα Üνθος που 'ναι συνυφασμÝνο μ' üλα τα λοιπÜ Üνθη των Üλλων ελληνþν ποιητþν κι επιγραμματοποιων.

...σὺν δ᾽ ἀναμὶξ πλÝξας μυρüπνουν εὐÜνθεμον ἶριν
   Νοσσßδος, ἧς δÝλτοιςΧ κηρὸν ἔτηξεν Ἔρως·

...και μαζß μ' αυτοýς πλεγμÝνο το πανÝμορφο
   και μοσχομυριστü ανθÜκι της Νοσσßδος,
   τη μνÞμη της που ο ßδιος ο ¸ρως σφρÜγισε με κερß!

Χ δÝλτος
= (μια απü τις ερμηνεßες)  μικρüς πßνακας, δßπτυχος, τριγωνικοý συνÞθως σχÞματος, αλειμμÝνος με κερß, στον οποßο Ýγραφαν.

    ΔηλαδÞ εδþ ο ΜελÝαγρος εννοεß, πως η Νοσσßς θα μεßνει στις δÝλτους της ιστορßας με τη φÞμη της, τη ποιητικÞ της παρακαταθÞκη, την ανÜμνησÞ της και πως αυτü το χÜραξεν ο ßδιος ο ¸ρωτας, προσωπικÜ και το σφρÜγισε με κερß!

             Για Τη Σαπφþ

ΞÝνε, αν τυχüν πλÝεις για ΜυτιλÞνη,
την πüλη αυτÞ των τραγουδιþν,
να χαρεßς το Üνθος των χαρßτων της Σαπφοýς,
πες της πως και μια Λüκρισσα και φßλη των Μουσþν
Ýγραψε κι αυτÞ τα ßδια μ’ εκεßνη μÝλη
κι üτι Νοσσßς εßναι τ’ üνομÜ μου.
ΤρÜβα τþρα το δρüμο σου.

Τßποτα πιο γλυκü απ' τον Ýρωτα,
κι üσα ωραßα δεýτερα üλα εßναι
απ' το στüμα Ýφτυσα και το μÝλι.
Τοýτο το λÝει η Νοσσßς κι üποιο
πρüσωπο η Κýπρις δεν αγÜπησε
δεν ξÝρει τι εßναι τ' Üνθη της, τα ρüδα.

============================
 


                   ΠρÜξιλλα η Συκιωνßς

     Η ΠρÜξιλλα (μÝσα 5ου αι. π.Χ., περß το 450) Þταν διθυραμβικÞ ποιÞτρια απü τη Σικυþνα. ¹τανε καταξιωμÝνη κατÜ την εποχÞ που Ýζησε κι οι στßχοι της θαυμÜζονταν ευρÝως, ενþ υπÞρξε η δημιουργüς του Πραξßλλειου ποιητικοý μÝτρου. Θεωρεßται πως Ýζησε την ßδια εποχÞ με τη ΤελÝσιλλα, ενþ σýμφωνα με τον αριστοφανικü σχολιασμü υπÜρχουν αναφορÝς στα Ýργα της απü τον ΑριστοφÜνη στις ΣφÞκες και τις ΘεσμοφοριÜζουσες σýμφωνα με τον αριστοφανικü σχολιασμü. Η γραφÞ του ΑριστοφÜνη εßναι τÝτοια, þστε δεßχνει πως η ΠρÜξιλλα Þταν αναγνωρßσιμη στο αθηναúκü κοινü. Εξακολουθοýσε να βρßσκεται σε υψηλÞ εκτßμηση απü τους μεταγενÝστερους της, καθþς ο Λýσιππος (4ος αι. π.Χ.) κατασκεýασε ορειχÜλκινο Üγαλμα με την μορφÞ της, ενþ ο Αντßπατρος ο ΘεσσαλονικÝας (1ος αι. μ.Χ.) τη κατÝτασσε ως μια απü τις 9 ποιÞτριες των οποßων η γλþσσα Þταν αθÜνατη. ¹ταν μßα απü τις εννÝα σπουδαιüτερες ποιÞτριες της αρχαιüτητας, η 4η τουΑλεξανδρινοý κανüνα που χαρακτηρßστηκαν "Λυρικαß Μοýσαι", φημισμÝνη για τη χÜρη και την αρμονßα των στßχων της.
     Ο Τατιανüς (2ος μ.χ. αι.), πηγÞ μÜλλον αμφßβολης αξιοπιστßας, στο Προς ¸λληνας μας πληροφορεß πως Þτανε σýντροφüς του διÜσημου στην αρχαιüτητα γλýπτη Λýσιππου, της οποßας φιλοτÝχνησε και περßτεχνο ορειχÜλκινο Üγαλμα, που μαρμÜρινο αντßγραφü του βρßσκεται σÞμερα στο Βερολßνο. Δýσκολα μποροýμε να συλλÜβουμε την προσωπικüτητÜ της. ¸δειξαν üμως βιασýνη üσοι Þθελαν να την κÜμουν εταßρα. ¼τι συνÝθεσε διθυρÜμβους με αφηγηματικü περιεχüμενο, εßναι πιθανüν το üτι ο στßχος, στον οποßο κÜποιος ψÜλλει τη σκληρÞ καρδιÜ του ΑχιλλÝα, εßναι 6μετρος, αυτü εßναι βÝβαια παρÜξενο. Στη ΠρÜξιλλα αποδßδεται κι η συμβουλÞ του ¢δμητου για την καλÞ συντροφιÜ , καθþς και την σýσταση να προσÝχουμε τον σκορπιü, που παραμονεýει κÜτω απü κÜθε πÝτρα.


Χορεýουσα Μοýσα βρÝθηκε στην ¸παυλη του Αδριανοý κι εßναι η ΠρÜξιλλα

     Διασþζεται μικρü τμÞμα του Ýργου της, με λßγα αποσπÜσματα τα οποßα παραφρÜστηκαν απü μεταγενÝστερους ¸λληνες συγγραφεßς, απü 2 ποιÞματÜ της, με τους τßτλους Αχιλλεýς κι ¢δωνις. ¸γραψε διθυρÜμβους, τα σκüλια Þ παροßνια Üσματα και τους ýμνους της. ¸γραψε διαφορετικοýς τýπους ποιÞσεως, αλλÜ Ýγινε ξακουστÞ για τα ποιÞματα που απαγγÝλλονταν στα συμπüσια του 5ου π.χ. αι. και τα οποßα Þταν πολý δημοφιλÞ ειδικÜ στην ΑθÞνα (γνωστÜ σαν σκüλια, τραγοýδια του κρασιοý). Τα σκüλια αυτÜ εßναι τραγοýδια του κρασιοý (παροßνια) κι αυτü δεν σημαßνει τßποτα Üλλο παρÜ üτι μερικÜ ποιÞματα της τα περßλαβαν στα συμποτικÜ. ¸γραψε ýμνους για θεοýς και θεüτητες και πολλÜ απü τα 8 εναπομεßναντα κομμÜτια Ýχουν να κÜνουν με μýθους. Σε üτι αφορÜ τα σκüλια, αυτÜ Þταν ιδιαßτερα δημοφιλÞ καθþς συνδÝονταν με την κοινÞ δραστηριüτητα της οινοποσßας. Ωστüσο το γεγονüς üτι Þταν γυναßκα κι Ýγραφε τραγοýδια για τον σκοπü αυτü, Ýχει οδηγÞσει στην πιθανολüγηση πως ενδεχομÝνως Þταν εταßρα.
     Το Ýργο της δεν απολÜμβανε πλÝον την ßδια εκτßμηση κατÜ τη ρωμαúκÞ περßοδο κι υπü την επßδραση του χριστιανισμοý, üπως τα σχüλια του φιλοσüφου Τατιανοý Ασσυρßου (2ος αιþνας) ο οποßος θεωροýσε ανÜξια τα γραφüμενα της καθþς και το σχολιασμü του παροιμιογρÜφου Ζηνοβßου για την ανοησßα των στßχων της. Ο μετρικüς Ηφαιστßωνας αναφÝρει üτι το ποιητικü μÝτρο το οποßο δημιοýργησε κι ονομÜστηκε Πραξßλλειον, (-υυ-υυ-υυ-υ-υ), Þταν βραχυκαταληκτικü ιωνικü 3μετρο κι Þτανε γνωστü κι ως δακτυλικü λογαριδικü.
     Διακρßθηκε στην ερωτικÞ ποßηση και ιδιαßτερα στα σκüλια Þ παροßνια. ΑπÝκτησε φÞμη μεγÜλης ποιÞτριας και οι συμπατριþτες της την τιμοýσαν πολý. Απü το ποιητικü Ýργο της ΠρÜξιλλας σþζονται μüνο λßγοι στßχοι. Οι παρακÜτω στßχοι εßναι γνωστοß καθþς αναφÝρονται απü τον Ζηνüβιο (2ος αιþνας μ.Χ.) ως παρÜδειγμα για κÜτι που εßναι εξαιρετικÜ ανüητο και ακüμα πιο ηλßθιο απü τους στßχους της ΠρÜξιλλας για τον ¢δωνι (Ἠλιθιþτερος τοῦ Πραξßλλης Ἀδþνιδος). Ωστüσο η συμπερßληψη των αγγουριþν (σßκυοι στα αρχαßα ελληνικÜ της εποχÞς της ΠρÜξιλλας) πιθανþς Ýγινε þστε να συμπÝσει με τη πüλη καταγωγÞς της Σικυþνα. Επßσης το ἠδὲ μπορεß να αποδοθεß εßτε ως τρþγοντας τα αγγοýρια, εßτε απλþς ως και...

       ¾μνος Προς Τον ¢δωνι

ΚÜλλιστον μὲν ἐγὼ λεßπω φÜος ἠελßοιο,
δεýτερον ἄστρα φαεινὰ σεληναßης τε πρüσωπον
ἠδὲ καὶ ὡραßους σικýους καὶ μῆλα καὶ ὄγχνας.

Το καλýτερο απ'üτι μου απομÝνει εßναι το φως του ηλßου,
δεýτερο τα φωτεινÜ Üστρα και της ΣελÞνης το πρüσωπο,
α και τα ωραßα αγγοýρια και τα μÞλα και τα αχλÜδια.

     Στους παραπÜνω στßχους οι αρχαßες κρßσεις δε πρÝπει να Þταν ιδιαιτÝρως κολακευτικÝς, αφοý η φρÜση"Ηλιθιþτερος του Πραξßλλης Αδþνιδος"αποτελοýσε παροιμßα. Στην αρχαιüτητα αυτü το θεωροýσαν σαν Ýκφραση ιδιαßτερης απλοúκüτητας και ταßριασαν τη παροιμιακÞ φρÜση. Εßναι πιο πιθανü üτι με αυτü Þθελαν να κοροúδÝψουν τη ΠρÜξιλλα, παρÜ να δεßξουν üτι η ßδια Þθελε να παρουσιÜσει ανüητο τον ¢δωνη.

ΜÜθε απ' την ιστορßα του ΑδμÞτου φßλε,
αγÜπα τους καλοýς, διþξε τους δειλοýς,
γνωρßζοντας πως τα ευχαριστþ τους εßναι ποταπÜ
και φßλε, πρüσεχε το σκορπιü κÜτω απü κÜθε πÝτρα.

                 ΑχιλλÝας

ΑλλÜ δε μ' Ýπεισε ποτÝ η οργÞ στη καρδιÜ σου.

     Η ΠρÜξιλλα ßδρυσε σχολÞ μουσικÞς και ποßησης. ¸γραψε σκüλια, παρσßνια, διθυρÜμβους, φλογερÜ βακχικÜ ποιÞματα κι ερωτικÜ σκüλια, üπως αυτü:

 Εσý η χαμηλοβλεποýσα που κοιτÜς απü το παρÜθυρο,
ΠαρθÝνα ως προς το κεφÜλι, πεπειραμÝνη νεüνυμφη στ’ «απü κÜτω».

============================


                        Σαπφþ η ΛÝσβια

     ΥπÜρχει αυτοýσια ΕΔΩ!

============================



                      ΤελÝσιλλα η Αργεßα

     Η πüλη του ¢ργους, απü τις πρþτες ελληνικÝς πüλεις που αναφÝρονται στην ιστορßα και τη μυθολογßα, χτισμÝνη απü το 2.600 π.Χ. στην ßδια θÝση που επιβιþνει και σÞμερα, εßναι γνωστÞ  για το πολýπλευρο ιστορικü ρüλο  που διαδραμÜτισε στις 5 περßπου χιλιετßες της ζωÞς της.  ΕλÜχιστα üμως εßναι γνωστÜ για την πολιτιστικÞ ζωÞ και δραστηριüτητα του ¢ργους, ιδιαßτερα στην αρχαιüτητα. Φαßνεται πως η πνευματικÞ παραγωγÞ των Αργεßων δεν μπüρεσε να ανταγωνιστεß  αποτελεσματικÜ τα σημαντικÜ πνευματικÜ και πολιτικÜ κÝντρα  με τα οποßα γειτüνευε και μοιραßα λειτουργοýσε ανταγωνιστικÜ: Την Τßρυνθα και τις ΜυκÞνες στην αρχαúκÞ εποχÞ, την ΑθÞνα, τη ΣπÜρτη και τη Κüρινθο στη κλασσικÞ περßοδο, τα Üλλα κÝντρα που επιβλÞθηκαν στον Ελλαδικü χþρο απü την ΕλληνιστικÞ ΕποχÞ κι αργüτερα.
     Αρχαßον Aργος, πüλη λαμπρÞ κι ακμαßα, πüλη περÞφανη κι η μüνη που αντιτÜχθηκε στη κυριαρχßα της ΣπÜρτης στη Πελοπüννησο.  Κι αυτÞ τη τÜση τους για ανεξαρτησßα, οι Αργεßτες την πλÞρωσαν με αρκετοýς πολÝμους εναντßον τους απü τους κυριαρχικοýς ΣπαρτιÜτες και με φρικτÝς αιματοχυσßες.
     Η γεωγραφικÞ θÝση του ¢ργους φαßνεται πως Ýπαιξε κι εδþ το ρüλο της. Αρκεß να αναλογιστεß κανεßς üτι και στα νεþτερα χρüνια, παρÜ το σημαντικü ρüλο που Ýπαιξε το ¢ργος στην επανÜσταση του 1821, δεν μπüρεσε να αναδειχθεß σε σημαντικü πολιτιστικü κÝντρο, αλλÜ επισκιÜστηκε απü το Ναýπλιο, την ΑθÞνα και Üλλα μικρüτερα επαρχιακÜ κÝντρα. ¼λα αυτÜ δε σημαßνουν  βÝβαια üτι η πüλη του ¢ργους Ýμεινε στο περιθþριο. Αντßθετα μÜλιστα εξελßχτηκε σε σημαντικü εμποροβιοτεχνικü κÝντρο απü την αρχαιüτητα ακüμα και δεν Ýλειψαν οι  σημαντικÝς προσωπικüτητες απü τη πüλη.
     ΕνδεικτικÜ μπορεß να σημειþσει κανεßς üτι ο Φεßδων, ο σημαντικüτερος αρχαßος βασιλιÜς του ¢ργους, εßναι αυτüς που πρþτος Ýκοψε αργυρÜ νομßσματα στην ΕλλÜδα, τον 7ο π.Χ. αιþνα. Στους αρχαúκοýς και κλασικοýς χρüνους το ¢ργος αναδεßχτηκε σε κÝντρο πλαστικÞς με τερÜστια συμβολÞ στη τÝχνη. Το αργειακü εργαστÞρι εßναι απü τα σημαντικüτερα της αρχαßας ΕλλÜδας κυρßως της χαλκοπλαστικÞς κι Αργεßοι Þταν οι μεγÜλοι γλýπτες της αρχαιüτητας ΑγελÜδας και Πολýκλειτος. Το ¢ργος διÝθετε το αρχαßο του θÝατρο, το μοναδικü λαξευμÝνο σε βρÜχο στις Ν.Α. πλαγιÝς της ΛÜρισας, αρχαßας ακρüπολης  του ¢ργους, θÝατρο σýγχρονο αλλÜ μεγαλýτερο της Επιδαýρου (χωροýσε 20.000 θεατÝς) με εξαιρετικÞ ακουστικÞ κι αυτü. Αργεßος Þταν κι ο μουσικüς ΣακÜδας.
     Στον κατÜλογο üμως των Αργεßων πνευματικþν ανθρþπων ανÞκει και μια γυναßκα με εξαιρετικÞ προσωπικüτητα και σημαντικÞ προσφορÜ στη πüλη της, η αρχαßα λυρικÞ ποιÞτρια ΤελÝσιλλα. Θεωρεßται μια ποιητικÞ ευφυÀα που κÝρδισε το θαυμασμü των συγχρüνων της, καταξιþθηκε ως λυρικÞ ποιÞτρια στην εποχÞ της, απÝκτησε τερÜστια φÞμη και πανελλÞνια εμβÝλεια σε σημεßο þστε να τη συγκρßνουν με τη ξακουστÞ Σαπφþ απü τη ΛÝσβο και την Κüρρινα απü την Κüρινθο, και να την τιμοýν με το διακριτικü επßθετο «αγακλÞ» δηλαδÞ περßφημη, ξακουστÞ, δοξασμÝνη. Ο επιγραμματοποιüς μÜλιστα Αντßπατρος ο Θεσσαλονικεýς τη κατατÜσσει στις 9 μεγÜλες ποιÞτριες της αρχαιüτητας σ’ Ýνα επßγραμμÜ του αφιερωμÝνο σ’ αυτÝς:

ΑυτÝς τις γυναßκες ανÝδειξε ο Ελικþνας με θεúκÞ λαλιÜ
στους ýμνους κι η ΜακεδονικÞ κορυφÞ του Ολýμπου:
τη ΠρÞξιλλα, τη Μοιρþ, τη φωνÞ της Ανýτης, το θηλυκü ¼μηρο,
τη Σαπφþ, το στολßδι για τις ομορφομαλλοýσες της ΛÝσβου
 την ¹ριννα, την ΤελÝσιλλα την ξακουστÞ, και σÝνα Κüρρινα
 που τραγοýδησες την πολεμικÞ ασπßδα των Αθηναßων,
τη Νοσσßδα τη γλυκομßλητη και τη γλυκολαλοýσα Μýρτιν,
üλες εργÜτισσες ατÝλειωτων σελßδων.
 ΕννÝα μοýσες ο μÝγας Ουρανüς, εννÝα επßσης και η Γη γÝννησε
 αστÝρευτη χαρÜ για τους ανθρþπους.

     Στο επßγραμμα λοιπüν μνημονεýονται με τ’ üνομÜ τους οι 9 πιο γνωστÝς ποιÞτριες της αρχαßας ΕλλÜδας, ανÜμεσÜ τους κι η Αργεßτισσα, (ΠρÜξιλλα, Μοιρþ, Ανýτη, Σαπφþ, ¹ριννα, ΤελÝσιλλα, Νοσσßς, Μυρτßς, Κüρρινα) που θεωροýνται μÜλιστα ισüτιμες κι ισÜξιες με τις 9 μοýσες του Ολýμπου (Κλειþ, ΕυτÝρπη, ΘÜλεια, ΜελπομÝνη, Τερψιχüρη, Ερατþ, Πολýμνια, Ουρανßα, Καλλιüπη).
     Η ΤελÝσιλλα Þτανε λυρικÞ ποιÞτρια απü το ¢ργος που Ýζησε τον 5ο-6ο αιþνα π.Χ. ΓεννÞθηκε το 520-515 π.Χ. και καταγüταν απü επιφανÞ οικογÝνεια, αλλÜ Þταν λεπτοκαμωμÝνη και φιλÜσθενη. ¸μεινε ονομαστÞ απü τα μελικÜ της ποιÞματα αλλÜ και το ηρωικü θÜρρος της. ¼πως καταγρÜφει ο Παυσανßας η ΤελÝσιλλα Ýσωσε το ¢ργος üταν ο ΚλεομÝνης εκστρÜτευσε εναντßον του. MετÜ τη πανωλεθρßα των Αργεßων κατÜ τη μÜχη αυτÞ κατÜφερε να συγκεντρþσει και να εξοπλßσει τις γυναßκες της πüλης και να δημιουργÞσει μεγÜλη γραμμÞ Üμυνας αντιμÝτωπη του αλαλÜζοντος εχθροý. Οι δε Λακεδαιμüνιοι σκεπτüμενοι üτι αν μεν νικοýσανε το κατüρθωμÜ τους θα χαρακτηριζüταν «Üδοξο», αφοý θα εßχαν νικÞσει γυναßκες, αν δε θα Ýχαναν θα προσÜπτονταν σ´ αυτοýς το «üνειδος» üτι απü γυναßκες ηττÞθηκαν, υποχþρησαν κι επÝστρεψαν στη χþρα τους.
     Οι Αργεßοι σε Ýνδειξη ευγνωμοσýνης ανÞγειραν προς τιμÞ της μεγÜλη στÞλη üπου παριστÜνονταν αυτÞ üρθια Ýχοντας στα πüδια της βιβλßα και κρατþντας στα χÝρια κρÜνος που παρατηροýσε Ýτοιμη να το φορÝσει στο κεφÜλι της. Η στÞλη αυτÞ Þταν τοποθετημÝνη πÜνω απü το θÝατρο του ¢ργους και μπρος απü το ιερü Üγαλμα της θεÜς Αφροδßτης. Η στÞλη αυτÞ σþζονταν μÝχρι το 170 μ.Χ. που την εßδε ο Παυσανßας κι ßσως να Þταν αντßγραφο του χαλκοý ανδριÜντα της ποιÞτριας που εßχε κατασκευÜσει ο Αθηναßος γλýπτης ΝικÞρατος.



     Με τη ποßηση ασχολÞθηκε ýστερα απü υπüδειξη του μαντεßου των Δελφþν («τας Μοýσας θεραπεýειν»), üταν θÝλησε να το συμβουλευτεß για την υγεßα της. Στη συνÝχεια αφοσιþθηκε με πÜθος στην ποßηση και με το ποιητικü της ταλÝντο κατüρθωσε και νüημα να δþσει στη ζωÞ της και να αναδειχθεß σε πνευματικÞ προσωπικüτητα.ΣυνÝθεσε παρθÝνια κι Üλλα λυρικÜ τραγοýδια. ΑποσπÜσματα απü τα ποιÞματÜ της με στßχους ιωνικþν παραμÝτρων και τροχαúκÞ κατÜληξη διÝσωσε ο Στωβαßος, που εκδüθηκαν απü τον Μπεργκ στη συλλογÞ «¸λληνες λυρικοß ποιηταß» (τüμος Γ’).
     Εντοýτοις, η Αργεßα ποιÞτρια Ýμεινε περισσüτερο γνωστÞ απü την ηρωικÞ Üμυνα που αντÝταξε κατÜ του ΣπαρτιÜτη ΚλεομÝνη το 494 π.Χ. ΜετÜ τη καταστροφÞ που υπÝστη ο στρατüς των Αργεßων στο ιερü Üλσος της Σηπεßας μεταξý Ναυπλßου και Τßρυνθας, üπου ο ΚλεομÝνης με δüλο και ýστερα με εμπρησμü προκÜλεσε το θÜνατο 8.000 Αργεßων μαχητþν, την Üμυνα της πüλης οργÜνωσε η κοντüσωμη και μαχητικÞ ΤελÝσιλλα. ¼πλισε γυναßκες, γÝρους και παιδιÜ με üπλα και κÜθε λογÞς αντικεßμενα και τους παρÝταξε στις επÜλξεις.
     Στη κρßσιμη στιγμÞ για τη πατρßδα της, δημηγüρησε με θερμÜ λüγια πατριωτισμοý στις γυναßκες της πüλης, καλþντας αυτÝς να πολεμÞσουν και να θυσιαστοýν για την ελευθερßα των παιδιþν τους και της πüλης τους. Ο λüγος της εßχε θαυμαστüν αποτÝλεσμα. ¼λες οι γυναßκες της πüλης φüρεσαν πανοπλßες κι Ýζωσαν τα τεßχη της πüλης σαν στεφÜνι, Ýτοιμες να την υπερασπιστοýν Ýναντι των οπλιτþν του ΚλεομÝνη.
     Ο Παυσανßας αναφÝρει πως ο ΚλεομÝνης αντικρýζοντας τις γυναßκες του ¢ργους, θεþρησε (ορθÜ) πως η εýκολη νßκη που θα ερχüταν δεν θα πρüσθετε δÜφνες δüξας αλλÜ θα ατßμαζε τα ΣπαρτιατικÜ üπλα. Ο ΚλεομÝνης ρþτησε τους Üντρες του κι αυτοß του απÜντησαν üτι προτιμÜνε να πÝσουν απü το βουνü παρÜ να επιτεθοýν σε γυναßκες και παιδιÜ. ¸τσι αποφÜσισε διακριτικÞ πολιορκßα χωρßς μÜχες μÝχρι να παραδοθοýν απü τη πεßνα. ΑλλÜ μετÜ απü 3 μÝρες Üλλαξε Üποψη γιατß οι δωρικÞ ηθικÞ δεν επÝτρεπε να αφÞσει παιδιÜ να πεθÜνουν. ¸τσι πÞρε την ευθýνη και διÜταξε υποχþρηση στην ΣπÜρτη, üπου παρουσιÜστηκε μπροστÜ στους ¸φορους και δÞλωσε ντροπιασμÝνος αλλÜ υπÜκουος στον νüμο γιατß δε πολÝμησε γυναικüπαιδα και ζÞτησε να τον σκοτþσουν γιατß επßσης παραβßασε τον νüμο της ΣπÜρτης και δεßλιασε μπροστÜ στον εχθρü.
     Τþρα το δßλημμα Þταν στους Εφüρους. ΑποφÜσισαν üτι ο ΚλεομÝνης δεν θα αναλÜβει Üλλη εκστρατεßα μÝχρι νεωτÝρας ενþ κι οι Üντρες του θα δουλεýουνε στα χωρÜφια γιατß εßχαν επßορκο αρχηγü. Απü βασιλιÜ και στρατιþτη δεν μποροýσαν να τον καθαιρÝσουν γιατß το απογüρευε ο νüμος. Για δýο χρüνια δεν του ανατÝθηκε Üλλη εκστρατεßα αλλÜ μüνο üταν θεþρησαν üτι εßχε ντροπιαστεß αρκετÜ κι επειδÞ Þταν ο καλýτερος στρατηγüς της ΣπÜρτης επανÞλθε αυτüς κι οι Üντρες του ενεργÜ στο στρÜτευμα. ΠÜντα üμως θα Þταν δακτυλοδεικτοýμενοι λüγω δειλßας. ΑυτÜ εßναι τα απßστευτα του Σπαρτιατικοý Κþδικα!
     Ο Πλοýταρχος απü την Üλλη υποστηρßζει üτι Ýγινε κανονικÜ μÜχη, üπου οι ΣπαρτιÜτες ηττÞθηκαν κι υποχþρησαν, κÜτι που εßναι εντελþς απßθανο. ¼πως και να ‘χει η ΤελÝσιλλα κι οι γυναßκες του ¢ργους Ýσωσαν τη πüλη τους απü σßγουρη καταστροφÞ επιδεικνýοντας  θÜρρος κι ευψυχßα σε μιαν εποχÞ που η θÝση της γυναßκας Þταν υποτιμημÝνη και πÜντως εντελþς ασýμβατη με τον πüλεμο. Εις ανÜμνησιν της θαυμαστÞς σωτηρßας της πüλης τους, οι Αργßτες καθιÝρωσαν τη γιορτÞ των “Υβριστικþν”. Στην γιορτÞ αυτÞ, οι γυναßκες του ¢ργους ντýνονταν με ανδρικÜ χιτþνια και χλαμýδες, ενþ οι Üνδρες με γυναικεßα πÝπλα κι ενδýματα. Οι Αργεßτισσες τüτε, λüγω της λειψανδρßας, πoλιτoγρÜφησαν περιοßκους και τους παντρεýτηκαν· αλλÜ με νüμο καθιÝρωσαν να βÜζουν προσθετÜ γÝνια, üταν πλÜγιαζαν μαζß τους, για να τους θυμßζουν τη ταπεινÞ τους καταγωγÞ.
     Οι Αργεßοι σε Ýνδειξη ευγνωμοσýνης ανÞγειραν προς τιμÞ της ΤελÝσιλλας μεγÜλη στÞλη στην οποßα παριστÜνονταν αυτÞ üρθια Ýχοντας στα πüδια της βιβλßα και κρατþντας στα χÝρια κρÜνος που παρατηροýσε Ýτοιμη να το φορÝσει στο κεφÜλι της. Η στÞλη αυτÞ Þταν τοποθετημÝνη πÜνω απü το θÝατρο του ¢ργους και μπροστÜ απü το ιερü Üγαλμα της θεÜς Αφροδßτης. Η στÞλη αυτÞ σþζονταν μÝχρι το 170 μ.Χ. που την εßδε ο Παυσανßας.
     Ο Παυσανßας αναφÝρει ( ΙΙ, 20, 8 ) üτι στο ιερü της Αφροδßτης, νüτια του θεÜτρου, εßχε δει στÞλη με ανÜγλυφη παρÜσταση της ΤελÝσιλλας, η οποßα ετοιμαζüταν να φορÝσει το κρÜνος της, ενþ στα πüδια της Þταν σκορπισμÝνα τα βιβλßα της. Για τη ΤελÝσιλλα Ýχουνε γρÜψει πολλοß αρχαßοι συγγραφεßς μÝχρι και τον 2ο μ.Χ. αιþνα και στη συνÝχεια Ýχουν δημοσιευτεß αρκετÝς μελÝτες. Οι πληροφορßες απü τις αρχαßες πηγÝς εßναι ßδιες και μüνο στις λεπτομÝρειες διαφÝρουν.
     Εντýπωση προξενεß το γεγονüς üτι ο Ηρüδοτος, που εßναι σχεδüν σýγχρονος των γεγονüτων κι αναφÝρεται διεξοδικÜ στην επßθεση του ΚλεομÝνη και στον αποδεκατισμü των Αργεßων (VI 76-85) δεν τη μνημονεýει καν. Το ßδιο κι ο μεταγενÝστερος ΑριστοτÝλης, ο οποßος αναφÝρεται στη πολιτογρÜφηση των περιοßκων στα «πολιτικÜ» του (1303 α, β). Η «ποιητικÞ» του ΑριστοτÝλη δυστυχþς δε μας παρÝχει καμßα πληροφορßα, γιατß ο πρþτος τüμος, που σþθηκε, αναφÝρεται μüνο στο Ýπος και στη τραγωδßα. ¢λλοι συγγραφεßς, αλλÜ πολý μεταγενÝστεροι, üπως ο Παυσανßας, ο Πλοýταρχος, ο Πολýαινος, της πλÝκουνε το εγκþμιο, τονßζοντας την ηρωικÞ της αντßσταση κατÜ των Σπαρτιατþν.
     Επισημαßνεται üμως, üτι ο ΚλεομÝνης τüτε δεν εßχε πρüθεση να καταλÜβει το ¢ργος, αλλÜ μüνο να το εξασθενÞσει και να το ταπεινþσει, þστε να μην αποτελεß πια υπολογßσιμη δýναμη στη Πελοπüννησο, πρÜγμα που εßχε επιτýχει Þδη με την εξüντωση του ανδρικοý πληθυσμοý. Δεν μπüρεσε τüτε να προβλÝψει üτι το ¢ργος σýντομα θα παρουσßαζε και πÜλι μεγÜλη ακμÞ κι üτι η ΣπÜρτη θα εßχε τα ßδια και χειρüτερα προβλÞματα. ΕξÜλλου, ο ΚλεομÝνης Þθελε ν’ αποφýγει τυχüν απþλειες απü τον αμυνüμενο Üμαχο πληθυσμü, που Þταν αποφασισμÝνος, ιδιαßτερα λüγω της λειψανδρßας που αντιμετþπιζε ανÝκαθεν η πατρßδα του και θεþρησε φρüνιμο να μην επιτεθεß στην πüλη. Η ΤελÝσιλλα πÜντως Ýγινε θρýλος και μυθοποιÞθηκε στη συνεßδηση του Αργειακοý λαοý.
     Τüσο σημαντικÞ κι ονομαστÞ Þτανε στην αρχαιüτητα η ΤελÝσιλλα, μα εßναι σχεδüν Üγνωστη σε μας, ακüμα και στους Αργεßους. Η Üγνοια αυτÞ οφεßλεται ßσως στις συγκεχυμÝνες πληροφορßες που μας παρÝδωσε η αρχαιüτητα για τη ζωÞ της και στη μυθολογßα που αναπτýχθηκε γýρω απü το πρüσωπο της ΤελÝσιλλας. Γνωρßζουμε üτι καταγüταν απü επιφανÞ οικογÝνεια του ¢ργους, που Þταν φημισμÝνη για κÜποιο Ýνδοξο παρελθüν της σýμφωνα με μαρτυρßα του Πλοýταρχου, που υποστηρßζει üτι Þταν λεπτοκαμωμÝνη και φιλÜσθενη στη νεανικÞ της ηλικßα. Η ασθενικÞ της φýση φαßνεται πως την ανÜγκαζε να ζει απομονωμÝνη, κλεισμÝνη στον εαυτü της, χωρßς συναναστροφÝς και κοινωνικüτητα, þσπου αποφÜσισε να απευθυνθεß στο Μαντεßο για να μÜθει για την εξÝλιξη της υγεßας της. Το «Μαντεßο του Θεοý» απÜντησε στη μικρüσωμη κι ασθενικÞ ΤελÝσιλλα üτι θα βρει την υγεßα και την επιτυχßα της, εφüσον υπηρετεß τις Μοýσες. Η μαντικÞ προσταγÞ «τας Μοýσας θεραπεýειν» σε συνδυασμü με το Ýμφυτο ποιητικü της ταλÝντο και την ÝφεσÞ της για τη μουσικÞ Ýκαναν τη ΤελÝσιλλα να αφοσιωθεß με πÜθος στην ποßηση και τη μουσικÞ, να βρει νüημα στη ζωÞ της και να κατακτÞσει την πνευματικÞ ομορφιÜ. Επιβεβαιþνεται Ýτσι η παρÜδοση που θÝλει να αποδßδει τα πνευματικÜ χαρßσματα σε Üτομα που στεροýνται το σωματικü κÜλλος.
     Πüτε Ýγιναν αυτÜ, πüτε Ýζησε δηλαδÞ η ΤελÝσιλλα δε γνωρßζουμε ακριβþς. ΚανÝνας συγγραφÝας, αρχαßος Þ σýγχρονος, απ’ αυτοýς που λßγο Þ πολý αναφÝρουν και σχολιÜζουν τη ποιÞτρια στα Ýργα τους, δε δßνει ακριβεßς πληροφορßες για το χρüνο της γÝννησÞς της και για την ηλικßα της. ¼λες οι πηγÝς, αρχαßες και νεþτερες, αναφÝρουν την ΤελÝσιλλα ως πρωταγωνßστρια που Ýσωσε το ¢ργος, üταν ο ΣπαρτιÜτης ΚλεομÝνης εξεστρÜτευσε εναντßον του ¢ργους. Η χρονολογßα üμως αυτÞς της εκστρατεßας του βασιλιÜ ΚλεομÝνη και της μÜχης που επακολοýθησε ανÜμεσα στη ΣπÜρτη και το ¢ργος δεν εßναι απüλυτα εξακριβωμÝνη. Τοποθετεßται στο 519, στο 509 Þ στο 494 π.Χ. Η τελευταßα αυτÞ χρονολογßα φαßνεται  η πιθανüτερη.
     Ο συσχετισμüς της ΤελÝσιλλας μ’ αυτÜ τα γεγονüτα οδηγεß τις περισσüτερες πηγÝς να αναφÝρουν δßπλα στο üνομÜ της τη χρονολογßα 510 π.Χ. χωρßς να διευκρινßζουν αν αυτÞ αναφÝρεται στη γÝννηση της ποιÞτριας Þ στη μÜχη των γυναικþν του ¢ργους και των Σπαρτιατþν. Αν υποθÝσουμε üτι η ΤελÝσιλλα γεννÞθηκε στα 510 π.Χ. θα πρÝπει να Þταν 16 χρονþν, üταν το 494 π.Χ. Ýγινε η επßθεση των Σπαρτιατþν εναντßον του ¢ργους. ΤÝτοια üμως υπüθεση αποκλεßεται, γιατß θα Þταν δýσκολο να δεχθοýμε üτι σε τüσο μικρÞ ηλικßα  εßχε τη δýναμη να ξεσηκþσει τις συμπατριþτισσÝς της και να πολεμÞσουν τους ΣπαρτιÜτες. Λογικüτερο φαßνεται να τοποθετÞσουμε τη γÝννησÞ της ανÜμεσα στο 520 -515 π.Χ., οπüτε στα γεγονüτα του 494 π.Χ. θα εßχε ηλικßα τουλÜχιστον 20-25 χρüνω και συνεπþς τη ψυχικÞ και πνευματικÞ ωριμüτητα να υπερασπιστεß την πατρßδα της που κινδýνευε. Σýγχρονη λοιπüν του Πßνδαρου και της Κüρρινας η ΤελÝσιλλα, δεν Ýχουμε περισσüτερες πληροφορßες για τη ζωÞ της. Απü την ΕΑ μαθαßνουμε üτι εßχε σýζυγο τον Ευξενßδα, ο οποßος μετÜ το θÜνατü της  ßδρυσε μνημεßο προς τιμÞν της με το εξÞς επßγραμμα:

 Μνημεßο, γλυκειÜ ΤελÝσιλλα, Ýστησε εδþ
Ο  Ευξενßδας για τη γυναßκα που παντρεýτηκε,
γιατß πÜντα Þταν γεμÜτη πßστη, εýνοια, αρετÞ
κι αγÜπη. Ας μÝνει και για τους μεταγενÝστερους
η φÞμη σου αξÝχαστη για πÜντα.

     ΙδανικÞ σýζυγος λοιπüν η ΤελÝσιλλα, αλλÜ και μεγÜλη ποιÞτρια αναγνωρισμÝνη πανελλÞνια και καýχημα για το ¢ργος, δεν υστεροýσε σε φιλοπατρßα κι ηρωισμü, αρετÝς που την οδÞγησαν στο λαμπρü κατüρθωμα να σþσει το ¢ργος, την πüλη της, απü την επιβουλÞ των στρατιωτþν του ΚλεομÝνη. Αξßζει να παρακολουθÞσουμε αυτÞ τη δραστηριüτητα της ΤελÝσιλλας, που παραδßδεται απ’ üλες τις αρχαßες πηγÝς με διÜφορες παραλλαγÝς, χωρßς üμως κανεßς να αμφισβητεß την ιστορικÞ αλÞθεια των γεγονüτων.
     Η ΣπÜρτη μετÜ τη νßκη στο Β’ Μεσσηνιακü πüλεμο (669-657) εßχε την Üνεση και την επιθυμßα να διεκδικÞσει την ηγεμονßα σ’ ολüκληρη την Πελοπüννησο. Στην προσπÜθειÜ της αυτÞ εμπüδιο στεκüταν το ¢ργος. Οι δυο πüλεις ποτÝ στην αρχαιüτητα δεν εßχαν καλÝς σχÝσεις, λειτουργοýσαν ανταγωνιστικÜ και πÜντοτε εßχαν διαφορÝς σε επßμαχα ζητÞματα.
     Στα τÝλη του 5ου αιþνα π.Χ. κυρßαρχη στον Ελλαδικü χþρο Þταν η ΠελοποννησιακÞ συμμαχßα με κýριους ισχυρüτερους εταßρους της την ΣπÜρτη του ΒασιλιÜ ΚλεομÝνη Α´ και την Κüρινθο. Η ισχυρüτερη πüλη εκτüς της συμμαχßας αυτÞς Þταν το ¢ργος, ο μεγÜλος ανταγωνιστÞς της ΣπÜρτης για πÜνω απü 2 αιþνες. Για να κατακτÞσουν λοιπüν οι ΣπαρτιÜτες την ηγεμονßα της ΠελοποννÞσου Ýπρεπε να εξασθενÞσουν και να ταπεινþσουν το ¢ργος. Επιχεßρησαν, πρÜγματι, μακροχρüνια στρατιωτικÞ και διπλωματικÞ επßθεση εναντßον του. Το 550 π.Χ. κατÝλαβαν με τη βßα τα Κýθηρα και τα παρÜλια του ΜαλÝα, που Þτανε κτÞσεις του ¢ργους. Γýρω στο 546 π.Χ. μετÜ απü σκληρü αγþνα πÞραν απü το ¢ργος τις περιοχÝς της Κυνουρßας και της ΘυρÝας. Η κρßσιμη στρατηγικÞ σημασßα των περιοχþν αυτþν ανÜγκασε τους Αργεßους, üταν συνÞλθαν απü τις Þττες, να επιχειρÞσουν καταστρεπτικü πüλεμο για την ανÜκτηση της Κυνουρßας.
     Τη περßοδο αυτÞ (520-487 π.Χ.) βασßλευε στη ΣπÜρτη Ýνας ικανüς, θαρραλÝος και σκληρüς Üνδρας, ο ΚλεομÝνης ο Α’, γιος του Αναξανδρßδα του 15ου του  βασιλικοý οßκου των Αγιαδþν. Ο ΚλεομÝνης αποφÜσισε να ξεκαθαρßσει οριστικÜ με τους Αργεßτες κατακτþντας τη πüλη τους και προετοßμασε με κÜθε λεπτομÝρεια την επιχεßρησÞ του. Δεν παρÝλειψε μÜλιστα να ζητÞσει και σχετικü χρησμü απü το Μαντεßο των Δελφþν, που του απÜντησε üτι θα κυριεýσει το ¢ργος. Γýρω στο 500 π.Χ. εκστρατεýει εναντßον του ¢ργους και φθÜνει στον ποταμü Ερασßνο, που κατÜ τον Ηρüδοτο ξεκινÜ απü τη λßμνη Στυμφαλßα, χýνεται σ’ Ýνα κρυφü χÜσμα κι αναφαßνεται στο ¢ργος.
     Ο ΚλεομÝνης, τηρþντας πιστÜ τα θρησκευτικÜ Ýθιμα για να διασφαλßσει την επιτυχßα της εκστρατεßας του, θυσßασε στον ποταμü Ερασßνο, αλλÜ η θυσßα δεν του Ýδωσε καλÜ σημεßα κι αναγκÜστηκε να πÜρει το στρατü του και να υποχωρÞσει στη ΘυρÝα, στη περιοχÞ του ¢στρους. Εκεß θυσßασε Ýνα ταýρο στη θÜλασσα, επιβßβασε το στρατü σε πλοßα, το Üνθος των Σπαρτιατþν οπλιτþν στο Ναýπλιο ,αποβιβÜστηκε στη περιοχÞ της ΣÞπειας, μεταξý Ναυπλßου και Τßρυνθας κι απü εκεß βÜδισε προς το ¢ργος.  Οι Αργεßοι Ýσπευσαν να στρατοπεδεýσουν στη ΣÞπεια, απÝναντι απü το Στρατü των Σπαρτιατþν, χωρßς να φοβοýνται την αναμÝτρηση, παρÜ μüνο μÞπως νικηθοýν με δüλο απü τους ΣπαρτιÜτες, γιατß üταν απειλÞθηκαν απü τον ΚλεομÝνη ζÞτησαν και πÞραν χρησμü απü την Πυθßα, που Ýλεγε:

 «¼ταν η θηλυκÞ νικÞσει τον αρσενικü,
τον διþξει και δοξασθεß ανÜμεσα στους Αργεßους,
τüτε πολλÝς Αργεßτισσες θα ξεσχßσουν τα μÜγουλÜ τους,
þστε κÜποτε να πει κÜποιος μεταγενÝστερος Üνθρωπος:
ο φοβερüς τριπλοτυλιγμÝνος üφις χÜθηκε νικημÝνος απü δüρυ».

     ΘηλυκÞ για τους Αργεßους Þταν η ΣÞπεια κι αρσενικüς ο ΚλεομÝνης, αλλÜ φοβüντουσαν το φοβερü üφι, το δüλο, γι’ αυτü αποφÜσισαν να ακολουθοýν πιστÜ τα σÞματα του κÞρυκα των αντιπÜλων, για να μην εξαπατηθοýν. ¼,τι Ýλεγε ο κÞρυκας να κÜνουν οι ΣπαρτιÜτες, το ßδιο Ýκαναν κι οι Αργεßοι. Ο πανÝξυπνος ΚλεομÝνης üμως αντελÞφθη την τακτικÞ των Αργεßων και παρÜγγειλε κρυφÜ στους στρατιþτες του να πÜρουν τα üπλα και να ετοιμασθοýν για επßθεση, üταν ο κÞρυκας δþσει το σýνθημα για μεσημεριανü φαγητü, για «Üριστον».
     ¸τσι, üταν ο κÞρυκας Ýδωσε σÞμα για φαγητü, οι Αργεßοι κÜθισαν για συσσßτιο, οι Λακεδαιμüνιοι τους επιτÝθηκαν αιφνιδιαστικÜ κι οι Αργεßοι ζαλισμÝνοι απü τον αιφνιδιασμü δεν πρüλαβαν  να αντισταθοýν. Οι περισσüτεροι σκοτþθηκαν, ενþ üσοι γλýτωσαν κατÝφυγαν στο πυκνü Üλσος της ΣÞπειας, που οι Αργεßτες  το θεωροýσαν ιερü, γιατß Þταν αφιερωμÝνο στον ¢ργο, γιο του Δßα και της Νιüβης και διÜδοχο του βασιλιÜ ΦορωνÝα, απü τον οποßο πÞρε κι η πüλη το üνομÜ της. Ο ΚλεομÝνης, μια κι Þταν ανüσιο να εισβÜλει με το στρατü του στο ιερü Üλσος, μεταχειρßστηκε και πÜλι το δüλο για να εξοντþσει τους αποκλεισμÝνους Αργεßους.
     ΠληροφορÞθηκε απü αυτομüλους Αργεßους, που εßχε κοντÜ του, τα ονüματα üσων εßχαν αποκλεισθεß στο ιερü Üλσος κι Ýστειλε κÞρυκα να τους καλεß ονομαστικÜ να βγουν λÝγοντÜς τους üτι εßχε πÜρει τα λýτρα για την απελευθÝρωσÞ τους. ΠενÞντα Αργεßτες που ανταποκρßθηκαν στη πρüσκληση και βγÞκαν Ýξω τους συνÝλαβε ο ΚλεομÝνης και τους σκüτωσε. ΚÜποια στιγμÞ üμως Ýνας απü τους αποκλεισμÝνους στο πυκνü Üλσος Αργεßους ανÝβηκε σ’ Ýνα δÝντρο κι εßδε τι γινüταν Ýξω.
     Απü κεßνη τη στιγμÞ σταμÜτησαν να βγαßνουν Ýξω αυτοß που προσκαλοýνταν. Τüτε ο ΚλεομÝνης διÝταξε τους εßλωτες να συσσωρεýσουν φρýγανα γýρω απü το Üλσος, κατüπιν Ýβαλε φωτιÜ και το Ýκαψε μαζß με τους αποκλεισμÝνους Αργεßους. Την þρα που καιγüταν το ¢λσος ο ΚλεομÝνης ρþτησε Ýναν αυτüμολο σε ποιον εßναι αφιερωμÝνο κι üταν εκεßνος του απÜντησε üτι εßναι αφιερωμÝνο στον ¢ργο, πßστεψε üτι αυτü Þταν το «¢ργος» που του εßχε πει ο χρησμüς üτι θα κυριεýσει κι αναφþνησε με αναστεναγμü. «Απüλλωνα που δßνεις τους χρησμοýς, πüσο με εξαπÜτησες λÝγοντÜς μου üτι θα κυριεýσω το ¢ργος! Καταλαβαßνω üτι ο χρησμüς που μου ’δωσες ξεπληρþθηκε».
     Οι Αργεßτες πÜντως αποδεκατßστηκαν απ’ üλο το μÜχιμο ανδρικü πληθυσμü τους, αφοý σκοτþθηκαν στη ΣÞπεια 7.777 Αργεßοι κατÜ τον Πλοýταρχο και τον Πολýαινο Þ 5.000 κατÜ τον Παυσανßα Þ 6.000 κατÜ τον Ηρüδοτο. ΜετÜ απ’ αυτÜ, σýμφωνα με τον Ηρüδοτο που φαßνεται üτι αντλεß τις πληροφορßες του απü ΣπαρτιατικÝς πηγÝς, ο ΚλεομÝνης διÝταξε το μεγαλýτερο μÝρος του στρατοý του να επανÝλθει στη ΣπÜρτη και με χßλιους μüνο επßλεκτους πÞγε στο Ηραßον του ¢ργους για να θυσιÜσει. Ο ιερÝας της ¹ρας του το απαγüρευσε λÝγοντας üτι δεν εßναι üσιο να θυσιÜζουν οι ξÝνοι κι ο ΚλεομÝνης διÝταξε τους εßλωτες να τον μαστιγþσουν και θυσßασε δια της βßας. Το Üγαλμα της θεÜς τüτε Ýβγαλε φωτιÜ απü το στÞθος κι üχι απü το κεφÜλι, üπως Ýπρεπε κι ο ΚλεομÝνης κατÜλαβε üτι η θεÜ δεν Þταν διατεθειμÝνη να αφÞσει απροστÜτευτο το ¢ργος κι επανÞλθε στη ΣπÜρτη χωρßς να επιχειρÞσει επßθεση στο ¢ργος.
     Εκεß κατηγορÞθηκε απü τους εχθροýς και τους αντιπÜλους του üτι δωροδοκÞθηκε για να μη καταλÜβει το ¢ργος, αλλÜ υποστηρßζοντας στην απολογßα του πως πßστεψε üτι εκπληρþθηκε ο χρησμüς του Δßα με την κατÜληψη του ιεροý του ¢ργου κι üτι αποτρÜπηκε με τη στÜση της ¹ρας απü τη κατÜληψη του ¢ργους, Ýπεισε τους εφüρους, που ανÞκαν Üλλωστε στην παρÜταξÞ του και τον αθþωσαν με μεγÜλη πλειοψηφßα. Η διÞγηση αυτÞ απÝβλεπε προφανþς να δικαιολογÞσει τους ΣπαρτιÜτες και τον ΚλεομÝνη για την αποτυχßα τους να κυριεýσουν το ¢ργος μετÜ τη νßκη τους στη ΣÞπεια.
     Πιστüτερα τη πραγματικüτητα üμως φαßνεται να απεικονßζουν ο Παυσανßας και ο Πολýαινος, που αποδßδουν τη σωτηρßα του ¢ργους στον ηρωικü ρüλο της ποιÞτριας ΤελÝσιλλας. Σýμφωνα μ’ αυτÝς τις πηγÝς, λοιπüν, ο ΚλεομÝνης μετÜ τη νßκη του στη ΣÞπεια βÜδισε εναντßον του ¢ργους, που Þλπιζε üτι θα το κυριεýσει εýκολα απογυμνωμÝνο απü τους Üνδρες υπερασπιστÝς του. Το ¢ργος κινδýνευε Üμεσα με μüνους  υπερασπιστÝς τους γÝρους, τα παιδιÜ και τις γυναßκες κÜθε ηλικßας.
     Η τρομερÞ εßδηση Ýφτασε στην πüλη κι Ýριξε σ’ απελπισßα κι απüγνωση γυναßκες, γÝρους και παιδιÜ.  Τüτε Þταν που μια φωνÞ ξεχþρισε, μια γενναßα γυναßκα.  ¹ταν η ποιÞτρια ΤελÝσιλλα, μια λεπτοκαμωμÝνη και φιλÜσθενη κοπÝλα, που τις κÜλεσε σε αντßσταση.  ¹ταν Ýνας στρατüς γυναικþν, που παρατÜχθηκε Ýξω απ' τα τεßχη της πüλης, ακλüνητος κι αποφασισμÝνος να προασπßσει τα ιερÜ και τα üσια της πατρßδας, να υπερασπιστεß το δßκιο και την τιμÞ του Aργους, να μην υποταχθεß και να μην υποκýψει. Τη κρßσιμη αυτÞ στιγμÞ η ποιÞτρια ΤελÝσιλλα συγκÝντρωσε τους γÝρους, τα παιδιÜ και τις γυναßκες του ¢ργους, τους Ýδωσε κÜθε λογÞς üπλο που βρÞκε στα σπßτια και τους ναοýς, τüξα και βÝλη, κοντÜρια, ασπßδες, μαχαßρια, σπαθιÜ, ξýλα και πÝτρες και τις παρÝταξε στα τεßχη και τις επÜλξεις Ýτοιμες για αντßσταση.
     Ο στρατüς των Σπαρτιατþν Ýφτανε αλαλÜζοντας.  ΜακρυμÜλληδες τρομεροß αγριωποß ΣπαρτιÜτες, μεθυσμÝνοι απ' τη νßκη τους, σßγουροι πια για την κατÜκτηση της πüλης-κρÜτους του ¢ργους. ¼ταν πλησßασαν, με μεγÜλην Ýκπληξη, εßδαν τις Αργεßτισσες απτüητες μπρος τους και τη ΤελÝσιλλα στραμμÝνη προς τον ουρανü να αναπÝμπει δεÞσεις στους θεοýς: «Ω ¢ρτεμη, ω Απüλλωνα! ΒοηθÞστε μας να σþσουμε την πατρßδα!».
     ΑιφνιδιÜστηκαν φυσικÜ απü την αυτοσχÝδια καθοδηγÞτρια, που Ýδινε το σýνθημα του συναγερμοý και τις κατευθýνσεις για την Üμυνα του ¢ργους και βρÝθηκαν σε δßλημμα φοβερü: Αν Ýκαναν επßθεση και τις σκüτωναν, θα γßνονταν μισητοß κι Üνανδροι που σκüτωσαν γυναßκες. Αν αποτýγχαναν στην επßθεσÞ τους, θα Þτανε καταγÝλαστοι που ξακουστοß πολεμιστÝς αυτοß νικÞθηκαν απü γυναßκες με επικεφαλÞς, μÜλιστα, μια ποιÞτρια, τη ΤελÝσιλλα. Δοκßμασαν να τις τρομÜξουν με αλαλαγμοýς κι αντÜρα, αλλ’ αυτÝς στÝκονταν ακλüνητες στις επÜλξεις.
     ¸καναν κÜποιες επιθÝσεις εναντßον τους, αλλÜ οι γυναßκες τις απÝκρουσαν. ΤελικÜ οι περÞφανοι ΣπαρτιÜτες του ΚλεομÝνη αναγκÜστηκαν να υποχωρÞσουν για να βγουν απü το αδιÝξοδο με ακÝραιη την αξιοπρÝπειÜ τους. ΤελικÜ το ¢ργος δεν Ýπεσε! Σþθηκε απü τον ηρωισμü των γυναικþν του και τη γενναιüτητα της Ýξοχης ποιÞτριας ΤελÝσιλλας, που διÝψευσε μ’ αυτü τον τρüπο πανηγυρικÜ το γνωστü αξßωμα «η τÝχνη για την τÝχνη». ¼πως και να ‘χει η ΤελÝσιλλα κι οι γυναßκες του ¢ργους Ýσωσαν τη πüλη τους απü σßγουρη καταστροφÞ επιδεικνýοντας θÜρρος κι ευψυχßα σε μια εποχÞ που η θÝση της γυναßκας Þταν υποτιμημÝνη και πÜντως εντελþς ασýμβατη με τον πüλεμο. Γι ̉αυτÞ τη πρÜξη της θαυμÜστηκε και μνημονεýεται πιο πολý απü τις αρχαßες πηγÝς. Αυτü üμως δεν σημαßνει üτι υστÝρησε στη ποιητικÞ δημιουργßα.
     Αντßθετα η ΤελÝσιλλα εßχε αφοσιωθεß με πÜθος στην ποßηση και στη μουσικÞ μετÜ το χρησμü που πÞρε απü το θεü και μ’ αυτÞ τη δραστηριüτητÜ της κατÜφερε üχι μüνο να δυναμþσει το σþμα της και να αποκαταστÞσει την υγειÜ της, αλλÜ και να τη θαυμÜσουν üλοι οι Αργεßτες και, προπαντüς, οι Αργεßτισσες για την «ποιητικÞ» της. Φαßνεται üτι ο ενθουσιασμüς που προκαλοýσε με τα ποιÞματÜ της Þταν εκεßνος με τον οποßο κατÜφερε, ως Üλλος Τυρταßος, τις γυναßκες, τα παιδιÜ και τους γÝρους να υπερασπισθοýν οπλισμÝνοι τα τεßχη της πατρßδας τους που κινδýνευε. Τα ποιÞματÜ της Ýφεραν τον τßτλο «Üσματα» και Þταν ýμνοι προορισμÝνοι για χοροýς, κυρßως παρθÝνων, Ýνα ποιητικü εßδος που το εκτιμοýσαν πολý στην εποχÞ της. Τις λυρικÝς αυτÝς δημιουργßες της αφιÝρωνε στις μοýσες και στους θεοýς ¢ρτεμη κι Απüλλωνα, που Þταν οι κυριüτεροι εμπνευστÝς της.
     Δυστυχþς, απü τα ποιÞματα αυτÜ σωθÞκαν ελÜχιστα μüνο αποσπÜσματα κι Üλλες πληροφορßες για το Ýργο της απü Ýμμεσες πηγÝς. Απü μια επιγραφÞ της Επιδαýρου, που αναφÝρει ο Παυσανßας, μαθαßνουμε üτι «στη κορυφÞ του üρους Κορυφüς (Þ Κüρυφον, νοτιοανατολικÜ του ιεροý της Επιδαýρου υπÜρχει ιερü της κορυφαßας ΑρτÝμιδος, το οποßο μνημονεýει σε κÜποιο ποßημα της η ΤελÝσιλλα».  Απ’ αυτü, πιθανüν, το Üσμα Ýχουν σωθεß 2 μüνο στßχοι:

«Την ¢ρτεμη τραγουδÞστε, κüρες,
που αποφεýγει τον Αλφειü
…»

     Απü τους στßχους αυτοýς μποροýμε να συμπερÜνουμε üτι το ποßημα Þταν εμπνευσμÝνο απü το μýθο για τον ποταμü Αλφειü. Σýμφωνα, λοιπüν, μ’ αυτü το μýθο, ο Αλφειüς, που λατρευüτανε στην αρχαιüτητα σα προσωποποιημÝνος θεüς με τερÜστιες ικανüτητες πλουτοδοσßας, Ýνιωθε για την ¢ρτεμη ασßγαστο ερωτικü πÜθος. Η θεÜ, κüρη του Δßα και δßδυμη αδελφÞ του Απüλλωνα, για να μη πÝσει στα χÝρια του Αλφειοý, Üλειφε με λÜσπη το πρüσωπü της και τα πρüσωπα των Νυμφþν που τη συνüδευαν κι ο Αλφειüς δε μποροýσε να την αναγνωρßσει. Ο θρýλος του ερωτοχτυπημÝνου Αλφειοý με την ¢ρτεμη, που τον απÝφευγε, Þταν, φαßνεται, η αιτßα που  την ¢ρτεμη στη περιοχÞ  της Ηλεßας την ονüμαζαν «Αλφειοýσα, Αλφειαßα, Αλφειωνßα Þ Ποταμßα». Και την εικüνα της φυγÞς της θεÜς συνθÝτει με Ýμμετρο τρüπο το 2στιχο της ΤελÝσιλλας.
     Σýμφωνα με Üλλη πληροφορßα η ΤελÝσιλλα εßχε συνθÝσει μια ωδÞ για τον Απüλλωνα, που ονομαζüταν «ΦιληλιÜς», αυτüς δηλ. που αγαπÜει τον ¹λιο. Το Üσμα αυτü το τραγουδοýσαν, ßσως, οι εργÜτες, üταν πÞγαιναν  με συννεφιÜ στα χωρÜφια να δουλÝψουν και παρακαλοýσαν τον Þλιο να βγει απü τα σýννεφα και να ζεστÜνει την ατμüσφαιρα.
     ΚÜποιο Üλλο ποßημα της ΤελÝσιλλας πρÝπει να Þταν αφιερωμÝνο στη Νιüβη και στα παιδιÜ της, γιατß ο Απολλüδωρος μας δßνει τη πληροφορßα üτι «απü τα αγüρια της Νιüβης σþθηκε ο Αμφßων κι απü τα κορßτσια η Χλωρßς η μεγαλýτερη, που τη νυμφεýτηκεν ο ΝηλÝας, σýμφωνα üμως με τη ΤελÝσιλλα σþθηκαν ο Αμýκλας κι η Μελßβοια, που  σκüτωσαν με τüξο τον Αμφιþνα». Απü το ποßημα üμως αυτü της ΤελÝσιλλας δε σþθηκε οýτε λÝξη!
     ΚατÜ πÜσα πιθανüτητα εßχε συνθÝσει κι Ýνα ποßημα για τους γÜμους του Δßα με την ¹ρα, αν κρßνουμε απü Ýνα σχüλιο στο στßχο 64 του ποιÞματος του Θεüκριτου «Συρακüσιαι Þ ΑδωνιÜζουσαι», που περιÝχεται σε πÜπυρο (αρ.1487 Ρ.) κι αναφÝρει üτι «üλα τα ξÝρουν οι γυναßκες, ακüμα και πως ο Δßας παντρεýτηκε την ¹ρα». Τον υπαινιγμü αυτü τον αποδßδουν στη ΤελÝσιλλα.
     Τα ποιÞματÜ της Þταν κυρßως ýμνοι για χοροýς κοριτσιþν, Ýνα εßδος ιδιαßτερα αγαπητü την αρχαßα εποχÞ, αφοý οι γονεßς στα διÜφορα χοροστÜσια εßχανε την ευκαιρßα να καμαρþσουν τις κüρες τους που χüρευαν. ΜÜλιστα εßχε καθιερþσει δικü της μÝτρο, το οποßο οι Αλεξανδρινοß φιλüλογοι ονüμασαν«Τελεσßλλειο» για τη μοναδικüτητÜ του.
     Απü τη ποßησÞ της δεν σþθηκαν παρÜ ελÜχιστα αποσπÜσματα και μüνον Ýν ολüκληρο, χαραγμÝνο μεταγενÝστερα σε λßθο, που βρÝθηκε στο ιερü του Ασκληπιοý στην Επßδαυρο. Πρüκειται για ýμνο με 28 στßχους, αφιερωμÝνο στη μητÝρα των θεþν ΡÝα, η οποßα διεκδικεß απü το γιο της Δßα το μερßδιü της στη μοιρασιÜ του σýμπαντος. Ο μýθος της σýγκρουσης του Δßα με τη μητÝρα του ΡÝα Þ ΚυβÝλη δε μας εßναι γνωστüς απü Üλλη πηγÞ κι ßσως να εßναι πνευματικü δημιοýργημα της ΤελÝσιλλας.
     Το μοναδικü ποßημα της ΤελÝσιλλας που σþθηκε ολüκληρο και μÜλιστα üχι σε πÜπυρο, αλλÜ ως επιγραφÞ χαραγμÝνη σε λßθο του 3ου Þ 4ου μ.Χ. αιþνος, που βρÝθηκε στο ιερü του Ασκληπιοý στην Επßδαυρο, εßναι Ýνας ýμνος στη «μητÝρα των θεþν», που αξßζει να τον παραθÝσουμε, üπως μας παραδüθηκε στο αρχαßο κεßμενο και σε μετÜφραση. Εßναι και μια προτροπÞ, αφιÝρωση,  στις βασανισμÝνες φτωχÝς γυναßκες που στις μÝρες μας τιμþνται και με σεβασμü μπρος στο δρÜμα τους, ιδοý στο κλßμα της αρχαßας ποßησης, η μετÜφραση ενüς λαúκοý τραγουδιοý της αρχαιüτητας, που με δικαιοσýνη αποδßδει στο γυναικεßο φýλο το μερßδιο που δικαιοýται στον ουρανü, στη γη και στη θÜλασσα::

   Ματρß Θεþν                                           Στη ΜητÝρα των Θεþν                                                                      

Ω Μνημüσυνας κüραι                                   Κüρες της Μνημοσýνης
Δευρ’ Ýλθετε απ’ ωρανþ                              ελÜτε εδþ απ’ τον ουρανü
και μοι συναεßσατε                                       και τραγουδÞστε μαζß μου
ταν ματÝρα των θεþν,                            τη μητÝρα των θεþν, που Þρθα,
ως Þλε πλανωμÝνα                                       αφοý περιπλανÞθηκα
κατ’ þρεα και νÜπας                                    στα üρη και στις πηγÝς
σýρουσα αβρüταν κüμαν,                            με ανεμοπαρμÝνα τα μαλλιÜ
κατωρημÝνα φρÝνας.                                    ξετρελαμÝνη στα βουνÜ.
Ο Ζεýς δ’ εσιδþν Üναξ                               Κι ο βασιλιÜς Δßας σαν εßδε
ταν ΜατÝρα των θεþν,                                τη μητÝρα των θεþν
κεραυνüν Ýβαλλε και                                    Ýριξε κεραυνü και
τα τýμπαν’ ελÜμβανε,                                  πÞρε τα τýμπανα,
πÝτρας διÝρρησε και                                     Ýσπασε τα βρÜχια
τα τýμπαν’ ελÜμβανε                                   και πÞρε τα τýμπανα.
ΜÜτηρ, Üπιθ’ εις θεοýς,                               -ΜητÝρα, φýγε στους θεοýς
και μη κατ’ üρη πλανþ,                                και μη γυρνÜς στα üρη,
μη σε χαροποß λÝοντες                                  γιατß τ’ Üγρια λιοντÜρια
Þ πολιοß λýκοι                                                  και οι γκρßζοι οι λýκοι
[Ýδωσι πλανωμÝναν.]                                  [θα σε φÜνε κυνηγημÝνη.]
και ουκ Üπειμι εις θεοýς,                             -Δε θα φýγω στους θεοýς
αν μη τα μÝρη λÜβω,                                    αν δεν πÜρω μερßδια,
το μεν Þμισυ ουρανþ,                                   το μισü απ’ τον ουρανü,
το δε Þμισυ Γαßας,                                          τ’ Üλλο μισü απ’ τη γη
πüντω το τρßτον μÝρος˙                         το τρßτο απ’ τη θÜλασσα,
χοýτως απελεýσομαι,                                    κι Ýτσι θ’ αποχωρÞσω.
χαιρ’ ω μεγÜλα Üνα                                     -Χαßρε, μεγÜλη βασßλισσα,
σα ΜÜτερ Ολýμπω.                                       ΜητÝρα του Ολýμπου.
_________________________________________________

                Κλεοβουλßνα η Ρüδια

      Η Κλεοβουλßνα Þταν αρχαßα ποιητρια του 6ου π.Χ. αιþνα, γνωστÞ για τα Ýμμετρα αινßγματα και τα ποιÞματÜ της 3 απü τα οποßα -που αποδßδονται σ' αυτÞν- σþζονται μÝχρι σÞμερα. Σýμφωνα με τον Αθηναßο και το ΔιογÝνη ΛαÝρτιο, γεννÞθηκε στη Λßνδο της Ρüδου κι Þτανε κüρη ενüς απü τους αρχαßους εφτÜ σοφοýς, του Κλεüβουλου. Σýμφωνα με τον Πλοýταρχο, εκανε παρÝα με τον Üλλο σοφü της αρχαιüτητας απü τους εφτÜ, το ΘαλÞ τον ΜιλÞσιο, ενþ ο ΛαÝρτιος ισχυρßζεται πως Þτανε μητÝρα του. ¼ποιος ισχυρισμüς κι αν ισχýει, μαρτυρα πωε ξεκßνησε τη δρÜση της στο ξεκßνημα του 6ου π.Χ. αιþνα. Ο Πλοýταρχος λÝει επßσης πως το πραγματικü της üνομα Þταν Ευμετις που σημαßνει "¸ξυπνη" αλλÜ αυτü μπορεß ναναι εýρημÜ του Þ της πηγÞς του.
     Απü τα Ýργα της που περιελÜμβαναν πεζü και ποιητικü λüγο, μüνο τρßα αινßγματα που αποδßδονται σ' αυτÞν μας σþζονται. Ο Ýνας Þταν σαφþς γνωστüς στην αρχαιüτητα, καθþς αναφÝρθηκε δýο φορÝς απü τον ΑριστοτÝλη, καθþς κι απü τον Πλοýταρχο, τον ΔημÞτριο το Φαληνü και τον Αθηναßο. Üλλος επιβιþνει σε παραπομπÞ απü Ýναν ανþνυμο φιλüσοφο κι ο τρßτος επιβιþνει στα ΗθικÜ του Πλοýταρχου. Στην αρχαιüτητα, πιθανüτατα αποδüθηκε Ýνας μεγαλýτερος αριθμüς αινιγμÜτων στη Κλεοβουλßνα, καθþς ο Αθηναßος αναφÝρει μια πραγματεßα πÜνω τους απü τον Üλλον Üγνωστο Διüτιμο τον Ολυμπιο.
     Μας εßναι γνωστÝς αν και δε σþζονται 2 ακüμα κωμωδßες που αφιερωθÞκαν στη Κλεοβουλßνα, η πρþτη γρÜφτηκε απü τον κωμωδιογρÜφο της ΠαλαιÜς Κωμωδßας, Κρατßνο, και πρÝπει να γρÜφτηκε το 451 π.Χ,, -καθþς μας λÝει ο ΕυσÝβιος, κεßνη την εποχÞ Þτανε πια πασßγνωστη- κι η μετÝπειτα απü τον ΑλÝξιο (που Þτανε κωμικüς ποιητÞς που γεννÞθηκε στη Σαντορßνη της ΜεγÜλης ΕλλÜδας κι Þρθεν αργüτερα στην ΑθÞνα, ενεγρÜφη πολßτης της, και στη φυλÞ του Λεοντßδη, διÝμενε στο ΔÞμο Οßον. ΛÝγεται πως πÝθανε στα 106 του χρüνια και πÝθανε στη σκηνÞ ενþ στεφüτανε νκητÞς. Στη Σουßδα αναφÝρεται πως Þταν αδελφüς του πατÝρα του ΜενÜνδρου κωμικοý συγγραφÝα της ΝÝας Κωμωδßας και πως Ýγραψε 245 κωμωδßες απü τις οποßες σþζονται μüνον αποσπÜσματα απü τις περßπου 130 εξ αυτþν).
     Το παρακÜτω επßγραμμα φÝρεται να ανÞκει εßτε στον πατÝρα Κλεüβουλο, εßτε στη θυγατÝρα του Κλεοβουλßνη.:

Εßμαι χÜλκινη κüρη, στον τÜφο του Μßδα εδþ.
¼σο φýλλα πρασινßζουν στα δÝντρα κι üσο ρÝει νερü,
üσο λÜμπει ο Þλιος και φεγγÜρι αργυρü, 
üσο τρÝχουν ποτÜμια και τα κýματα αχοýνε, 
τüσο πÜνω σε στο μνÞμα, σ' αυτοýς που περνοýνε, 
θα λαλþ πως ο πολýκλαυστος Μßδας κεßτεται 'δþ.

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers