ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Äïêßìéá 

ÃÕÍÁÉÊÅÓ ÔÏÕ ÊÏÓÌÏÕ: Á'. Ôï Öáéíüìåíï Salome

   Σημ: Πριν ξεκινÞσω να ...παραθÝτω, πρÝπει να σας πω, πως δεν Ýγραψα εγþ αυτÜ τα Üρθρα. Εγþ το μüνο που 'καμα Þταν να μεταφρÜσω üσα βιογραφικÜ Þ κομμÜτια αυτþν, βρßσκονται στα κεßμενα τοýτα. ¸καμα ελÜχιστες προσωπικÝς προσθÞκες, Ýτσι üπως κÜνουμε στα ...μαθηματικÜ, üταν προεκτεßνουμε μιαν ευθεßα με το χÜρακα, για να μας δεßξει τη πραγματικÞν εικüνα του ζητοýμενου. Επßσης, üταν πια εßχα üλα τα κομμÜτια τοýτου του παζλ, Ýκαμα τη λογικÞ, -λογικüτατη θα 'λεγα- συρραφÞ τους, Ýτσι þστε να 'χουνε τη χρονικÞ συνÝχεια και συνÝπεια, για να βγει η ιστορßα πιο εýληπτη, κατανοητÞ και μ' üση τυχüν συναισθηματικÞ-συγκινησιακÞ φüρτιση της πρÝπει.
     Τüτε γιατß καταχωρþ τοýτα τα κεßμενα στα Δοκßμια μου; Θα σας μολογÞσω τßμια, πως δε βρÞκα καταλληλüτερη θÝση: στα ΚλασσικÜ δε ταιριÜζουν, στα λογÞς ΑποσταλμÝνα το ßδιο, στο Φανταστικü προφανþς κι üχι, στην ΕρωτικÞ Λογοτεχνßα επßσης üχι, στις ΜεταφρÜσεις δεν Ýχουνε θÝση γιατß δεν εßναι ολÜκερα προúüντα μετÜφρασης, στη ΔιασκÝδαση θα 'ταν Üπρεπο και στα Σχüλια θα 'τανε σα να τα 'βαζα στην ακροýλα. ¸τσι τα βÜζω εδþ και περιμÝνω-προσκαλþ üποιον/α επιθυμεß και μπορεß, να στεßλει πρüσθετα στοιχεßα, þστε να τα εμπλουτßσουμε περαιτÝρω. Συγγνþμη πÜντως αν θιχτεß κÜποιος απü τη τοποθÝτηση μα στο κÜτω-κÜτω, εκτüς των μεταφρÜσεων Ýκαμα και κüπο! :-}

    ΑυτÜ και καλÞν ανÜγνωση.
___________________________________________________________

πρωτο

     Στη διÜρκεια των Ναπολεοντεßων ΠολÝμων, στον τσαρικü στρατü μπÞκε κÜποιος μεγαλüσωμος, δυνατüς, νεαρüς προτεστÜντης, με παχý μουστÜκι, ονüματι Γκοýσταφ Φον ΣαλομÝ (Gustav Vον Salome 1804-1879)), γαλλο-γερμανικÞς καταγωγÞς ουγενüτος -απü τους εκδιωχθÝντες της Αβινιüν τον 16ο αιþνα-, γεννημÝνος στη Πρωσσßα, μα η οικογÝνειÜ του εßχε μετοικÞσει στην Αγßα Πετροýπολη το 1810. Ο νεαρüς αυτüς -θα 'λεγε κανεßς- πως βρÝθηκεν επιτÝλους στο στοιχεßο του. ΓεννημÝνος στρατιωτικüς, επÝδειξεν αξιοθαýμαστο κουρÜγιο κι ικανüτητα τÝτοια, που ξεχþρισεν αμÝσως. ¸πειτα, στη πολωνικÞν εξÝγερση του 1830, ξεχþρισε τüσο πολý που ανÜγκασε τον τσÜρο Νικüλαο να του απονεßμει το Αριστεßο γενναιüτητας κι αυτü Þταν μüνον η αρχÞ. Ο νεαρüς αυτüς περνοýσε γοργÜ, βαθμοýς κι αξιþματα στο στρατü, -25 ετþν Þταν Þδη συνταγματÜρχης- κι üταν Ýφτασε σ' ηλικßαν þριμη για γÜμο, δÝχτηκε τα προξενιÜ για μια νεαρÞ, ορφανÞ κι επßσης προτεστÜντισσα, γüνος ζÜπλουτης οικογÝνειας βιομηχÜνου ζÜχαρης με καταγωγÞ δανογερμανικÞ, τη Λουßζε Βιλμ (1823-1913), 19 χρüνια μικρüτερÞ του.
     Δε το πολυσκεφτÞκανε κι οι δυο! Το μυστÞριο τελÝστηκε στην Αγßα Πετροýπολη και το νÝο ζευγÜρι στεγÜστηκε σε τμÞμα του τσαρικοý χειμερινοý ανακτüρου, που 'βλεπε μÜλιστα στο ΕρμιτÜζ. Ο νεαρüς αυτüς Ýφτασε γοργÜ στον βαθμü του στρατηγοý και πιο καλÜ θα 'ναι να ποýμε πως Þτανε το δεξß χÝρι των Ρομανüφ, μιας και τους υπηρετοýσε καλÜ και πιστÜ, τüσα χρüνια. Η νεαρÞ κληρονüμος, αποτÝλεσε φυσικÜ, Ýν' ακüμα μπιμπλü, μες στα τüσα και τüσα του πλοýσιου οικοδομÞματος, στρÜφηκε στις αγαθοεργßες και στις κοινωνικÝς υποχρεþσεις και, πρÜματα γνωστÜ, ο γÜμος κυλοýσε καταπþς Ýπρεπε.
     Στις 12 ΦλεβÜρη του 1861, -σημαδιακÞ ημερομηνßα, γιατß εκεßνες τις μÝρες εßχε παρθεß μια πολý σημαντικÞ απüφαση, που μελλüταν να επηρεÜσει üλη τη μετÝπειτα ρωσικÞν ιστορßα: η απελευθÝρωση των δουλοπαροßκων!-, το ζευγÜρι ευλογÞθηκε με τον ερχομü μιας κüρης. Εßχαν αποκτÞσει Þδη πÝντε ακüμα παιδιÜ, üλα αγüρια κι επιτÝλους Ýνα κορßτσι! Το πως και το γιατß μη το ρωτÜτε, δεν Þμασταν δα και μπροστÜ, ωστüσο, η σημαδιακÞ αυτÞ ημερομηνßα, ßσως να φταßει, που η μικρÞ Louise, Ýγινε τüσον ανεξÜρτητη, γιατß -κατÜ τον ΠÝτερς- "γεννÞθηκε κÜτω απ' αστÝρι λευτεριÜς". ºσως πÜλι να φταßει που Þταν η αγαπημÝνη και παραχαúδεμÝνη του μπαμπÜ-στρατηγοý Þ ßσως να φταßει πως με τη μητÝρα της, Þτανε πÜντα στα ...μαχαßρια.


      
  Ο μπαμπÜς Γουσταýος                 Η μαμÜ Λουßς                      Η μικρÞ Λου

     Σ' üλη τη μετÝπειτα ζωÞ της, η μικρÞ Λουßζ, -Λου για τη συνÝχεια, μιας κι Ýτσι τη φωνÜζανε για üλη την υπüλοιπη ζωÞ της- θυμüταν Ýνα παχý βιβλßο που 'χε στο εξþφυλλü του, τον γερμανικü θυρεü, πλÜι στον ρωσικü κι üπου Þτανε γραμμÝνος ο τßτλος ευγενεßας της οικογÝνειας. Το 'χε ξεφυλλßσει πολλÜκις, καθισμÝνη απÝναντι απü το ΕρμιτÜζ κι αυτü το χρυσü περιβÜλλον την Ýκανε να αισθανθεß σýντομα, διαφορετικÞ απ' üλους τους Üλλους. "Μου Üρεσε να φορþ τα παποýτσια μπαλÝτου, üταν επÝστρεφα απü τα μαθÞματα χοροý και να πηγαßνω να γλιστρþ στο παρκÝ της μεγÜλης αßθουσας, του πÜνω πατþματος, σα να 'μουνα πÜνω σε πεδιÜδα απü πÜγο. ΠÜντοτε θυμÜμαι κεßνες τις κινÞσεις που με 'κÜναν να αισθÜνομαι σαν το μοναδικü πλÜσμα πÜνω στη γη!", θα πει η ßδια, χρüνια μετÜ.

                    
                          Η θÝα, περßπου που κοιτοýσε η Λου, üταν Þτανε μικρÞ

     Τß πρÜγμα Ýκανε τη Λου μοναδικÞ και τüσο διαφορετικÞ απü τις Üλλες γυναßκες που της εποχÞς της; Σýμφωνα με μιαν εξÞγηση της ßδιας, ßσως αυτü να οφεßλεται που 'χασε τη πßστη της στον Θεü, σ' ηλικßα μüλις οχτþ ετþν. ¹τανε γι' αυτÞ, τρομακτικÞ εμπειρßα. ΠρÜγματι, σ' üλη της τη ζωÞ συνÝχισε ν' αναρωτιÝται πως θα μποροýσε να ζÞσει κανεßς στον κüσμο, χωρßς πßστη, χωρßς Θεü. ¸νιωσε σα να ενηλικιωνüτανε ξαφνικÜ, πως Þτανε διαφορετικÞ απ' üλους τους γνωστοýς και τους συγγενεßς της, προς τους οποßους φυσικÜ, Ýνιωθε μια βαθιÜ και συγκαταβατικÞ συμπÜθεια.
     Με τη πÜροδο των χρüνων και μÝχρι τα δεκαοχτþ της, γινüταν üλο και πιο ανεξÜρτητη, üλο και πιο φιλελεýθερη και φυσικÜ υποστÞριζε τοýτη τη διαφορετικüτητα μ' απαρÜμιλλο κουρÜγιο και ψυχωμÝνα. ºσως εδþ να μιλοýσε και το στρατιωτικüν αßμα του πατÝρα της. ¼μως, κοντÜ σε τοýτα τα χαρακτηριστικÜ θα πρÝπει να προστεθοýν κι η πρüωρη ωρßμανση, η γενναιüτητα, η δυσπιστßα προς το κοινωνικü και θρησκευτικü περιτýλιγμα της εποχÞς με τα συναφÞ του κι η πελþρια λαχτÜρα και δßψα για γνþση κι επßγνωση του κüσμου, καθþς επßσης κι η λατρεßα της πνευματικüτητας. Κι üλα τοýτα απü Ýφηβη, παρακαλþ. ΠÜνω κει, στα 18 της, χÜνει τον πατÝρα της, το 1879, πρÜγμα που επηρÝασε πιθανüτατα τις μετÝπειτα επιλογÝς της και μÜλιστα πολý.

δευτερο

     Στα δεκαοχτþ της, üταν μπüρεσε να παρακολουθÞσει μαθÞματα Θεολογßας, απευθýνθηκε κρυφÜ, στον Ολλανδü πÜστορα ΧÝντρικ Γκßλοτ, γνωστü για την ευρýτητα των απüψεþν του κι η εκκλησßα του βρισκüτανε στην οδü ΝιÝφσκη, κοντÜ στο σπßτι των ΣαλομÝ.


                      
            Hendrik Gillot                           H Lou Salome το 1878

     Ο Γκßλοτ (1836-1916) γεννÞθηκε στην Ολλανδßα κι εßχε τη θÝση του πÜστορα, στην ολλανδικÞ πρεσβεßα, στην Αγßα Πετροýπολη. ¹ταν, εκεßνη την εποχÞ, ο σημαντικüτερος ομιλητÞς στη προτεσταντικÞ εκκλησßα κι επειδÞ Þτανε κατþτερο στÝλεχος και δεν Ýδειχνεν ιδιαßτερην απειλÞ, κανεßς δεν του ασκοýσε Ýλεγχο στη δουλειÜ του. ¹ταν γοητευτικüς, διανοοýμενος, με σαφÞ προτßμηση κι επÞρρεια, απü τον γαλλικü Διαφωτισμü. Τα κηρýγματÜ του ενθουσιÜζανε τις κυρßες της καλÞς κοινωνßας, της Πετροýπολης κι αντßπαλον εßχε μüνο τον ΧÝρμαν ΝτÜλτον (Hermann Dalton). Εßχεν εκδüσει τüσο στην Ολλανδßα, üσο και στη Ρωσßα, πολλÝς διατριβÝς κι αγαποýσε να κηρýττει στα γερμανικÜ, -τ' üνομÜ του μÜλιστα το πρüφερε με τη γερμανικÞ προφορÜ.
     ¼ταν η Λου πÞγε να τονε βρει κρυφÜ, στα 1878, γιατß Þξερε πως δε θα 'ταν αποδεκτüς σαν δÜσκαλος απü τους δικοýς της, ο πÜστορας Þταν 25 χρüνια μεγαλýτερüς της, στα 42 του. Τον εßχε δει να κινεßται με ζÝση και να μιλÜ φλογερÜ, σε μια διÜλεξη του κι εßχε σκεφτεß πως αυτüς Þταν ο κατÜλληλος να της μÜθει τον κüσμο. ΠρÜγματι, αυτüς την þθησε στο να μελετÜ μαζß του, Καντ, Ρουσσþ, Κßρκεγκαρντ, ΣοπενÜουερ. Σ' αυτü μÜλλον οφεßλεται η μεταστροφÞ της, καθþς επßσης -γιατß να το κρýψωμεν Üλλωστε- κι απü το γεγονüς πως εßχε καταγοητευτεß κι ερωτευτεß τον δÜσκαλü της.
     Οι σχÝσεις τους διακüπηκαν απüτομα, üταν ο πÜστορας γοητευμÝνος κι αυτüς απü τη μικρÞ μαθÞτριÜ του, επιχεßρησε να τη φιλÞσει. ¹τανε μια μÝρα, που εκεßνη Ýχοντας θÜρρος, εßχε καθßσει στα γüνατÜ του για να τον ...ακοýσει καλýτερα. Τα μετÝπειτα, εßναι κÜπως συγκεχυμÝνα. Μποροýμε να βγÜλουμε λßγα πρÜματα, απü τη μεταξý τους επιστολογραφßα κι απü τις κραυγÝς της μητÝρας της, που τον αποκÜλεσε, "Ýνοχο ενþπιον της ανÞλικης κüρης της". Σε τοýτο, ο πÜστορας εßχεν απαντÞσει με τη λιτÞ φρÜση: "Θα 'θελα να 'μαι υποχρεωμÝνος στη Λουßζ, αλλÜ και το χρÝος της". Η μικρÞ Λου, του 'γραψε κÜποια στιγμÞ τüτε, πως "μÝσα της αντιπαλεýουν η φωνÞ της καρδιÜς και το χÝρι της λογικÞς και το χÝρι αυτü αποδεικνýεται πιο δυνατü". Ιστορßες! Η ουσßα εßναι, πως η μικρÞ Þθελε διακαþς να μοιÜσει στους Üντρες, üσον αφορÜ στη δýναμη και στην εξυπνÜδα και δεν Þθελε μιαν αισθηματικÞ σχÝση, þστε να καταλÞξει στην υποταγÞ της. 'Αλλωστε, αρνÞθηκε πολλÜκις στο μÝλλον, ερωτικÝς σχÝσεις.
     ΑυτÞ η δακρýβρεχτη ιστορßα, με τις ανταλλαγÝς επιστολþν και κατηγοριþν διÞρκεσε, οýτε λßγο, οýτε πολý, απü τον Οκτþβρη του 1878, μÝχρι και τον Ιοýνη του 1879. Στο διÜστημα αυτü, ο πÜστορας Ýπαιξε τη θÝση του, μιας κι η οικογÝνεια ΣαλομÝ εßχε μεγÜλην επιρροÞ κι ο ΝτÜλτον βρÞκε την ευκαιρßα να χτυπÞσει τον αντßπαλü του, μÝσω αυτοý του γεγονüτος. Η Λου εντωμεταξý, Ýγκλειστη -και κλαßουσα ενßοτε-, πÜλευε να τιθασÝψει τις δυνÜμεις που 'χαν εγερθεß, απü τα γεγονüτα. ΤελικÜ ο κακüτυχος πÜστορας απομακρýνεται και περιορßζεται, με βοýλευμα απü την πατρßδα, γιατß υπερÝβη τα üρια της διδασκαλßας και της θρησκεßας του. ΜετÜ, η ιστορßα τον εγκαταλεßπει κι αυτÞ, για ν' ακολουθÞσει τα ßχνη της μικρÞς του αμαρτßας. ΠÝθανεν αργüτερα, παραγκωνισμÝνος, συντετριμμÝνος και ξεχασμÝνος, σαν Ýνας κομπÜρσος, παρüλο που δε διÝκοψε ποτÝ την επαφÞ του, με τη Λου μÝσω αλληλογραφßας. ΒλÝπετε τον εßχε σαν πατÝρα-σýμβουλο και κατÜ μεγÜλο μÝρος τον αγαποýσε.
     Η Λου δε μποροýσε πια να μεßνει στη Πετροýπολη κι αποφÜσισε να πÜει στο ΠανεπιστÞμιο της Ζυρßχης, -Ýνα απü τα λßγα που τüτε δεχüτανε γυναßκες-, στο τÝλος του καλοκαιριοý του 1879. Λßγα χρüνια πριν, εßχε φοιτÞσει εκεß  η επαναστÜτρια 'Αννα Κουλßσοβα, που 'γινε αργüτερα σýντροφος του ΑντρÝα Κüστα και του Φßλιπο ΤουρÜτι. Η οικογÝνειÜ της συμφþνησε με δυσκολßα και μüνον υπü τη προûπüθεση να τη συνοδÝψει η μητÝρα, -με την ελπßδα φυσικÜ να τη μεταπεßσει. ΑλλÜ η Λου Þτανε πια Το Αγýριστο ΚεφÜλι και ποτÝ πια δε θα γυρßσει στη Ρωσßα, πρÜμα που δε μποροýσε να το φανταστεß μÞτε η μητÝρα της, μÞτε κανεßς στην οικογÝνειÜ της τüτε. Λßγους μÞνες μετÜ, προς το τÝλος του 1881, η Λου αρρþστησε βαριÜ. Μαζß με τη μητÝρα της, αποφÜσισαν να πÜνε να περÜσουνε λßγους μÞνες στην Ιταλßα και πιο συγκεκριμÝνα στη Ρþμη, που η μαμÜ- Λουßς, εßχε μια φßλη πρüθυμη να τους φιλοξενÞσει για üσο το πεθυμοýσαν. Η Λου Þτανε τüτε εικοσιενüς.

τριτο

     Στην ßδια πüλη βρισκüτανε κι η Μαλβßντα Φον ΜÝισεμπουργκ (Malwida Von Meysenburg, 1816-1913), φßλη του ΓκαριμπÜλντι και του Μαντσßνι, που 'χεν αναγκαστεß να παρατÞσει τη Γερμανßα λüγω προοδευτικþν-ριζοσπαστικþν ιδεþν της. ¹τανε κüρη ιδιοκτÞτη ναυπηγεßων στη Γερμανßα, -που μÜλιστα λüγω του κýρους του, εßχεν ονομαστεß βαρþνος. ΕπειδÞ εßχαν ανακατευτεß σ' επαναστατικÝς δραστηριüτητες μαζß με τον ΑλεξÜντρ ΓιÜκοβλεφ και τον Μαντσßνι στα 1848-52, καταφýγανε στο Λονδßνο, -το Üσυλο των μεταναστþν κεßνη τη περßοδο. ¼ταν ο ΑλεξÜντρ πÝθανε, το 1860, υιοθÝτησε τη κüρη του ¼λγα κι Ýνα χρüνο μετÜ κατÝφυγε στην Ιταλßα. Πριν üμως, πÝρασε απü το Παρßσι κι εκεß γνþρισε τον Ρßτσαρντ ΒÜγκνερ και γßνανε φßλοι.
     Στην Ιταλßα, στα 1861-2, εξÝδωσε τα "Απομνημονεýματα Μιας Ιδεαλßστριας" που εμφανιστÞκαν ανþνυμα και στη ΣτουτγÜρδη, το 1876, -την Üνοιξη του 1882 εßχανε φτÜσει στη τρßτη τους Ýκδοση πλÝον. Τον ΜÜη του 1872 üμως, στο νÝο σπßτι του ΒÜγκνερ στη ΜπαúρÝουτ, στη Γερμανßα, γνþρισε τον Νßτσε μÝσω αυτοý, γßνανε φßλοι και μÝσω του Νßτσε, λßγον αργüτερα, γνþρισε κι Ýνα νεαρü, τον Πωλ ΡÝε.  ΑγÜπησε "μητρικÜ" τον Νßτσε και συμπÜθησε πολý αυτüν τον νεαρü, που "την εξÝπληττε ο παιδιÜστικος τρüπος του". ¸τσι εßχανε τα πρÜματα, üταν Ýφτασε η Λου με τη μητÝρα της στη Ρþμη, τον ΓενÜρη του 1882.

 
                               
                Μαλβßντα ΜÝυσενμπουργκ                   Η Λου το 1882

     Η Λου, Ýχοντας διαβÜσει τα βιβλßα της Μαλβßντα, üταν Ýφτασε στην Ρþμη Ýσπευσε να τη συναντÞσει στο σπßτι της, στην οδü ΠολβεριÝρα, στη συνοικßα ΣορÝντο. Τοýτο Ýγινε τον ΦλεβÜρη του 1882, αμÝσως σχεδüν μüλις ανÝνηψε απü την αρρþστια της. Στο σαλüνι της Μαλβßντα, δÝσποζε το πορτραßτο του ΒÜγκνερ κι η συγγραφÝας τη δÝχτηκε με μεγÜλη συμπÜθεια. ΓρÞγορα μÜλιστα τηνε πÞρε υπü τη προστασßα της. ΚατÜ τη διÜρκεια μιας βραδινÞς δεξßωσης, στο σπßτι της Μαλβßντα, που συμμετεßχαν üλοι οι ξÝνοι διανοοýμενοι που 'τανε περαστικοß απü τη Ρþμη, η Λου παρατÞρησεν Ýνα νεαρü με θλιμμÝνο βλÝμμα κι αγαθÞ συμπεριφορÜ. Μüλις εßχε φτÜσει εκεß, απü το Μüντε ΚÜρλο, üπου εßχε χÜσει στο παιχνßδι ü,τι κρατοýσε και ζητοýσε απü την οικοδÝσποινα χρÞματα για να ξοφλÞσει Ýνα λογαριασμü. Η Λου γοητεýτηκε και το ßδιο βρÜδι του επÝτρεψε να τη συνοδÝψει στο σπßτι, μετÜ απü μια μεγÜλη βüλτα στους δρüμους της πüλης. Ο νÝος αυτüς λεγüτανε Πωλ ΡÝε.


Η Λου στο σαλüνι της Μαλβßντα (1882)

τεταρτο

     Ο Πωλ ΡÝε (Paul Ludwig Carl Heinrich Rée), -γιος του Φιλßπ, ενüς εβραßου επιχειρηματßα και της ΤζÝνι Τζüνας (Jenny Jonas) κüρη του ιδιοκτÞτη των Ναυπηγεßων ΧÝντριξεν-, εßχε γεννηθεß στις 21 ΝοÝμβρη 1849, στο ΜπαρτελσÜγκεν της Πομερανßας, κοντÜ στη ΒαλτικÞ. Η πραγματικÞ του πατρßδα Þτανε το φÝουδο Στßμπε, που προσαρτÞθηκεν αργüτερα, το 1868 μαζß με τη Τουτζ, στη Πρωσσßα. Σποýδασε στη Λειψßα, φιλοσοφßα και νομικÞ, κατüπιν παραßνεσης του πατÝρα. ΜελÝτησε Δαρβßνο (Darwin), ΣοπενÜουερ και τους γÜλλους Λα ΜπριγιÝρ (La Bruyère), ΜοντεσκιÝ (Montesquieu) και Λα Ροσφουκü (La Rouchfoucauld).
     ΚατÜ τη διÜρκεια του γαλλο-γερμανικοý πολÝμου πÞγεν εθελοντÞς και λαβþθηκε σε κÜποια μÜχη. ΜετÜ τον πüλεμο Üρχισε να μελετÜ φιλοσοφßα και το 1875, Ýκαμε Ýνα διδακτορικü πÜνω στον ΑριστοτÝλη και τα "Περß ΗθικÞς" του. Απü το διδακτορικü αυτü και την κοινÞ τους αγÜπη για τον ΣοπενÜουερ (Schopenhauer), Þρθε κοντÜ με τον Νßτσε και γßναν αχþριστοι. ΕργαστÞκανε μαζß σε πολλÜ κι ο ßδιος ο Νßτσε του αναγνþρισε δημüσια, μÝρος της πατρüτητας του "ΠροÝλευση Των Ηθικþν ΣυναισθημÜτων". ¼ταν δεν Þτανε μαζß, αντÜλλασαν επιστολÝς, Ýκαστος με τις σκÝψεις και τις ιδÝες του. Το 1882, ο ΡÝε Þτανε τριανταδýο ετþν κι εßχε τελειþσει τη συγγραφÞ βιβλßου βαθιÜ διαποτισμÝνου με Üκρατο πεσιμισμü. ¼ταν γνþρισε τη Λου κεραυνοβολÞθηκε!


                                   
                        Paul Ree 1882                             Η Λου τüτε

     Απ' αυτÞ λοιπüν τη περßεργη συγκυρßα-σýμπτωση τýχης, γνωριστÞκανε και την ßδια μÝρα, ο Πωλ Ýγραψε στον φßλο του Νßτσε, την εμπειρßα της γνωριμßας τους, εγκωμιÜζοντας τη νεαρÞ ρωσßδα για το πνεýμα, την ομορφιÜ και την εξυπνÜδα της. Αν Ýγραψε και κÜτι Üλλο στην επιστολÞ, δε θα το μÜθουμε ποτÝ, πλην üμως η απÜντηση του Νßτσε, που γνωρßζουμε, Þταν αρκετÜ παρÜξενη: "Δþστε τα χαιρετßσματÜ μου στη μικρÞ σας προικισμÝνη ρωσßδα, αν üντως εßναι Ýτσι üπως τη περιγρÜφετε. Εßμαι αχüρταγος γι' ανθρþπους με παρüμοιο ψυχισμü. Στο μÝλλον πρüκειται να βιÜσω Ýναν. Ωστüσο το θÝμα 'γÜμος' σα σýνολο, εßναι Üλλο πρÜγμα. Το πολý-πολý που θα ενÝδιδα, θα 'τανε σ' Ýνα διετÞ γÜμο. Τοýτο, στα πλαßσια σχεδßων που 'χω για τη προσεχÞ δεκαετßα" (ΠÝτερς, 86). 'Αντε βγÜλτε συμπÝρασμα!
     Η κυρα-Λουßς εßχεν αρχßσει να θυμþνει και ν' απειλεß τη κüρη της πως θα τηνε πÜει πßσω στη Ρωσßα, με τη ζωÞ που κÜνει στην Ρþμη. Αντßθετα, ο Πωλ Ýνιωθε πεισμÝνος πως εßχε ...ψÞσει τη μικρÞ και πÜνω στον ενθουσιασμü του της ζÞτησε γÜμο. Η Λου τονε προσγεßωσεν Üτσαλα στη πραγματικüτητα, εξηγþντας του πως τ' üνειρü της Þτανε να ζÞσει μαζß με μιαν ομÜδα διανοουμÝνων σαν ßση, μÝσα σε μια πνευματικÞ κοινüτητα και πως δεν Þθελε να νιþθει δεσμευμÝνη απü Ýρωτες και τÝτοια πεζÜ πρÜματα. Ενþ του εξηγοýσε λεπτομερþς το σχÝδιü της σκßζοντας τη καρδιÜ του, εκεßνος για να την εντυπωσιÜσει, ανÝφερε πρþτη φορÜ τ' üνομα του φßλου του, Νßτσε και, τουλÜχιστον εκεßνες τις στιγμÝς, μÜλλον τα ...κατÜφερε. Η κοπÝλα Ýδειξε πολý ζωηρüν ενδιαφÝρον κι εξÝφρασε την Ýντονην επιθυμßα να της τονε γνωρßσει. Ο ΡÝε δÝχτηκεν απρüθυμα, ωστüσο δε μποροýμε να ποýμε πως Ýκανε και τα πÜντα για τοýτο.

πεμπτο

     Στη μικρÞ πüλη του ΡÝκεν στον κüλπο Λüτζεν, πεδινÞ περιοχÞ νοτιοδυτικÜ της Λειψßας, στις 15 Οκτþβρη 1844 κι ακριβþς στις 10.00 π.μ. γεννÞθηκεν ο Φρßντριχ Νßτσε (Friedrich Wilhelm Nietzsche). ΕπειδÞ η γενÝθλιος ημÝρα συνÝπιπτε με τα τεσσαρακοστÜ Ýνατα γενÝθλια του Πρþσου βασιλιÜ Φρßντριχ Βßλχελμ του Δ', πÞρε το βαφτιστικü του κι ο μεγÜλος φιλüσοφος, μιας κι ο πατÝρας του εßχε διοριστεß ΔÞμαρχος στη πüλη αυτÞ, απü κεßνον. Οι παπποýδες του Þταν επßσης υπουργοß και λουθηρανοß στο θρÞσκευμα, ενþ ο παπποýς απü τη μεριÜ του πατÝρα του, Φρßντριχ Αýγουστος Λοýντβιχ Νßτσε, Þταν απü τους μεγαλýτερους μελετητÝς της προτεσταντικÞς αßρεσης, μ' αρκετÜ συγγρÜματα στο ενεργητικü του.
    Στα τÝσσερÜ του Ýχασε τον πατÝρα του, Καρλ Λοýντβιχ (1813-1849), απü εγκεφαλικü, -πÝθανε τρελüς- κι Ýξι μÞνες αργüτερα, πÝθανε κι ο διετÞς μüλις, αδερφüς του, Τζüζεφ. Σε λιγÜκι, η οικογÝνεια μετακüμισε στο κοντινü χωριü ΝÜουμπουργκ Ντερ ΣÜαλε, üπου και διÝμεινε με τη μητÝρα του ΦραντζÝσκα, (1826-1897), τη γιαγιÜ του απο τη μεριÜ του πατÝρα, τις δυο αδερφÝς του πατÝρα του και τη μικρüτερη του αδερφÞ, ΤερÝζα-Ελßζαμπεθ-ΑλεξÜνδρα (1846-1935), για οχτþ χρüνια. Απü τα δεκατÝσσερα ως τα δεκαεννιÜ του, φοßτησε κει κοντÜ, σε κÜποιο πολý καλü σχολεßο (Schulpforta) και προετοιμÜστηκε για το πανεπιστÞμιο. Εκεß συνÜντησε τον ισüβιον "ακüλουθü" του, που επηρÝασεν üλη την υπüλοιπη ζωÞ του, τον Πþλ ΝτεσÝν (Paul Deussen), -üστις προσεχþρησε σ' αυτüν το 1861- που επρüκειτο να γßνει μÝγας ιστορικüς της φιλοσοφßας κι ιδρυτÞς της Κοινωνßας ΣοπενÜουερ.
     Τα καλοκαßρια του, στις διακοπÝς, ο Νßτσε τα περνοýσε στο ΝÜουμπουργκ, üπου κι εßχεν ιδρýσει μια μικρÞ μουσικÞ και λογοτεχνικÞ λÝσχη, τη "GERMANIA", με μουσικü επßκεντρο, το μουσικü του εßδωλο, τον Richard Wagner κι Ýγινεν ιδιαßτερα γνωστÞ περιγραφικÜ, ως Zeitschrift für Musik. Ο Ýφηβος Νßτσε, διÜβασεν επßσης τα γραπτÜ των γερμανþν ρομαντικþν, Φρßντριχ ΧÝλντερλιν (Friedrich Hölderlin) και Ζαν-Πωλ Ρßχτερ (Jean-Paul Richter), καθþς και την αμφισβητοýμενη "Απομυθοποßηση Του Ιησοý", (Life Οf Jesus Critically Examined - Das Leben Jesu kritisch Βearbeitet, 1848). ¸χοντας μεγαλþσει σ' αυστηρÜ θρησκευτικü περιβÜλλον και θÝλοντας να μη μοιÜσει του πατÝρα του, αμφισβÞτησε καθετß τη χριστιανικü και δÞλωσεν Üθεος.
     ¸χοντας ολοκληρþσει μ' επιτυχßα τον πρþτο αυτü κýκλο σπουδþν του, μπÞκε στο ΠανεπιστÞμιο της Βüννης το 1864, στο τμÞμα θεολογßας και φιλολογßας, μα γρÞγορα τη προσοχÞ του κÝρδισεν αποκλειστικÜ η δεýτερη, μ' ιδιαßτερην Ýμφαση στη μελÝτη κι επεξÞγηση αρχαßων, κλασσικþν και βιβλικþν κειμÝνων. Αφοý παρακολοýθησε με πÜθος, ενδιαφÝρουσες διαλÝξεις, απü εμπνευσμÝνους διδασκÜλους, γρÞγορα καθιερþθηκε μÝσω των θαυμÜσιων δοκιμßων του κι ειδικÜ για κεßνα που αφοροýσαν τους, ΑριστοτÝλη, ΘÝογνι και Σιμωνßδη. Το 1865 γνþρισε τις διδαχÝς και τα γραπτÜ του ΣοπενÜουερ κι επηρεÜστηκε βαθιÜ.
     Στα εικοσιτρßα του κατατÜχτηκε στον στρατü, στο ιππικü σýνταγμα πυροβολικοý, ενþ επÝστρεψε να μεßνει με τη μητÝρα του στο ΝÜουμπουργκ. Προσπαθþντας να στηριχτεß πÜνω στη σÝλα ενüς ιδιαßτερα απεßθαρχου αλüγου, πÝφτει και τραυματßζεται σοβαρÜ στο στÝρνο. Παßρνει Üδεια λßγων μηνþν μα κι üταν επιστρÝφει χωρßς να 'χει θεραπευτεß, αποστρατεýεται. Το τραýμα τοýτο δε θεραπεýτηκε ποτÝ εντελþς. ΕπιστρÝφει στο ΠανεπιστÞμιο της Λειψßας και τον ΝοÝμβρη του 1868 συναντιÝται, στο σπßτι ενüς κοινοý τους φßλου, με τον ΒÜγκνερ. ΜοιρÜστηκαν τον ßδιον ενθουσιασμü για τον ΣοπενÜουερ και με δεδομÝνη τη λατρεßα του Νßτσε για τη μουσικÞ του ΒÜγκνερ, οι δυο Üντρες γßνανε πολý καλοß φßλοι. Ο ΒÜγκνερ εßχεν ισχυρÞ προσωπικüτητα, εßχε περßπου την ηλικßα του πατÝρα του Νßτσε κι επßσης, εßχε φοιτÞσει κι εκεßνος στο ΠανεπιστÞμιο Λειψßας, Ýτσι η φιλικÞ τους σχÝση Þτανε σχεδüν "οικογενειακÞ" αν και θυελλþδης ενßοτε, επηρεαζüντας επßσης τη μετÝπειτα πορεßα του Νßτσε. Το παραδÝχτηκε κι ο ßδιος εßκοσι χρüνια μετÜ.
     Κεßνη τη χρονιÜ, Ýνας απü τους δασκÜλους του, τονε συστÞνει σα φιλüλογο, στο ΠανεπιστÞμιο της Βασιλεßας. Το πανεπιστÞμιο αυτü, του προσφÝρει τη θÝση κι Ýτσι σ' ηλικßα μüλις εικοσιτεσσÜρων ετþν, ο Νßτσε αποκτÜ την Ýδρα του καθηγητÞ κλασσικÞς φιλολογßας, τον ΜÜη του 1869. Εκεß Ýκαμε κι Üλλες σημαντικÝς γνωριμßες μ' Üλλους καθηγητÝς και καλλιÝργησε τη φιλßα του με τον ΒÜγκνερ, κÜνοντÜς του επισκÝψεις τακτικÜ, στο σπßτι του στη ΛουκÝρνη. ΚατÜ τη διÜρκεια του γαλλο-πρωσσικοý πολÝμου, το 1870-1, υπηρÝτησε σα νοσοκüμος, μα η υγεßα του εßχε κι Üλλες επιπλοκÝς, τüσο στο παλιü του τραýμα, üσο κι απü Üλλες νüσους που κüλλησε, üπως διφθερßτιδα και δυσεντερßα. ¸κτοτε η υγεßα του, μÝχρι το τÝλος της ζωÞς του, δεν ανÜκαμψε ποτÝ.
     ¼λη του η εμπειρßα απü τις σπουδÝς, τ' αναγνþσματα, τις διαλÝξεις, τη λατρεßα στον ΣοπενÜουερ και τον θαυμασμü στη μουσικÞ του ΒÜγκνερ, καθþς κι η απογοÞτευσÞ του απü τον σýγχρονο γερμανικü τρüπο ζωÞς, μετουσιþθηκε στο πρþτο του βιβλßο με τßτλο "Η ΓÝνεση Της Τραγωδßας", που πρωτοδημοσßεψε σ' ηλικßα εικοσιοχτþ ετþν. Ο ΒÜγκνερ Ýσπευσε, αν κι αναρμüδιος, να το παινÝσει, μα Ýν ισχυρü κριτικü ρÜπισμα απü τον νεαρü και πολλÜ υποσχüμενο φιλüλογο Ulrich Von Wilamowitz-Möllendorff (1848-1931), Ýδωσεν Üσχημη στÜμπα στο βιβλßο, στον χþρο των μελετητþν.
     Ο Νßτσε την εξαετßα 1872-9 συνÝχισε να διαμÝνει στην Βασιλεßα, αλλÜ επισκεπτüτανε συχνÜ τον ΒÜγκνερ στο καινοýργιο του σπßτι στη ΜπÜúρÝουτ, στη Γερμανßα. Στη πρþτη του επßσκεψην εκεß, γνþρισε τη Μαλβßντα ΜÝισενμπουργκ (1872) και στη δεýτερη, Ýνα χρüνο μετÜ, συνÜντησε κÜποιον νεαρü, ονüματι Πωλ ΡÝε. Τους συνδÝσανε πολλÜ και τους τρεις και γßνανε φßλοι. Το 1876, σ' ηλικßα 32 ετþν, ο Νßτσε ζÞτησε σε γÜμο μιαν ολλανδÝζα σπουδÜστρια πιÜνο στη Γενεýη, την Mathilde Trampedach, χωρßς üμως αποτÝλεσμα. ΚατÜ τη διÜρκειαν αυτÞς της περιüδου επßσης, Ýγραψε μερικÝς μελÝτες για τον σýγχρονο γερμανικü πολιτισμü, διαποτισμÝνες απü την αθεúστικÞ διδασκαλßα του David Strauss, τις ιδÝες του ΣοπενÜουερ, τη μουσικÞν Ýμπνευση του ΒÜγκνερ. Στα 1878 Ýγραψε το "ΠροÝλευση Των Ηθικþν ΣυναισθημÜτων", με την αρωγÞ του Πωλ ΡÝε κι αυτü το βιβλßο σÞμανε το τÝλος της φιλßας του με τον ΒÜγκνερ, γιατß ο μουσικüς πßστεψε πως διÝκρινε μες στις σελßδες του, Üσχημες περιγραφÝς για το πρüσωπü του.
     ΠαρÜ τη συλλογικÞν απüρριψη του πρþτου του βιβλßου, παρÝμενεν αξιοσÝβαστος στο πανεπιστÞμιο της Βασιλεßας, αλλÜ η υγεßα του επιδεινþθηκε ξαφνικÜ κι Üρχισε να Ýχει προβλÞματα üρασης, ημικρανßες, ιλßγγους κι εμετü, Ýτσι þστε οδηγÞθηκε σε παραßτηση, τον Ιοýνη του 1879. Απü τüτε ξεκßνησε να ζει ως "Üπατρης, περιπλανþμενος τσιγγÜνος, πολßτης του κüσμου Üνευ υπηκοüτητας", κατÜ τα δικÜ του ειρωνικÜ σχüλια. Τοýτο γιατß εßχεν απαρνηθεß τη γερμανικÞ του υπηκοüτητα, χωρßς παρÜλληλα να λÜβει την ελβετικÞ. ¸τσι Üρχισε να περιηγεßται διÜφορες πüλεις (Νßκαια, Σιλς-Μαρßα, Λειψßα, Τορßνο, ΓÝνοβα, ΡεκοÜρο, ΜεσσÞνη, ΡÜπαλο, Φλωρεντßα, Βενετßα και Ρþμη), με συχνÝς επιστροφÝς στο ΝÜουμπουργκ, στη μητÝρα του. Σε μιαν απü αυτÝς τις περιηγÞσεις βρÝθηκε στη Ρþμη, το 1882 κι Ýσπευσε να επισκεφτεß τη φßλη του Μαλβßντα, Ýχοντας Þδη λÜβει γνþση για τον ενθουσιασμü του φßλου ΡÝε, για κÜποια νεαρÞ ρωσßδα. ¹τανε τüτε τριανταοχτþ χρονþν.


                              
                         Η Λου                                             Ο Νßτσε 38 ετþν

εκτο

     Μια μÝρα που η Λου εßχεν επισκεφτεß τη βασιλικÞ του Αγßου ΠÝτρου, εμφανßστηκε μπροστÜ της κÜποιος Üντρας με φλογερü και βαθý, θλιμμÝνο βλÝμμα, γοητευτικüς και μ' Ýνα παχý μουστÜκι. Μüλις την εßδε κοντοστÜθηκε κι αναφþνησεν αυθüρμητα:
 -"Απü ποιÜ Üστρα πÝσαμε για να συναντηθοýμε εδþ";
     Εκεßνη κεραυνοβολÞθηκεν απü το Ýντονο βλÝμμα του που "ανακλοýσεν αυτü που συνÝβαινε μÝσα του, αντßθετα απü τις φευγαλÝες εξωτερικÝς εκφρÜσεις" (ΠÝτερς, 92). Σε λιγÜκι ο φιλüσοφος Þτανε βαθιÜ ερωτευμÝνος και μιλοýσε μ' ενθουσιασμü στους φßλους του γι' αυτÞν. Η Φραντζ ¼βερμπερκ, σýζυγος ενüς απ' αυτοýς, Ýγραψε στον Üντρα της: "Εκεßνος βρßσκεται στην ηλικßα, που μια Üρνηση Þ κÜποιο λÜθος, δýσκολα υποφÝρονται, ενþ κεßνη βρßσκεται σ' αντßθεση με την οικογÝνειÜ της και τη κοινωνßα. ΥπÜρχει μεγÜλη πιθανüτητα να πληγωθεß ο μεγαλýτερος..."
     Η κατÜσταση αυτÞ Þταν αρκετÜ σýνθετη και καθüλου ευνοúκÞ. Ο ΡÝε εßχε τον χρüνο να την ερωτευτεß μες απü τη συναναστροφÞ, τη κουβÝντα και τους περιπÜτους τους. Ο Νßτσε την ερωτεýτηκε κεραυνοβüλα. Ο ΡÝε κι ο Νßτσε Þτανε φßλοι. Η Λου εßχεν Þδη απορρßψει τον ΡÝε, μα κεßνος Ýμενε τριγýρω της με την ελπßδα να πετýχει κÜτι καλýτερο, üντας θλιμμÝνος απü την απüρριψη. Ο Νßτσε δεν Ýβλεπε λüγο για να νιþθει ανησυχßα γιατß εßχε διακρßνει στα μÜτια της το üτι ενÝδιδε μÜλλον στο φλερτ του. Η κυρα-Λουßς, αντßθετα, αποφÜσισε να γυρßσει στη Ρωσßα, αφÞνοντας τη κüρη της στη Γερμανßα, σε κÜποια φßλη. Ο Νßτσε, με τον ΡÝε, τις πρüφτασε στο ΜιλÜνο και τις Ýπεισε να κÜνουνε μιαν εκδρομÞ στη λßμνη ¼ρτα. Μπüρεσε τελικÜ να ξεμοναχιÜσει τη Λου και να κÜνουνε μαζß Ýνα περßπατο στο Μüντε ΣÜκο, μια σχετικÜ μικρÞ δασþδης βουνοπλαγιÜ, με διÜστικτα παλαιÜ κτßρια. Η μητÝρα κι ο ΡÝε, κουρÜστηκαν να περπατοýν κι οι δυο τους πÞρανε το μονοπÜτι, υποτßθεται για καμμιÜν þρα, μα γυρßσαν αργÜ τ' απüγευμα κι οι δυο φανερÜ ταραγμÝνοι.
     Τι συνÝβη μεταξý τους το απüγευμα κεßνο, δεν Ýγινε γνωστü, αλλÜ εßναι αλÞθεια πως η γοητεßα του τηνε παρÝσυρε για κÜμποσο. Η ßδια θα πει, χρüνια μετÜ: "Αν φßλησα τον Νßτσε στο Μüντε ΣÜκο, δε το θυμÜμαι πια.." Ο Νßτσε, αντßθετα, της Ýγραψε λßγο μετÜ: "Σας οφεßλω τ' ομορφüτερον üνειρο της ζωÞς μου". Αργüτερα, πολý αργüτερα, üταν εßχε συνÝλθει κÜπως απü το σοκ, εßχε πει: " Η Λου της ¼ρτα, Þταν Ýν Üλλο πλÜσμα..." ¼ταν επισκÝφτηκε τους ¼βερμπεκ, λßγο μετÜ, τον εßδανε σε μια πρωτüφαντη διÜθεση. "Μιλοýσε συνÝχεια για τη Λου κι Þτανε σα να 'χε κερδßσει τον κüσμον üλο" (ΠÝτερς, 97-101).  'Αντε βγÜλτε συμπÝρασμα!
     Ο Νßτσε συνÜντησεν Ýντονες αντιδρÜσεις κι απü το στενü του περιβÜλλον. Η μητÝρα κι η αδερφÞ του προσπÜθησαν να τονε μεταπεßσουν. Στην αρχÞ η μητÝρα του κι üταν εκεßνος προσπÜθησε να ζητÞσει τη βοÞθεια της Ελßζαμπετ, που 'χανε πιο στενÞ σχÝση, κüντρα στη μητÝρα, τηνε βρÞκε πρþτη φορÜ, απÝναντß του. Στο μεταξý Ýπρεπε να βρεθεß τρüπος þστε ν' αναβληθεß η επιστροφÞ της στη Ρωσßα κι εδþ υπÜρχει μια τραγικÞ ειρωνεßα. Ο Νßτσε γνþριζε τον Ýρωτα του ΡÝε με κÜποια νεαρÞ ρωσßδα. Ο ΡÝε εßχε πληροφορηθεß τον Ýρωτα του Νßτσε για κÜποια νεαρÞ κοπÝλα. Δεν εßχαν ακüμα συνδÝσει τα γεγονüτα και δε γνωρßζανε πως επρüκειτο για το ßδιο πρüσωπο. ¸τσι για κÜμποσο διÜστημα, προσπαθοýσανε κι οι δυο να εξασφαλßσουνε παρÜταση στην ßδια κοπÝλα, ψÜχνοντας ιδÝες και της βρÞκανε μια θαυμÜσια πρüταση για μια μελÝτη που θα τη κρατοýσε μακριÜ τη φυγÞ της για κανÜ χρüνο. ΜÜταια η μαμα-Λουßς πÜσχιζε να τη μεταπεßσει, -η Λου Þταν Αγýριστο ΚεφÜλι, Üλλη μια φορÜ.
     ¼ταν η Λου κι ο Νßτσε συναντηθÞκανε στη ΛουκÝρνη, της πρüτεινε γÜμο, ανοιχτÜ και ξεκÜθαρα, μα κεßνη του εξÞγησε πως δε πρÝπει να 'χει αυταπÜτες, ακüμα κι αν αποφÜσιζε να μην επιστρÝψει στη Ρωσßα και να παραμεßνει στη Γερμανßα με τους νÝους φßλους της. Φεýγει για τη Πρωσσßα και φιλοξενεßται λßγες μÝρες απü την οικογÝνεια του ΡÝε κι εκεß διαπιστþνει πως μεταξý των δυο φßλων θα προτιμοýσε τον μικρüτερο και πιο ισορροπημÝνο. Ο Νßτσε τüτε μüνο συλλαμβÜνει την υποψßα πως ο ΡÝε κι η Λου Ýχουνε ...κÜτι και το συλλαμβÜνει ...ανÜποδα! Πιστεýει πως οι δυο τους του παßζουνε παιχνßδι πßσω απü τη πλÜτη του, για να Ýχουνε κÜλυψη στον δεσμü τους και να τους βοηθÞσει να πετýχουνε την αναβολÞ της αναχþρησης. Τüτε κÜνει κÜτι... ποταπü: ΣυνθÝτει μια φωτογραφßα, σε κÜποιο διÜσημο τüτε, ελβετü φωτογρÜφο, τον Jules Bonnet, με τους τρεις τους, üπου η Λου εßναι πÜνω σ' Ýνα κÜρο κι οι δυο τους, Νßτσε και ΡÝε, εßναι ζεμÝνοι! Η Λου κρατÜ και τα γκÝμια τους και το μαστßγιο που τους κεντρßζει.



                                Η... επßμαχη φωτογραφßα!

     Η κßνηση αυτÞ και σα σýλληψη και σαν υλοποßηση, μαρτυρÜ απü μüνη της το πως θα πρÝπει να 'νιωσε ο φιλüσοφος τüτε. Πολý αργüτερα θα συμβουλÝψει δια στüματος Ζαρατοýστρα: "¼ταν πηγαßνετε στη γυναßκα μη λησμονεßτε το μαστßγιο!"
     Η Λου εßχεν υποσχεθεß πως μετÜ τον ΡÝε, θα επισκεφτεß το σπßτι του Νßτσε για να μεßνει κι εκεß λßγες μÝρες μαζß μ' αυτüν και την αδερφÞ του κι Þθελε να κρατÞσει το λüγο της. ΠερÜσανε μια μÝρα μαζß üπου εκεßνη Þτανε κλειστÞ κι απüμακρη, ενþ κεßνος της εκμυστηρεýτηκε τι τονε χþριζε απü τον ΒÜγκνερ. ¼ταν την εßδε Ýτσι, την Üφησε για να επισκεφτεß τη Βασιλεßα και τους ¼βερμπεκ, που τον εßδανε "κουρασμÝνο και με αδυναμßα συγκÝντρωσης". Τον Ιοýλιο, η Λου πηγαßνει στο φεστιβÜλ ΒÜγκνερ, -για τον οποßον εßχεν ακοýσει τüσα πολλÜ- στη Μπεúροýτ και τονε γνωρßζει απü κοντÜ. "Εξ αιτßας του μικροý του αναστÞματος, Þταν ορατüς μüνο για κλÜσματα δευτερολÝπτου, üπως ακριβþς το νερü του συντριβανιοý που αναπηδÜ ξαφνικÜ πριν πÝσει". ΜετÜ, με συνοδεßα την αδερφÞ του Νßτσε, πηγαßνουνε στο ΝÜουμπουργκ. Εκεß για μιαν ακüμα φορÜ νιþθει τη γοητεßα του φιλüσοφου. Εδþ οφεßλουμε να ποýμε, πως Þταν απü τα πρþτα πρüσωπα που αναγνþρισαν αμÝσως την ιδιοφυÀα του, τον καιρü που üλοι τον εßχανε για εκκεντρικü.
     Την ßδια στιγμÞ πληροφοροýσε τον ΡÝε για ü,τι συνÝβαινε στο σπßτι. "Πßσω απü τον Νßτσε υπÜρχουνε κρυψþνες και μυστικÜ περÜσματα, üπως σ' Ýνα παλιü κÜστρο κι εßναι κει που ßσως να κρýβεται ο πραγματικüς του χαρακτÞρας. ΠερνÜμε üμως ευχÜριστες þρες καθισμÝνοι σ' Ýνα παγκÜκι κει που αρχßζει το δÜσος. Τι ωραßα εßναι να γελÜς, να ονειρεýεσαι, να μιλÜς το βρÜδι, üταν οι τελευταßες αχτßδες του Þλιου λÜμπουνε μες απü τα κλαδιÜ..." (ΠÝτερς, 121). ΠρÝπει να ποýμε πως η Λου εßχε κερδßσει και μιαν Üλλη μÜχη: Εßχε πεßσει τη μητÝρα της να την αφÞσει στη ΔυτικÞν Ευρþπη. Ο Νßτσε ενθαρρυμÝνος, εßχεν απολαýσει αυτÞ τη συντροφιÜ.
     Η αδερφÞ του Νßτσε, Üκουγε τρομαγμÝνη αυτÝς τις συζητÞσεις. Οι τρüποι της Λου, οι διαφορÝς της, το πεßσμα κι η αδιαφορßα της στα κοινωνικÜ και θρησκευτικÜ θÝματα, την Ýκαναν να τη διαβÜλλει σ' üλο τον περßγυρο και στον ßδιο τον αδερφü της. "Πως μπüρεσεν ο αδερφüς μου να συνδÝσει τ' üνομÜ του μ' Ýνα τÝτοιο υποκεßμενο; Η Λου καυχιüτανε πÜντα για τη κακßα της και τüτε ο καημÝνος ο Φριτς προσπαθοýσε να γßνεται üσο πιο κακüς μποροýσε. Η Λου εßναι πραγματικÜ η προσωποποßηση της φιλοσοφßας του αδερφοý μου: ο τρελüς εγωισμüς που καταστρÝφει üλα üσα του εμποδßζουνε τη πορεßα, η παντελÞς Ýλλειψη ηθικÞς", Ýγραφε σε κÜποια φßλη της. Ο Νßτσε Þρθε σε ρÞξη με την οικογÝνειÜ του κι üταν του ζÞτησαν να τη διþξει, Ýφυγε μαζß της σ' Ýνα μικρü διαμÝρισμα στη Λειψßα. Μα κι εκεß δÝχτηκε τα πυρÜ τους, üτι και καλÜ, τþρα που 'τανε μüνος μαζß της, Þταν ευÜλωτος στις επιθÝσεις της και τελικÜ Þταν ο ßδιος αυτüς που Ýδιωξε τη Λου μακριÜ.
     Αυτü üλο Ýφερε τη ρÞξη. Η Λου Üφησε τον Νßτσε και πÞγε γρÞγορα να συναντÞσει τον ΡÝε και να μεßνει μαζß του στο Βερολßνο. ΜÝνει πλÝον μονÜχος με λßγους πια φßλους: τους ¼βερμπεκ, τον Γκαστ και τη Μαλβßντα. Διαπιστþνει πüσον Ýντονα προσκολλημÝνος Þτανε με τη παρÝα της Λου και του ΡÝε. Οι δυο τους τον επισκÝπτονται στη Λειψßα μα δε νιþθει πλÝον το δÝσιμο του με κεßνην üπως στο ΝÜουμπουργκ. Αργüτερα θα της γρÜψει: "Να θυμÜσαι αυτü: ο μοχθηρüς εγωισμüς üπως ο δικüς σου, η απουσßα συναισθημÜτων προς τους Üλλους, εßναι χαρακτηριστικÜ που απεχθÜνομαι πιüτερο. Αντßο αγαπητÞ μου Λου, δε θα ξανασυναντηθοýμε ποτÝ. ΠροσπÜθησε να δþσεις στους Üλλους κι ιδιαßτερα στον φßλο Πωλ, αυτü που δεν Ýδωσες σε μÝνα".
     Ο Νßτσε κατÝπεσε πολý, κατüπιν τοýτων. ΠεριÝπεσε σε κατÜθλιψη κι αυτü το βεβαιþνουν οι ¼βερμπεκ, τους οποßους επισκÝφθηκε και τον εßδανε σκÝτο συντρßμμι. ΜÜλιστα οι υπαινιγμοß που Üφηνε, οδηγοýσανε τη σκÝψη τους ακüμα και στην αυτοκτονßα. ΠÜνω που πιστÝψανε πως εßχε χÜσει τη μÜχη, εκεßνος επÝστρεψε δυναμικÜ μ' Ýνα νÝο βιβλßο, το "Ομοφυλοφιλικη ΕπιστÞμη" (1882) και σα να μην Ýφτανε τοýτο, τον Ýπιασε μια ...κρßση δημιουργικÞ κι Üρχισε να γρÜφει πυρετωδþς. Στη συνÝχεια, ακολοýθησαν: "¸τσι Μßλησε Ο Ζαρατοýστρα" (1883-5), "ΠÝρα Απü Το Καλü Και Το Κακü" (1886), "Γενεαλογßα Των Ηθþν" (1887), και στη τελευταßα πιο δημιουργικÞ του χρονιÜ τα: "Η Περßπτωση ΒÜγκνερ" (1888), "Το Λυκüφως Των Ειδþλων" (1888), "Ο Αντßχριστος" (1888), "ΙδÝ Ο 'Ανθρωπος" (1888) και "Νßτσε Εναντßον ΒÜγκνερ" (1888)!
     Το πρωß της 3 ΓενÜρη 1889, Ýπαθε μια διανοητικÞ διαταραχÞ, που Üφησε κουσοýρι σ' üλη την υπüλοιπη ζωÞ του. ΠÜνω σε τοýτο, τονε χτυπÜ το Üλογο μιας Üμαξας και κει καταρρÝει για να μην επανÝλθει ποτÝ. Μερικοß υποστηρßζουνε πως υπÞρξε θýμα της σýφιλης, (πρþτη διÜγνωση στο νοσοκομεßο της Βασιλεßας), Üλλοι πως Ýφταιξε το τραýμα στον στρατü, μερικοß Üλλοι λÝνε πως φταßξαν οι ουσßες που Ýπαιρνε σαν ηρεμιστικÜ για να κατευνÜζει το ταραχþδες πνεýμα του, τÝλος, μερßδα ατüμων υποστηρßζει πως Ýφταιξε η κληρονομικüτητα στο ευαßσθητο νευρικü του σýστημα, üπως στον πατÝρα του. Η ακριβÞς αιτßα παραμÝνει ακüμα ασαφÞς. Σημασßα Ýχει πως αγωνßστηκε να εκδüσει τα κεßμενÜ του, γνωρßζοντας πως θα 'χανε πολιτικÞ και κοινωνικÞν επßδραση στο γενικü σýνολο. Δυστυχþς δεν Ýζησε πολý και λογικüς, þστε να το δει να συμβαßνει. Πρüλαβεν üμως σε μιαν αναλαμπÞ του να δþσει μια θαυμÜσια σειρÜ διαλÝξεων το 1888, στο ΠανεπιστÞμιο της ΚοπεγχÜγης.
     Τα 1889-90 τα πÝρασε απü νοσοκομεßα σε σανατüρια, μÝχρι που τονε πÞρε η μητÝρα του πßσω στο ΝÜουμπουργκ, üπου τονε περιÝθαλψε για εφτÜ συνεχÞ χρüνια. ΜετÜ τον θÜνατü της, το 1897, ανÝλαβεν η αδερφÞ του και σε μια προσπÜθεια να φρεσκÜρει τη μνÞμη των Üλλων για τον αδερφü της, Ýκανε μια μεγÜλη προσπÜθεια και συγκÝντρωσε τα γραπτÜ του, σ' Ýνα μεγÜλο σπßτι που νοßκιασε στον λüφο της ΒαúμÜρης. Εκεß συγκÝντρωσε τα χειρüγραφÜ του κι Üφηνε τους επισκÝπτες να τα κοιτÜζουνε, ταυτüχρονα παρατηρþντας και τον ανßκανο πια φιλüσοφο.
     Στις 25 Αυγοýστου 1900, ο μεγÜλος Νßτσε λυτρþθηκε απü τα βÜσανα τοýτου του κüσμου, πιθανüν απü πνευμονßα, λßγο πριν κλεßσει τα πενηνταÝξι του χρüνια. ΘÜφτηκε στον οικογενειακü τÜφο, πßσω απü την εκκλησßα του ΡÝκεν, στον κüλπο Λüτζεν, εκεß που 'χε γεννηθεß και μεγαλþσει και που εκεß επßσης βρßσκονται θαμμÝνες η μητÝρα κι η αδερφÞ του.

εβδομο

     Πριν συνεχßσουμε τον ρου της ιστορßας της Λου, θα δοýμε λιγÜκι και τον -üχι ξεχασμÝνο- Ρßτσαρντ ΒÜγκνερ (Richard Wagner), που μπλÝχτηκε για λßγο στα πλοκÜμια τοýτης της αφÞγησης. ΓεννÞθηκε στη Λειψßα στις 22 ΜÜη 1813 και πατÝρας του Þταν εßτε ο αστυνομικüς επιθεωρητÞς Φρßντριχ ΒÜγκνερ (Friedrich Wagner), εßτε ο φßλος της μητÝρας του, ζωγρÜφος, ηθοποιüς και ποιητÞς, Λοýντβιχ ΓκÜγιερ (Ludvig Geyer), που τη παντρεýτηκε τον επüμενο χρüνο, μετÜ τον θÜνατο του Φρßντριχ. Σποýδασε στη Λειψßα και στη ΔρÝσδη κι απü τα δεκαπÝντε του, συνÝθετε κι üλας μουσικÞ. Εξαιρετικü ταλÝντο! Το 1831 μπÞκε στο ΠανεπιστÞμιο Λειψßας και παρÜλληλα συνÝχισε να μελετÜ μουσικÞ με δÜσκαλο τον C. T. Weinlig. Την επüμενη κι üλας χρονιÜ, συνÝθεσε μια συμφωνßα που εκτελÝστηκεν επιτυχþς και την επüμενη χρονιÜ τοποθετεßται ως διευθυντÞς χορωδßας στο θÝατρο Würzburg. Την ßδια χρονιÜ συνθÝτει κεßμενο και μουσικÞ για τη πρþτη του üπερα, που παρÝμεινεν Üσημη, ενþ η επüμενη, το 1836 εßχε μεγÜλην επιτυχßα.
     Εκεßνη τη χρονιÜ παντρεýεται τη τραγουδßστρια της üπερας, Μßνα ΠλÜνερ (Μinna Planer), ενþ εßχεν Þδη χρεωκοπÞσει με το να προσπαθÞσει να οργανþσει την δεýτερη του üπερα. Καταφεýγουνε μαζß στο ΚÝνισμπουργκ κι εκεß γßνεται μουσικüς διευθυντÞς στο τοπικü θÝατρο. Σýντομα üμως εγκαταλεßπει κι αυτÞ τη θÝση και πηγαßνει στη Ρßγα, üπου διευθýνει Μπετüβεν (Beethoven) και παρÜλληλα συνθÝτει την επüμενÞ του üπερα. Το 1839 ξεγλιστρÜ απü τους πιστωτÝς του και φεýγει με πλοßο, στο Λονδßνο πρþτα κι Ýπειτα στο Παρßσι. Εκεß συναντÜ την επιτυχßα με τον "ΙπτÜμενο Ολλανδü" και το 1842 γßνεται διÜσημος κι αποδεκτüς κι απü τη πατρßδα του κι επιστρÝφει στη ΔρÝσδη. Το μουσικü θÝμα του αντικατοπτρßζει τις πολιτικÝς του πεποιθÞσεις -συμμετεßχε στο μισοεπαναστατικü-διανοητικü ρεýμα της "ΝÝας Γερμανßας". Η üπερα τοýτη βγÞκε κατüπιν Ýμπνευσης, κατÜ τη φυγÞ του με φουρτοýνα, απü τη Ρßγα κι εßναι ατμοσφαιρικÞ κι απομακρýνεται απü τις μÝχρι τüτε παραδοσιακÝς üπερες ρυθμοý.
     Το 1845 ολοκληρþνει τον "Ταγχüιζερ" και ξεκινÜ τον "ΛοÝνγκριν", εßναι πια διÜσημος, χωρßς να 'ναι πλοýσιος και κατÝχει καλÞ θÝση. Τþρα πλÝον κινεßται σε πιο μελωδικü αφÞγημα συνÝχειας, πÜνω σε καμβÜ ενισχυμÝνης ορχηστρικÞς υποστÞριξης. Το 1948 θεωρεßται ýποπτος επαναστικþν ιδεþν και την επüμενη χρονιÜ αναγκÜζεται να εγκαταλεßψει τη ΔρÝσδη και να καταφýγει, αρχικÜ στη ΒαúμÜρη κι Ýπειτα στη Ζυρßχη, -βοηθÞθηκε απü τον Λιστ (Liszt). Δε θα μποροýσε για Ýντεκα χρüνια περßπου να γυρßσει στη Γερμανßα. Συνεχßζει να συνθÝτει μουσικÜ κομμÜτια στη Ζυρßχη. ΕπισκÝπτεται το Παρßσι μα θεωρεßται ακüμα ýποπτος και δε τυχαßνει μεγÜλης εκτßμησης. Το 1863 χωρßζει την Μßνα, -πεθαßνει το 1866-, δßχως να 'χουνε παιδιÜ.
     Απü το 1862 Ýχει πια το ελεýθερο να επιστρÝψει στη Γερμανßα και την επüμενη χρονιÜ δßνει μια σειρÜ συναυλιþν σε μερικÝς μεγÜλες ευρωπαúκÝς χþρες, üπως Αυστρßα και Ρωσßα. Τονε καλεß ο βασιλιÜς Λουδοβßκος Β', της Βαυαρßας για μια σειρÜ συναυλιþν, μα τελικÜ κι απü κει αναγκÜζεται να φýγει, γιατß μπλÝχτηκε σε μιαν υπüθεση με τη κüρη του Λιστ, τη Κüζιμα. ΜπλÝχτηκε μαζß της ενþ κεßνη Þτανε παντρεμμÝνη με τον χορηγü του Χανς Φον Μπýλοφ (Hans Von Bûlow). ΤελικÜ το 1865, τονε συγχωρεß και του διοργανþνει τη πρεμιÝρα του "ΤριστÜνο & Ιζüλδη", στην οποßα φωτßζεται κÜθε πτυχÞ της ανθρþπινης σεξουαλικüτητας, με πλοýσιο και χρωματιστüν ýφος, περισσüτερο απ' üσο εßχε πετýχει κÜθε Üλλος μουσουργüς, μÝχρι τüτε.
     Το 1870 παντρεýεται τη Κüζιμα -επιτÝλους- Ýχοντας Þδη μαζß της δυο παιδιÜ, ενþ παρÜλληλα συνεχßζει να συνθÝτει και να διευθýνει συναυλßες. Τις επüμενες χρονιÝς -και μÝχρι να συναντÞσει τη Λου, γνωρßζεται διαδοχικÜ, με τη Μαλβßντα και τον Νßτσε. Με τον τελευταßο Ýχουνε πολλÜ κοινÜ κι αυτü τους ενþνει με βαθιÜ φιλßα. ΓνωστÜ πρÜματα απü δω και πÝρα. ¼ταν Ýκανε κεßνη τη συναυλßα στο Μπειροýτ, το καλοκαßρι του 1882, εßχεν Þδη χολωθεß με τον Νßτσε. ¼ταν εßδε και κατÜλαβε το πÜθος του για το κορßτσι εκεßνο, θÝλησε να τονε πικÜρει Þ του Üρεσε η μικρÞ. ¼πως και να 'χει τη φλÝρταρε σφοδρÜ, παρüλο που πλησßαζε πια τα εβδομÞντα. Μπερδεýτηκεν ßσως κι αυτüς απü τον θαυμασμü της, τον ßδιο θαυμασμü που κεßνη Ýνιωθε για κÜθε πνευματικü και καλλιτεχνικü Üτομο κι Üπλωσε χÝρι. Για να 'μαστε τßμιοι, δε ξÝρουμε ακριβþς τι Ýγινε, πÜντως Ýφαγε τη χυλüπιτα, üπως üλος ο ...καλüς κüσμος, αλλÜ επειδÞ Þταν εγωιστÞς, τονε πεßραξε πιüτερο η δÞλωσÞ της πως Þτανε ...μικρüς το δÝμας.
     Για να ξεπερÜσει τη ...πßκρα και τον χειμþνα, ταξßδεψε στη Βενετßα. Πριν üμως βγει ο χειμþνας, τον ΦλεβÜρη του 1883, παθαßνει καρδιακüν επεισüδιο και πεθαßνει εκεß, σ' ηλικßα εβδομÞντα ετþν. Η σορüς του ταξßδεψε με γüνδολα και τρÝνο, για να φτÜσει και να ενταφιαστεß στη Μπειροýτ. Ο ΒÜγκνερ Ýφερε τις περισσüτερες αλλαγÝς στη μουσικÞ και το σκεπτικü της, απü κÜθε Üλλον καλλιτÝχνη, η μουσικÞ του ξυπνÜ πÜθη, περισσüτερο απü κÜθε Üλλου. ¸ζησε εγωιστικÜ, σπÜταλα, -συνÞθως χρεωκοπημÝνος- κι ερωτικüτατα τον βßο του. ¼σο μισÞθηκε, Üλλο τüσον αγαπÞθηκε, αλλÜ ακüμα κι οι εχθροß του παραδÝχτηκαν το μεγαλεßο του Ýστω κι αν δε συμφþνησαν με τη μουσικÞ του.

                                      
                         
Ο πολýς ΒÜγκνερ                          κι η Λου... αλλοý!

ογδοο

     Εßχαμε αφÞσει το ζεýγος Λου-ΡÝε να χαßρεται τη φρÝσκοφτιαγμÝνη σχÝση του, εκεß στο καλοκαßρι του 1882. Να χαßρεται; Χμμ... üχι ακριβþς! ΔηλαδÞ αν Þμουν ο ΡÝε δε θα πανηγýριζα κιüλας. ΖÞσανε στο Βερολßνο μαζß τω üντι και μÜλιστα με κÜποιαν αρμονßα κι ελευθεριüτητα, αρκετÜ χρüνια. ΦυσικÜ με τον ...üρο να μην Ýχουνε καμμιÜν απολýτως φυσικÞ ...σχÝση. Στα 1887, Ýτυχε να περÜσει μια μÝρα απü το Βερολßνο, ο Φρßντριχ Καρλ ΑντρÝας (
Friedrich Carl Andreas), Ýνας μελετητÞς ανατολικþν γλωσσþν, μικρüσωμος, κοντüχοντρος, με μεγÜλα μαýρα μÜτια, που 'χε στις φλÝβες του γερμανο-μαλαισιανü (μητÝρα) κι αρμÝνικον (ο πατÝρας Þταν ο πρßγκηπας Bagratuni, απü το ΙσπαχÜν) αßμα. Για κεßνην Þταν ο Üντρας του πεπρωμÝνου της. Αφοý προσπÜθησε ν' αντισταθεß στο δυνατü κüρτε του για μερικÝς βδομÜδες, τελικÜ ενÝδωσε να τονε παντρευτεß, προς μεγÜλην απογοÞτευση του Πωλ. Το καλοκαßρι της ßδιας χρονιÜς, εγκαταλεßπει το Βερολßνο κι επιστρÝφει χολωμÝνος στη πατρßδα του, ολοκληρþνει μιαν ακüμα μελÝτη και λαμβÜνει απü αδιÜφορες μÝχρι κακÝς κριτικÝς. Τüτε αποφασßζει να σπουδÜσει την ιατρικÞ και το καταφÝρνει. ΕπιστρÝφει ξανÜ στην ιδιαßτερη πατρßδα του.
     Εκεß στο Στßμπε, το μικρü φÝουδο, που γεννÞθηκε και πÝρασε τα πρþτα του χρüνια, Üρχισε σιγÜ-σιγÜ να ξεπουλÜ τη πατρικÞ περιουσßα, σα χαμÝνος, προσφÝροντας τη στους αδυνÜτους. Επßσης, Ýγινε ο γιατρüς των φτωχþν. Πουλοýσε και τÜιζε-πüτιζε με δικÜ του Ýξοδα και μÜλιστα πλοýσια, τους αδýναμους συμπατριþτες του. ΘερÜπευε με χρÞματÜ του, σε νοσοκομεßα των κοντινþν μεγαλουπüλεων, τους Üρρωστους που δεν εßχανε τα εφüδια για να το κÜμουν οι ßδιοι.
     ¼ταν μια μÝρα Ýπιασε τον Üδειο πÜτο του ...συρταριοý κι αναγκÜστηκε να πουλÞσει το πατρικü του σπßτι για να γλυτþσει απü τους χρεωφειλÝτες, -ο αδερφüς μÜταια πÜσχιζε να του αλλÜξει μυαλÜ τüσο καιρü και μÜταια πÜσχισε να σþσει το σπßτι-, κατÝφυγε σ' Ýνα πανδοχεßο, πÜνω στα βουνÜ Εγκαντßν, üπου κÜποτε εßχανε περÜσει μερικÝς μÝρες και νýχτες, μαζß με τη Λου. Εκεß, στις 28 Οκτωβρßου 1901, βρÞκανε το κορμß του πεσμÝνο μÝσα σ' Ýνα βαθý φαρÜγγι της περιοχÞς. Πολλοß μιλÞσανε γι' αυτοκτονßα.
     "Δε με νοιÜζει που δε πρüσφερα τßποτε περισσüτερο, στον τομÝα της φιλοσοφßας. Καλýτερα για μÝνα λοιπüν τοýτες οι κακÝς κριτικÝς, για να πεθÜνω..." εßχε γρÜψει το 1900, μετÜ απü την αποτυχßα της τελευταßας του μελÝτης. Στην ιδιαßτερη πατρßδα του, ακüμα λογßζεται κÜτι σαν Üγιος για τα üσα πρüσφερε κει, στο διÜστημα 1887-1900.

                                   
                 Ο "νικητÞς" ΑντρÝας                         ...κι ο 'Αγιος ΡÝε

ενατο

Ο Φρßντριχ Þταν αναμφισβÞτητα ο μÝγας νικητÞς. ΚατÜφερε να πεßσει τη Λου να τονε παντρευτεß κι ο γÜμος τους αυτüς κρÜτησε σαραντατρßα ολÜκερα χρüνια (1887-1930) και τυπικÜ τερματßστηκε με τον θÜνατο του, στις 4 Οκτþβρη του 1930 στο ΓκÝτινγκεν. Εßχε γεννηθεß στη ΤζακÜρτα το 1846 και σποýδασε μελετητÞς ανατολικþν γλωσσþν. ¹τανε κοντüχοντρος, αλλÜ με πολý δυνατü πρüσωπο, μεγÜλα μαýρα μÜτια, πλοýσια κüμη και δυνατü βλÝμμα. ΚαπÜτσος üντας, κατÜφερε να ..τυλßξει, Ýστω και σχετικÜ στιγμιαßα τη, κατÜ δεκαπÝντε χρüνια μικρüτερÞ του νεαρÞ ρωσσßδα. Πλην üμως και πÜλι, μη φανταστεßτε τßποτε το συγκλονιστικü. ΖÞσανε μαζß τüσα και τüσα χρüνια μα ποτÝ η σχÝση τους δε προχþρησε να ολοκληρωθεß και στο σαρκικü της κομμÜτι. Εßχεν üμως τη δýναμη -και τη μαγκιÜ αν θÝλετε- να μη τη πιÝσει σε τßποτε, χαρßζοντÜς της Ýτσι αυτü που συνεχþς γýρευε: την ...ανÜλαφρη δÝσμευση, διατηρþντας την ελευθερßα της και παρÜλληλα την απουσßα οχλÞσεων πλÝον, μιας κι Þτανε πια μια παντρεμμÝνη και Καθþς ΠρÝπει Κυρßα του κüσμου.
     Ο γÜμος της λοιπüν με τον Φρßντριχ διατηρÞθηκε παρÜ τους τρομεροýς καυγÜδες που τονε συγκλüνιζαν αρχικÜ και δÝχτηκε να πÜει να ζÞσει στην επαρχßα, στο ΓκÝτινγκεν, üπου στο φημισμÝνο πανεπιστÞμιο του, εßχε πÜρει Ýδρα ο ΑντρÝας. Η κονφορμιστικÞ ζωÞ στο μικρü ακαδημαúκü κÝντρο δε μποροýσε να την ικανοποιÞσει, μια που 'χε γßνει πια, μια γνωστÞ συγγραφÝας και πÞγαινε συχνÜ στο Βερολßνο, στη ΒιÝννη και στο Παρßσι. Οι κακÝς γλþσσες λÝγανε τüτε: "¼ταν συναναστρÝφεται κανεßς Ýνα διανοοýμενο, πρÝπει να 'ναι βÝβαιος πως εννιÜ μÞνες αργüτερα θα 'ρθει στον κüσμο Ýνα βιβλßο". Ο Φρßντριχ πÜντως την Ýμαθε να περπατÜ ξυπüλητη. Ο γÜμος τους στηρßχτηκε κυρßως στο πνευματικü επßπεδο.
     Με τοýτα τα λüγια δε θÝλει κανεßς να τη ψÝξει για τις επιλογÝς της, οýτε φυσικÜ και τις επιλογÝς των εκÜστοτε μνηστÞρων της. ¼,τι κι αν Þταν, Þταν εκεß μπροστÜ και καθÜρια. Σε κανÝνα δεν υποσχÝθηκε κÜτι και να μη το εφαρμüσει και κανεßς δε θα μποροýσε να τη κατηγορÞσει που δεν τον ερωτεýτηκε Þ που δεν ενÝδωσε στο να του παραδοθεß ψυχÞ τε και σþματι. ΕπιλογÝς! Και για να μη φαντÜζεστε πρÜματα, διαβÜστε πιο κÜτω.
     Ο επßσημος βιογρÜφος της, ΠÝτερς πιστεýει πως Þτανε παρθÝνα, τουλÜχιστον μÝχρι το 1894, üπου θÝλησε να περÜσει Ýνα ρομαντικü, ειδυλλιακü καλοκαßρι στις 'Αλπεις με κÜποιον ρþσο φßλο της, ονüματι Δρ Σκüουλευ. Επßσης εßναι πιθανü να 'χε τη πρþτη της ερωτικÞν εμπειρßα την επüμενη χρονιÜ, üταν γνωρßστηκε και σýναψε σχÝση με τον αυστριακü φυσικü Δρα Φρßντριχ ΠινÝλες (Dr. Friedrich Pineles). ¼ταν τονε γνþρισεν, εκεßνος Þταν εικοσιεφτÜ χρονþν, εφτÜ χρüνια μικρüτερüς της. ΑυτÞ η σχÝση κρÜτησε λßγο, δεν Ýβαλε σε κρßση τον γÜμο της, ωστüσο εικÜζεται πως Þτανε το τρÝνο που 'μπασε στη ζωÞ τη Λου. ¸τσι φτÜνουμε στον Απρßλη του 1897, üπου Ýχει πατÞσει τα τριανταÝξι της χρüνια... και συναντÜ στο Μüναχο τον νεαρü εικοσιδυÜχρονο ποιητÞ Ρßλκε...

                  
                  Ο ΝικητÞς ΑντρÝας με την ΥπογραφÞ του κι η Λου στα 1897

                           
                                 Δρ. ΠινÝλες Ο ΕκπορθητÞς

      δεκατο



     Ο ΡÜινερ Μαρßα Ρßλκε (Karl William Johann Josef Maria Rilke) γεννÞθηκε στη ΠρÜγα, στις 4 ΔεκÝμβρη του 1875, γιος του Τζüζεφ (1838) και της Σοφß Ρßλκε (1851), επωνομαζüμενος ΡενÝ. Το 1884 χωρßσαν οι γονεßς του κι ο μικρüς ΡενÝ, Ýμεινε με τη μητÝρα. Παρακολουθεß τη μÝση εκπαßδευση σε κÜποιο στρατιωτικü γυμνÜσιο και το 1891 μπαßνει στην ΕμπορικÞ ΣχολÞ του Λιντς. ΓρÜφει τα πρþτα του ποιÞματα. Το 1894 πρωτοεμφανßζεται στο προσκÞνιο με τη πρþτη του συλλογÞ "Life & Songs". Την επüμενη χρονιÜ ολοκληρþνει τις σπουδÝς του και γßνεται δεκτüς στο πανεπιστÞμιο της ΠρÜγας για να σπουδÜσει Ιστορßα της ΤÝχνης, Ιστορßα της Λογοτεχνßας και Φιλοσοφßα. Εßναι μüλις εßκοσι ετþν. Εκδßδει τη δεýτερη ποιητικÞ του συλλογÞ "Larenopfer". Το 1896 εγκαταλεßπει τη ΠρÜγα και πηγαßνει να σπουδÜσει στο Μüναχο, ΑισθητικÞ, Ιστορßα ΤÝχνης και ΔαρβινικÞ Θεωρßα. ΚÜνει μερικÜ ταξßδια στο μεταξý και τον Απρßλη συναντÜ στο Μüναχο τη Λου ΣαλομÝ-ΑντρÝας.
     ¹ταν μÜλλον ο πιο σημαντικüς Üντρας στη ζωÞ της, παρüλο που 'χαν δεκατÝσσερα χρüνια διαφορÜ: εκεßνη τριανταÝξι κι εκεßνος εικοσιδýο. Την ακολοýθησε στο Βερολßνο τον Οκτþβρη του ßδιου Ýτους και για πολλοýς μÞνες φιλοξενÞθηκε στην üμορφη βßλα του καθηγητÞ ΑντρÝας, στην εξοχÞ. Βοηθοýσε τη Λου να σχßζει ξýλα και να πλÝνει τα πιÜτα. ΚÜνανε πολλοýς περιπÜτους στο δÜσος κι üπως διηγεßται η ßδια: "...τα μικρÜ ελÜφια μυρßζανε τις τσÝπες των παλτþν μας καθþς περπατοýσαμε ξυπüλητοι..." ΚατÜ τη γνþμη της, εκεßνος Þταν ο πιο ολοκληρωμÝνος Ýρωτας που 'χε ποτÝ. Εßναι επßσης δυνατüν, (αφορÜ σε κεßνο που λÝγαμε πιο πÜνω) να 'ταν εκεßνος ο πρþτος Üντρας της σαρκικÞς ζωÞς της. Εντωμεταξý παρουσιÜζει Üλλη μια ποιητικÞ του συλλογÞ. Ταξιδεýει μüνος τις χρονιÝς 1888-9, σταματÜ τις σπουδÝς του και παρÜλληλα γρÜφει ζþντας σ' Ýνα üνειρο.

  Λου & Ρßλκε στη Ρωσßα μαζß

     Τον ΜÜρτη του 1899 η Λου δÝχτηκε να ταξιδÝψει μαζß του στη Ρωσßα. ¹ταν αξÝχαστη εμπειρßα. "Γεγονüτα που δεν εßχανε τßποτε το παρÜξενο μας μετÝφεραν σ' Ýνα μýθο: Ýνα λιβÜδι στο ηλιοβασßλεμα, στην Üκρη ενüς χωριοý, Ýνα γρÞγορο Üλογο που γýριζε στο παχνß του τη νýχτα Þ το πßσω μÝρος του Κρεμλßνου üπου ακουγüταν ο εκκωφαντικüς Þχος της καμπÜνας", θα γρÜψει αργüτερα εκεßνη. ΠÞγανε στο χωριü ΓιασνÜια ΠολιÜνα να βροýνε τον Τολστüι που 'χεν εγκαταλεßψει τη φιλολογßα και περνοýσε μια βαθιÜ θρησκευτικÞν εμπειρßα. Τονε προσκÜλεσαν να κÜνει μαζß τους Ýνα περßπατο και μετÜ απü μακρÜ σιωπÞ, ο Τολστüι ρþτησε τον Ρßλκε με τι ασχολεßται. Εκεßνος απÜντησε δειλÜ, πως ασχολεßται με τη ποßηση. ¼λο το υπüλοιπο της μÝρας, οι δυο ερωτευμÝνοι επισκÝπτες υποχρεþθηκαν ν' ακοýνε τις επινοÞσεις του τρομεροý γÝροντα κατÜ της ποßησης κι υπÝρ της μη χρησιμüτητας των ποιητþν, εν γÝνει.
     Τρßα χρüνια περßπου κρÜτησεν η σχÝση τους αυτÞ, με πÜθος κι Ýρωτα, μα üταν εκεßνος Üρχισε να γßνεται üλο και πιο εξαρτημÝνος απ' αυτÞν, ξýπνησε ξανÜ μÝσα της η ανÜγκη για ανεξαρτησßα. Διακüπτει τη σχÝση τους ΦλεβÜρη του 1901. Ο ποιητÞς συντετριμμÝνος της αφιερþνει Ýνα στßχο:

                           Σαν Ýτοιμος στÝργω κοντÜ σου
                           κι Þρεμα χαμογελþ που σφÜλλεις.
                           ΞÝρω, με τη μοßρα θα τα βÜλεις
                           σα θα μεßνεις μοναχιÜ σου.
                           Θα ξαναγυρÝψεις πÜλι...
                           των χεριþν μου την αγκÜλη
...


                       
Στη Λου μου          ΡÜινερ Μαρßα Ρßλκε

              
         Ο Ρßλκε πριν                   Η Λου στα 36                   Ο Ρßλκε μετÜ

     Στις 28 Απρßλη του ßδιου Ýτους ο Ρßλκε, προφανþς γι' αντßδραση, παντρεýεται τη γλýπτρια ΚλÜρα ΓουÝστχοφ (Clara Westhoff, 1878-1954), φßλη της Πüλα Μüντερστον ΜπÝκερ, στη ΒρÝμη κι εγκαθßστανται εκεß. Στις 12 ΔεκÝμβρη Ýρχεται στον κüσμο η κüρη τους Ρουθ (1901-1972). Μην αντÝχοντας üμως και πολý αυτÞ την ...εκδßκηση, -προφανþς- ο Ρßλκε χωρßζει, αφÞνει την εννιÜμηνη κüρη του στη μητÝρα της και μετακομßζει στο Παρßσι. Συνεχßζει να ταξιδεýει συνεχþς και να γρÜφει ποιÞματα. Το 1906 χÜνει τον πατÝρα του και πηγαßνει στη ΠρÜγα για τη κηδεßα. Γνωρßζει τη Φερστßν Μαρß, το 1909, συνÜπτει σχÝση και ταξιδεýουνε μαζß. Το 1912, συνεχßζοντας να γρÜφει και να ταξιδεýει, συναντÜ την Ελεονüρα Ντιοýς, στη Βενετßα και μÝνει κÜμποσο μαζß της. Και πÜλι γρÜψιμο και πÜλι ταξßδια και το 1920 συναντÜ στη Γενεýη τη Βαλεντßνε Κοσλüφσκα. Το 1922. τη πιο παραγωγικÞ του χρονιÜ, ολοκληρþνει τις "Ελεγεßες Του Δοýναβη", Ýνα απü τα κοσμÞματα της παγκüσμιας λογοτεχνßας και την επüμενη χρονιÜ παντρεýεται η κüρη του Ρουθ, τον Δρα Καρλ ΣιÝγκερ.
     Την ßδια χρονιÜ μπαßνει για πρþτη φορÜ σε σανατüριο, στη Γενεýη και μÝνει λßγους μÞνες για θεραπεßα. ΓρÜφει τα "ΓρÜμματα Σ' ¸να ΝÝο ΠοιητÞ". Παρüλη τη κλονισμÝνη του υγεßα, συνεχßζει και να γρÜφει και να ταξιδεýει. ºσως δεν υπÜρχει Üλλος που να ταξßδεψε πιüτερο σε τοýτο τον κüσμο. Λες και πÜσχιζε να ξεφýγει απü κÜτι Þ να προσπαθοýσε να συναντÞσει κÜτι. Το 1926 μπαßνει για δεýτερη φορÜ σε σανατüριο. Η αρρþστια του εßναι λευχαιμßα και διαγνþσκεται μüλις τüτε. Βγαßνει και ταξιδεýει ξανÜ, μα τον ΔεκÝμβρη της ßδιας χρονιÜς επιστρÝφει, πολý χειρüτερα. ΜÝσα στο σανατüριο, στις 13 ΔεκÝμβρη 1926, γρÜφει μιαν επιστολÞ προς την αγαπημÝνη του Λου και κλεßνοντας το, τηνε προσφωνεß στα ρþσικα, "Αντßο γλυκειÜ μου αγÜπη". Λßγο πριν πεθÜνει φÝρεται να εßπε: "ΡωτÞστε τη Λου τι πρüβλημα Ýχω. Εßναι το μüνο πρüσωπο στον κüσμο που μπορεß να ξÝρει καλýτερα απü τον καθÝνα". Το πρωß στις 29 ΔεκÝμβρη ξεψυχÜ, σ' ηλικßα πενηνταενüς ετþν, στο σανατüριο του Βαλμüν. Στις 2 ΓενÜρη 1927 θÜβεται στο κοιμητÞρι Ραρüν.

                     
         Ο Ρßλκε: 1904                          1916                                  1922

    Ο Ρßλκε Για Τη Λου

Ξανοßχτηκα πολý και ξÝχασα εντελþς
πως Ýξω υπÜρχουν πρÜγματα και ζþα
που 'ν' Üνετα με το παρüν, και βλÝπουν
τη ταιριαστÞ, συμμαζεμÝνη τους ζωÞ,
σαν τα πορτραßτα μες στα κÜδρα τους.

ΞÝχασα, üτι κι εγþ με τüσα που 'κανα
αδιÜκοπα κρυφοκοιτοýσα στα κλεφτÜ,
βαθιÜ και μÝσα μου -μετρþντας βλÝμματα,
γνþμες και περιÝργεια! Ποιüς ξÝρει;
ºσως τα μÜτια σχηματßζονται στο Üπειρο
κοιτÜζοντας ολοýθε τους τα πÜντα.

Αχ, μüνο μπρος στη θþρια σου, κοιτþ
το πρüσωπü μου να μεγαλþνει συνεχþς
και να περιπλανιÝται στα σκοτεινÜ,
μες στη καλüκλειστη, καρδιÜ σου.
Κι üπως κρýβεται με το μαντÞλι του κανεßς,
Þ μÜλλον üχι, σαν να πιÝζει μια πληγÞ,
απ' üπου ολÜκερη ζωÞ αναβρýζει ξαφνικÜ,
-σαν να 'θελε να ξεχυθεß-, γερÜ σε κρÜτησα,
κι εßδα να κοκκινßζεις απ' το βλÝμμα μου...

Πþς θα μποροýσε να εκφρÜσει κÜποιος
ü,τι Ýγινε με μας τους δυο; ¼λα τα φτιÜξαμε
κι αυτÜ που πριν δεν εßχαμε το χρüνο.
Ωρßμαζα παρÜξενα με κÜθε μου παρüρμηση
μιας νιüτης ανεκπλÞρωτης, κι εσý
εßχες τη παιδωμÞ σου πιο ατßθαση,
πιο πÜνω απ' τη καρδιÜ μου, αγÜπη μου.

ΜνÞμη δεν ωφελεß κι δεν αρκεß εδþ:
Απü εκεßνες τις στιγμÝς, που πρÝπει
να υπÜρχουν στρþσεις ýπαρξης καθÜριας,
στο πÜτωμα του εßναι μου, σαν κατακÜθι,
απü αυτü το υπερχειλßζον διÜλυμα.
Γι' αυτü δεν τα ξαναθυμÜμαι üλ' αυτÜ
που εßμαι και με ταρÜζουν εξαιτßας σου.

Δεν σ' αναπλÜθω σε μÝρη φλογερÜ
απ' üπου πια εßσαι φευγÜτη Þδη.
Ακüμα κι η απουσßα σου, εßν' απü σÝνα φλüγα,
πιο αληθινÞ ακüμα κι απü στÝρηση.

Ο πüθος μου, με οδηγεß πολý συχνÜ
σε ασαφÞ θολοýρα. Γιατß τüσο να πÝφτω,
üταν απ' üσο νιþθω, η παρουσßα σου,
πÝφτει επÜνω μου απαλÜ,
και με σκεπÜζει σα σεληνüφως,
στο περβÜζι ενüς παρÜθυρου...


ενδεκατο


    
Ο ΛÝο ΝικολÜεβιτς Τολστüι (Leo Nikolaevich Tolstoy) γεννÞθηκε στις 28 Αυγοýστου 1828 στο οικογενειακü κτÞμα τους, στη ΓιασνÜια ΠολιÜνα (Yasnaya Polyana). Στα δυο του χρüνια χÜνει τη μητÝρα του κι Ýτσι δεν μπορεß να διατηρÞσει απ' αυτÞ, καμιÜν ανÜμνηση. Τη μητρικÞ του φροντßδα, αναλαμβÜνει πλÝον η θεßα του. Στα εφτÜ του, ο αδερφüς του ΝικολÜι του ξεφουρνßζει παραμýθι, πως Ýχει γρÜψει το μυστικü, για το πως να γενοýν üλοι οι Üνθρωποι ευτυχισμÝνοι, σ' Ýνα μικρü πρÜσινο ραβδß και πως το 'χει θÜψει κÜπου στο δÜσος του ΚακÜζ. Πολυ αργüτερα, θα ζητÞσει ο ßδιος, να θαφτεß στο ßδιο μÝρος Þ Ýστω εκεß κÜπου κοντÜ.
     Το 1837 χÜνει τον πατÝρα του κατÜ τη διÜρκεια της μετακüμισÞς τους στη Μüσχα, üπου η οικογÝνεια εßχε νοικιÜσει σπßτι. Η θεßα πλÝον -αδερφÞ του πατÝρα του- αναλαμβÜνει εξ ολοκλÞρου τη κηδεμονßα του μικροý ΛÝο. Σýντομα χÜνει και τη γιαγιÜ του που την αγαποýσε πÜρα πολý κι αυτÝς οι τüσο πολλÝς και μεγÜλες απþλειες, σε τüσο σýντομο χρονικü διÜστημα, τονε κÜνουνε να σκεφτεß πολý σοβαρÜ για την ευτυχßα και τον θÜνατο. Στα δεκÜξι του πεßθεται να ξεκινÞσει σπουδÝς σχεδüν με το ζüρι. ΑποτυγχÜνει τη πρþτη φορÜ να μπει στο ΠανεπιστÞμιο του ΚαζÜν, μα το κατορθþνει τη δεýτερη. Εßναι μÝτριος μαθητÞς. Την ßδια χρονιÜ, με την αρωγÞ του αδερφοý του, χÜνει τη παρθενιÜ του σ' Ýνα πορνεßο κι αυτü το συμβÜν, Ýτσι τραυματικÜ üπως συνÝβη, Ýχει μεγÜλην επßδραση πÜνω του, για üλη την υπüλοιπη ζωÞ του. ΛÝγεται πως ο νεαρüς ΛÝο, Ýκατσε κι Ýκλαψε μετÜ τη πρÜξη.
     Τα χρüνια στο πανεπιστÞμιο Þτανε δýσκολα. ΠÞρε κÜμποσους μÞνες στη θεßα του να τονε πεßσει να δþσει εξετÜσεις. ΤελικÜ εκεß, ενδιαφÝρθηκε πιüτερο για τις ...κοινωνικÝς συναναστροφÝς και προεκτÜσεις, παρÜ για την ακαδημαúκÞ μüρφωσÞ του. Δυστυχþς γι' αυτüν üμως κι εκεß τα πρÜματα Þτανε δýσκολα. Τα δασþδη φρýδια, η μεγÜλη μýτη και τα μεγÜλα χεßλια του, σχηματßζαν Üσχημην οπτικÞν εικüνα και του προσδßδανε πολý βλοσυρü βλÝμμα. Στη ζωÞ του εßχε λιγοστοýς φßλους και λßγα ...κορßτσια. ΥπÞρξεν üμως εξαιρετικÜ ευφυÞς και μεγÜλος δημιουργüς.
     Τρßα χρüνια μετÜ, παρατÜ το πανεπιστÞμιο, χωρßς να πÜρει πτυχßο κι επιστρÝφει στο τεσσÜρων χιλιÜδων ακρ, κτÞμα τους στη ΓιασνÜγια ΠολιÜνα. Την ßδια χρονιÜ ξεκινÜ Ýνα μεγÜλο ταξßδι. Προς το τÝλος του ταξιδιοý βρßσκεται πÜλι στη Μüσχα κι εκεß εθßζεται στον τζüγο. Το 1849 πηγαßνει στην Αγßα Πετροýπολη για να δþσει εξετÜσεις στη νομικÞ, μα χÜνει εκεß, στον τζüγο, Ýνα σεβαστü ποσü κι αναγκÜζεται να πουλÞσει μÝρος του πατρικοý κτÞματος, για να καλýψει το χρÝος. Την επüμενη χρονιÜ επιστρÝφει στη Μüσχα. Συνεχßζονται οι απþλειες συνεπεßα τζüγου. Αδυνατεß να ζÞσει τη ζωÞ που λαχταρÜ, αδυνατεß να ξεφýγει απü το πÜθος κι Ýτσι περνÜ τις νýχτες του πßνοντας και παßζοντας. ΠουλÜ τα δÜση του και το ρολüι του χεριοý του.
     Το 1952 μπαßνει στο στρατü και με τον αδερφü του Ντιμßτρι, μεταφÝρονται στον Καýκασο. ΞεκινÜ να γρÜφει τη "ΠαιδικÞ Ηλικßα". Δυο χρüνια μετÜ, ολοκληρþνει το Ýργο του. Μαζß με τον αδερφü του μετατßθενται στη Σεβαστοýπολη κι εκεß πεθαßνει ο Ντιμßτρι απü φυματßωση, το 1856. Ο ΛÝο δοκιμÜζει ν' απελευθερþσει τους δουλοπαροßκους του μα κεßνοι καχýποπτοι αρνοýνται. Το 1859, επιστρÝφει στη πατρικÞ εναπομεßνασα γη και συνÜπτει σχÝση με μια παντρεμÝνη χωρικÞ, που του χαρßζει Ýνα γιο, τον Τßμοθι. Ιδρýει μια σχολÞ που εßναι ρυθμισμÝνη πÜνω στα δικÜ του παιδαγωγικÜ ιδεþδη. Τρßα χρüνια μετÜ, παντρεýεται τη Σüνυα Μπερς την οποßα Ýχει ερωτευτεß σφοδρÜ, ενþ κεßνη εßναι μüλις δεκαεφτÜ χρονþν. ΜÝρος τοýτου του Ýρωτα, ανακλÜ σε μερικÜ σημεßα, στην "'Αννα ΚαρÝνινα".
     Τον Ιοýνιο του 1863 αποκτÜ Ýναν ακüμα γιο, απü τη Σüνυα τοýτη τη φορÜ. ΞεκινÜ να γρÜφει το "Πüλεμος & ΕιρÞνη". Την επüμενη χρονιÜ αποκτÜ τη πρþτη του κüρη ΤÜνυα και δυο χρüνια μετÜ γεννιÝται ο τρßτος του γιος ºλια. Το 1869 τελειþνει το "Πüλεμος & ΕιρÞνη" -Ýξι χρüνια απü τη στιγμÞ που το ξεκßνησε- κι αποκτÜ Ýνα γιο ακüμα τον ΛÝο. Το 1871 γεννιÝται το πÝμπτο του παιδß απü τη Σüνυα, μια νÝα κüρη η Μαρßα κι Ýνα χρüνο μετÜ, ο νÝος γιος του ΠÝτια, μα τοýτος εßναι Üτυχος, μιας και πεθαßνει δεκαοχτþ μÞνες μετÜ τη γÝννα. Το 1873 ξεκινÜ να γρÜφει την "'Αννα ΚαρÝνινα". Στα επüμενα δυο χρüνια γεννιþνται ακüμα δυο παιδιÜ, με δεν επιζοýνε για πολý μετÜ τη γÝννα τους. Το 1877 ολοκληρþνει την "ΚαρÝνινα" κι αποκτÜ Ýναν ακüμα γιο, τον ΑντρÝι.
     Το 1878 αποφασßζει να βαφτιστεß χριστιανüς σ' ηλικßα πενÞντα ετþν πια. Οι περισσüτεροι μελετητÝς του Ýργου του, το διαχωρßζουνε σε προ- και μετÜ- της αλλαγÞς της θρησκευτικÞς του πßστης. Τρßα χρüνια μετÜ αποκτÜ ακüμα Ýνα γιο, τον ΑλεξÝι και το 1884 μιαν ακüμα κüρη την ΑλεξÜνδρα. Το 1886 το ζεýγος θÜβει το τÝταρτο παιδß του, καθþς ο μικρüς ΑλεξÝι πεθαßνει ξαφνικÜ. Δυο χρüνια μετÜ αποκτοýνε τον ΙβÜν, το δωδÝκατο και τελευταßο παιδß τους (επιτÝλους και κανα προφυλακτικü βρε παιδιÜ). Το 1891 σε μια κρßση ...επιχειρεß να χαρßσει τη γη του στους δουλοπαροßκους του, μα βρßσκει σθεναρÞ αντßσταση απü τη Σüνυα και τα παιδιÜ τους και συμφωνεß να φτιÜξει διαθÞκη, που θ' αφÞνει τη πατρικÞ περιουσßα σ' αυτοýς. Το 1895 χÜνει και τον ΙβÜν και το 1899 συναντÜ τη Λου ΣαλομÝ-ΑντρÝας και τον ποιητÞ ΡÜινερ-Μαρßα Ρßλκε.
     Το 1901 για ν' αναθερμÜνει το ενδιαφÝρον του λαοý προς την εκκλησßα, συντÜσσει Ýνα δικü του θρησκευτικü πρüτυπο και πολλοß τον ακολουθοýνε. Την επüμενη χρονιÜ προειδοποιεß τον τσÜρο για την επερχüμενην επανÜσταση, εκτüς κι αν ο τσÜρος λευτερþσει τη Ρωσßα. Το 1908 συντÜσσει μια νÝα διαθÞκη, πßσω απü τη πλÜτη της Σüνυα, üπου αφÞνει κληρονüμο στο Ýργο του κÜποιο φßλο του, τον ΤσÝρκοφ. Δυο χρüνια μετÜ, για να γλυτþσει την οργÞ της, προσπαθεß να διαφýγει με τρÝνο μα αρρωσταßνει βαριÜ και κατεβαßνει αναγκαστικÜ σε κÜποιο χωριü, το ΑστÜποβο. Εκεß, λßγες μÝρες μετÜ πεθαßνει και θÜβεται εκεß που 'χε ζητÞσει: στο πιθανü μÝρος üπου ο αδερφüς του ΝικολÜι εßχε ...θÜψει το πρÜσινο μικρü ραβδÜκι με το γραμμÝνο μεγÜλο μυστικü της ευτυχßας των ανθρþπων.



       Ο Τολστüι σε διÜφορες φÜσεις της ζωÞς του. Στη τελευταßα κι η Σüνυα


         Ο Τολστüι νεκρüς (1910)

δωδεκατο

     Η Λου στο μεταξý, επιστρÝφει στη παλιÜ δοκιμασμÝνη συνταγÞ-σχÝση της, με τον Δρα ΠινÝλες, την επüμενη χρονιÜ του χωρισμοý της με τον Ρßλκε, το 1902. Σαν αποτÝλεσμα της παραμονÞς της στο Τυρüλο, üλο το καλοκαßρι κεßνης της χρονιÜς, μÝνει Ýγκυος και φυσικÜ στην αρχÞ εκστασιÜζεται. Πλην üμως η λογικÞ της υπαγορεýει πως δε πρÝπει να το πÜρει τüσον αψÞφιστα κι εφüσον εßναι ακüμα παντρεμμÝνη με τον ΑντρÝας δε μπορεß να κρατÞσει το παιδß. Δεν Ýχει εξακριβωθεß ακüμα το τι συνÝβη τüτε. Εßτε απÝβαλε τυχαßα, εßτε Ýκανε Üμβλωση με κÜποιο τρüπο. ΠÜντως μετÜ τοýτο το σημαντικü συμβÜν, κατÜλαβε πως δε μπορεß να γßνει πια μητÝρα και το αποδÝχτηκε μοιραßα. Το ενδιαφÝρον της για το γρÜψιμο Üρχισε να εξασθενεß. Ταξßδεψε πολý, για κÜμποσα χρüνια με τον ΠινÝλες Þ με φßλους. Ο Δüκτορας, παρÜ την αγÜπη του για κεßνη, αποφÜσισε να διακüψει τη σχÝση τους, μια κι εκεßνη δε δεχüταν να χωρßσει και να τονε παντρευτεß. ¼ταν συνειδητοποßησε το πüσο την εßχεν αγαπÞσει και το πüσο κακü του 'κανε ο χωρισμüς τους, δε κατÜφερε να το ξεπερÜσει και να τη ξεχÜσει. Δε παντρεýτηκε ποτÝ του.
     Η Λου περß τα 1911, üταν Þτανε πια þριμη γυναßκα, στα πενÞντα της, συνÜντησε κι Üλλο σπουδαßον Üντρα: τον Σßγκμουντ Φρüυντ. Τονε συνÜντησε σ' Ýν ιατρικü συνÝδριο κι αμÝσως του ζÞτησε να της μιλÞσει για τη ψυχανÜλυση. Ο Φρüυντ Þτανε τüτε ο αναγνωρισμÝνος εγκÝφαλος της ψυχαναλυτικÞς θεραπεßας, στη ψυχολογßα. Εκεßνος ξÝσπασε σε γÝλια και της εßπε: -"Δε κÜνω δα και τßποτα το περßεργο. Ελπßζω να μη μ' Ýχετε περÜσει για τον 'Αη Βασßλη". ¼ταν σε λιγÜκι τον επισκÝφθηκε στη ΒιÝννη για να παρακολουθÞσει τα μαθÞματÜ του, γεννÞθηκεν ανÜμεσÜ τους μια βαθιÜ φιλßα κι αυτÞ τη φορÜ μÜλλον χωρßς συναισθηματικÝς επιπλοκÝς. ΜÝσω της ψυχανÜλυσης η Λου, εßχε την εντυπþση πως Ýβλεπε καθαρÜ τις αιτßες που την εßχανε κÜμει να φερθεß με πολý διαφορετικü τρüπο στο παρελθüν, απ' ü,τι οι Üλλες γυναßκες της εποχÞς της. ¸βλεπεν üμως στη ψυχανÜλυση, Ýν Üλλον νÝον εßδος θρησκεßας που ξÜφνιαζε συχνÜ τον ßδιο τον καθηγητÞ της.
 -"Δε καταλαβαßνω", της εßπε κÜποια στιγμÞ, "πως ακοýτε αυτÜ που λÝω και παραμÝνετε τüσον αισιüδοξη. ΜερικÝς φορÝς Ýχω την εντýπωση, πως βλÝπετε στη ψυχανÜλυση, Ýνα κλειδß για ν' ανοßξετε τη πüρτα του παραδεßσου".
 -"¸χετε δßκιο! Ακριβþς αυτü κÜνω" του απÜντησεν αφοπλιστικÜ. Η Λου ρßχτηκε με πÜθος στη νÝα της ασχολßα, στη νÝα της μεγÜλη και σημαντικÞ -τη σημαντικüτερη ßσως- γνωριμßα κι ενστερνßστηκεν αμÝσως αυτÝς τις νÝες ιδÝες. ΑποφÜσισε να γßνει κι η ßδια ψυχαναλýτρια κι Üρχισε να γρÜφει πυρετωδþς Üρθρα και μελÝτες πÜνω σε τοýτο το μεγÜλο θÝμα. ¼πως κÜθε νÝον ενδιαφÝρον στη ζωÞ της, Ýτσι κι αυτÞ η νÝα σπουδαßα πρüκληση, τη βοÞθησε κι ουσιαστικÜ, στην αυτογνωσßα της. Η θεωρßα της χαρτογρÜφησης του νου, του Φρüυντ, πρüβαλλε σαν Ýνα καταπληκτικüν εργαλεßο, στην επιστÞμη της ψυχολογßας κι εκεßνη κατÜφερε να μÜθει να το χειρßζεται θαυμÜσια. Με τη βοÞθειÜ του κατÜφερε λοιπüν να κατοχυρþσει τη νÝα μορφÞ θεραπεßας και ν' αρχßσει να την ασκεß κι η ßδια στη πατρßδα της. Το 1931, με την ευκαιρßα του εορτασμοý των εβδομηνταπÝντε χρüνων του μεγÜλου ψυχαναλυτÞ, εξÝδωσε το βιβλßο της με τßτλο: "Η ΣπουδÞ Μου Στον Φρüυντ" (My Graduated Το Freud).

                
                 Ο Φρüυντ σε δυο πüζες νεαρüς κι η Λου στα 36

δεκατο τριτο

     Ο Φρüυντ (Sigmund Freud) γεννÞθηκε στο ΦρÜιμπουργκ, στη Μοραβßα, στις 6 ΜÜη 1856. Ο πατÝρας του Þταν Ýμπορος μαλλιοý, με πανßσχυρο νου και μεγÜλην αßσθηση του χιοýμορ. Η μητÝρα του Þτανε ζωηρÞ, δεýτερη σýζυγος του πατÝρα κι εßκοσι χρüνια μικρüτερÞ του. Στα εικοσιÝνα της απÝκτησε τον πρþτο της γιο τον Σßγκμουντ που Þτανε κι η αδυναμßα της. Ο Φρüυντ εßχεν Þδη δυο ετεροθαλεßς αδελφοýς κι απÝκτησεν ακüμα Ýξι στη πορεßα. Στα πÝντε του, η οικογÝνεια μετακüμισε στη ΒιÝννη για να μεßνει εκεß για üλη την υπüλοιπη ζωÞ του.
     ΘαυμÜσιο παιδß, πÜντα εγκÝφαλος στη τÜξη του, σποýδασεν ιατρικÞ, τη μοναδικÞ βιþσιμην ßσως λýση, για Ýνα πανÝξυπνο εβραιüπουλο, κεßνη την εποχÞ. Εκεß πÞρε τα πρþτα βÞματα, απü Ýνα καθηγητÞ της ψυχολογßας, τον Ερνστ Μπροýκε (Ernst Brucke). Εκεßνος του δßδαξε τις ριζοσπαστικÝς για την εποχÞ ιδÝες που αποτελÝσανε τη βÜση για τη μετÝπειτα πορεßα του. Αποδεßχτηκε πολý καλüς στην Ýρευνα της νευροψυχολογßας, εφαρμüζωντας μÜλιστα και μια νÝα πρωτοπüρα τεχνικÞ στον τομÝα αυτü. Ωστüσο μιας κι υπÞρχανε πολý λßγες θÝσεις κι αρκετοß υποψÞφιοι, ο καθηγητÞς του τον υποστÞριξε να πÜρει μια θÝση υπüτροφου, πρþτα με τον μεγÜλο γÜλλο ψυχßατρο Σαρκü (Charcot) στο Παρßσι κι Ýπειτα με τον αντßπαλü του, ΜπερνχÜιμ (Bernheim) στο Νανσß. Κι οι δυο αυτοß μελετοýσανε τη θεραπεßα της υστερßας μÝσω της ýπνωσης.
     ΜετÜ τη μαθητεßα του εκεß και μια σýντομη θητεßα στο Βερολßνο, ως διευθυντÞς ενüς θαλÜμου με παιδιÜ, θýματα νευροψυχολογßας, επιστρÝφει στη ΒιÝννη και παντρεýεται την παιδικÞ του αγαπημÝνη, ΜÜρθα ΜπερνÝις (Martha Bernays) κι οργανþνει μια πρακτικÞ θεραπεßα νευροψυχιατρικÞ, μαζß με τον Τζüζεφ Μπροýερ (Joseph Breuer). Τα βιβλßα, οι διαλÝξεις κι οι θεωρßες του, επιφÝρανε τη φÞμη μα και τον εξοστρακισμü απü την ιατρικÞ κοινüτητα. ΚατÜφερε, παρ' üλ' αυτÜ, να συγκεντρþσει γýρω του, Ýξυπνους ανθρþπους, υποστηρικτÝς του, που αποτελÝσανε τη βÜση του στον τομÝα της εγκαθßδρυσης της ψυχανÜλυσης. Δυστυχþς üμως Þτανε πολý απüτομος με τους αντιπÜλους του, πρÜγμα που τους απομÜκρυνεν εντελþς, εßτε με φιλικü τρüπο, εßτε οδηγþντας τους σ' ανταγωνιστικÜ ιατρεßα-μελετητÞρια. Το 1933, στα ογδοηκοστÜ του γενÝθλια, καßγονται δημüσια, τα βιβλßα του στη ναζιστικÞ Γερμανßα του Χßτλερ.
     Ο Φρüυντ εßχε την Ýμπνευση να μεταναστεýσει λßγο πριν τον Β' Παγκüσμιο Πüλεμο στην Αγγλßα, το 1938, üταν οι ναζß εισβÜλλανε στην Αυστρßα, ακριβþς δηλαδÞ, λßγο πριν το κλßμα καταστεß παντελþς επικßνδυνο για τους εβραßους της ΒιÝννης κι ειδικÜ για τους φημισμÝνους, üπως αυτüς. Λßγον αργüτερα, στις 23 ΣεπτÝμβρη 1939, πÝθανε απü καρκßνο του στüματος, -ασθÝνεια που τονε ταλαιπωροýσε τα τελευταßα δεκÜξι χρüνια της ζωÞς του-, σ' ηλικßα ογδüντα τεσσÜρων ετþν.

       
                     Ο Φρüυντ σε διÜφορες φÜσεις της ζωÞς του

δεκατο τεταρτο

     
Στα τελευταßα χρüνια της ζωÞς της λοιπüν η Λου, Ýκανε πρακτικÞν εφαρμογÞ της ψυχÜναλυσης στο σπßτι της πÜνω στο λüφο του ΧÜινμπεργκ, κοντÜ στο ΓκÝτιγκεν. 'Ακουγε προσεκτικÜ τους ασθενεßς που της Ýστελνεν ο Φρüυντ και προσπαθοýσε να τους βοηθÞσει, εξετÜζοντÜς τους τüσον, üσο δεν εßχε ποτÝ καταφÝρει να κÜμει με τον ßδιο της τον εαυτü. ΣυχνÜ θυμüτανε το παρελθüν. Γι' αυτÞν η γερμανικÞ κουλτοýρα των τελευταßων ετþν δεν Þτανε μια σειρÜ Ýργων που 'χανε φÝρει επανÜσταση στη σýγχρονη σκÝψη, αλλÜ Ýνα σýνολον αντρþν που 'χαν υποστεß τη δικÞ της διανοητικÞ γοητεßα. Νßτσε, ΡÝε, ΑντρÝας, εßχανε πεθÜνει πια, ο Ρßλκε αργüσβηνε απü λευχαιμßα κι ο Φρüυντ, ο τελευταßος φÜρος που 'χε λÜμψει στη ζωÞ της, Þταν Üρρωστος κι υποβαλλüτανε στωικÜ σε πολυÜριθμες επεμβÜσεις για ν' αφανßσει τον καρκßνο που 'χε στο στüμα του. Η τρομερÞ θýελλα του Ναζισμοý απειλοýσε να εκτοπßσει üλο το οικοδüμημα που üλοι μαζß εßχανε προσπαθÞσει να δημιουργÞσουνε. Η Λου δε θα μποροýσε να επιζÞσει σ' Ýνα κüσμο του οποßου υπÞρξε μÜρτυρας και πρωταγωνιστÞς.
     ΚαταλÜβαινε λοιπüν πως με τους ναζß στην εξουσßα, δε θα μποροýσε ν' ασκεß αυτÞ την ..."εβραúκÞν" επιστÞμη, ωστüσο Þτανε πια πολý μεγÜλη για να κοντραριστεß με την εξουσßα τους Þ να ξεφýγει στο εξωτερικü. ¸τσι, επÝλεξε μÜλλον τη καλýτερη και θεαματικüτερην Ýξοδü της απü τη ..."σκηνÞ". ΑυτÞ η παρÜξενη γυναßκα, που πολλοß την αποκαλοýσαν "ΜÜγισσα Του ΧÜινμπεργκ", πÝθανε στον ýπνο της, τα ξημερþματα στις 5 ΦλεβÜρη του 1937 κι η στÜχτη της θÜφτηκε στον οικογενειακü τÜφο του Üντρα της, ΑντρÝας, στο δημοτικü κοιμητÞριο του ΓκÝτιγκεν. Λßγες μÝρες αργüτερα, η ΓκεΣταΠο, επÝδραμε στο σπßτι της και κατÜσχεσεν üλα τα χαρτιÜ, τις σημειþσεις και τα βιβλßα της.


        
      Η Λου στα 1934                   και το σπßτι της στο ΓκÝτινγκεν

δεκατο πεμπτο

    "...Η ýπαρξη εßναι για τον Üνθρωπο σα μαγικÞ εικüνα, αφοý μÝσα στο ανοιχτü μυστικü της κρατÜει ζωγραφισμÝνους κι εμÜς τους ßδιους..." Παρ' üλο που 'μεινε γνωστÞ, κυρßως, εξ αντανακλÜσεως, μÝσω των βιογραφιþν του Νßτσε, του Ρßλκε, του Φρüυντ, κι Ýζησε μαζß μ' αυτÝς τις ιστορικÝς φυσιογνωμßες κÜμποσο, κατÜφερε να μην απορροφηθεß απ' αυτÝς κι απü την ισοπεδωτικÞ τους δýναμη. ¸ζησε μαζß τους Üλλοτε σαν μοýσα, μαθÞτρια, ερωμÝνη και πολλÜκις και τα τρßα μαζß, τüλμησε στα χρüνια των μεγÜλων ονεßρων αλλÜ και των κραταιþν κλισÝ, να διεκδικÞσει τη φυλετικÞ και διανοητικÞ της αυτονομßα, πολλÝς φορÝς περισσεýοντας στις δεδομÝνες εικüνες της εποχÞς της. ¸γραψε μυθιστορÞματα, διηγÞματα, διεισδυτικÜ και ευθýβολα δοκßμια για τον Νßτσε, τον Ρßλκε και τον Φρüιντ. Ο προσωπικüς δρüμος της, αλλÜ και τα πολιτικÜ, κοινωνικÜ τοπßα κι αδιÝξοδα που διÝσχισε η ανατρεπτικÞ αυτÞ γυναßκα, βαδßζοντας πολλÝς φορÝς στη κüψη του ξυραφιοý, Þτανε μοναχικüς.
   "...ΤελικÜ μüνο το αυθεντικü Ýχει διÜρκεια", Ýγραφε ο Φρüιντ. ºσως γι' αυτü η ΣαλομÝ κατÜφερε να επιβιþσει. Γιατß Þξερε πολý καλÜ να χορεýει χωρßς ßχνος προσποßησης, το χορü του δικοý της πεπρωμÝνου. Mοýσα, ερωμÝνη, μαθÞτρια αλλÜ κι αξιüλογη συγγραφÝας, συμμετεßχε με πÜθος σ' üλα τα καλλιτεχνικÜ και πνευματικÜ κινÞματα της εποχÞς της. το 1899, δημοσßευσε το δοκßμιο, "Η Ανθρþπινη Φýση Της Γυναßκας", αφομοιþνοντας στοιχεßα απü τις βιολογικÝς διανοßξεις της εποχÞς της. ¹ταν απü τα βασικÜ μÝλη της ΨυχαναλυτικÞς Εταιρεßας της ΒιÝννης. Σýμφωνα με τον ΒÝλιο, το πεδßο ÝρευνÜς της στÜθηκε η σεξουαλικÞ διαφορετικüτητα κι οι γυναικεßες ιδιαιτερüτητες. , Μια "ηθικÞ ψυχολüγος", αδιÜφορη για τις κατηγορßες του καλοý και του κακοý, που τοποθετÞθηκε υπÝρ της ατομικÞς ανÜπτυξης κι ολοκλÞρωσης.
  "Η γυναßκα εßναι συγχρüνως πιο εξαρτημÝνη και πιο ανεξÜρτητη απü τον Üντρα, σε σχÝση μ' üσο εßναι ο Üντρας απü κεßνη. Η γυναßκα εßναι, μεταξý των δυο, πολý πιο προσκολλημÝνη στη φυσιολογικÞ της υπüσταση. Ζει πολý πιο Üμεσα και λιγüτερο λεýτερα τη σχÝση με το σþμα της και μποροýμε ν' αναφερθοýμε σ' αυτÞ πολý πιο καθαρÜ απ' ü,τι στον Üντρα üταν θÝλουμε να υπογραμμßσουμε Ýνα γεγονüς που σε τελικÞ ανÜλυση, ισχýει εξßσου και γι' αυτüν: το γεγονüς üτι κι αυτÞ η πνευματικÞ ζωÞ δεν εßναι παρÜ μια ανθοφορßα Üλλης μορφÞς, μια ανθοφορßα εκλεπτυσμÝνη στο Ýπακρο, γεννημÝνη απü τη μεγÜλη ρßζα κÜθε ýπαρξης, που Ýγκειται στη σεξουαλικüτητα, μια σεξουαλικüτητα τρüπον τινÜ μεγαλειþδη. ΑλλÜ γι' αυτüν ακριβþς το λüγο, η σεξουαλικÞ ζωÞ της γυναßκας εκδηλþνεται σαφþς περισσüτερο σ' üλο της το σωματικü εßναι, παρÜ ως μεμονωμÝνο Ýνστικτο κι η ζωÞ αυτÞ τη διαποτßζει και τη ζωντανεýει απü κÜθε Üποψη, αφοý ταυτßζεται με το σýνολο των εκδηλþσεων της θηλυκüτητας και συνεπþς, εßναι λιγüτερο αναγκασμÝνη απ' üσο στον Üντρα, να εντοπßζεται σε ειδικÜ σημεßα, να καταμερßζεται και να γßνεται συνειδητÞ. Κατ' αυτüν üμως τον τρüπο, φθÜνουμε στο παρÜδοξο να 'ναι η γυναßκα το λιγüτερο φιλÞδονο απü τα δυο φýλα -με τη στενÞ Ýννοια του üρου- δυνÜμει ακριβþς αυτοý του σεξουαλικοý της προσανατολισμοý..."

     Η πνευματικÞ δραστηριüτητα της Λου ΣαλομÝ Þτανε πολυδιÜστατη και περßπλοκη, συμφυÞς με τη μοναδικÞ ζωÞ αυτÞς της γυναßκας και κατÜ τον ßδιο τρüπο, με πολýμορφες και συχνÜ αντßθετες απüψεις. ΥπÞρξε πραγματικÜ συγγραφÝας μυθιστορημÜτων, βιογραφιþν διασÞμων αντρþν, μελετÞτρια, διανοοýμενη, που συνÝβαλε δραστÞρια στη κουλτοýρα του καιροý της κι επιτυχημÝνη ψυχαναλýτρια. Ωστüσο παραδüξως, το πιο κατÜλληλο κλειδß για ν' αντιληφθεß κανεßς κατÜ βÜθος τη πνευματικÞ αξßα και τη κουλτοýρα της, δεν εßναι τüσο το σýνολο των φιλολογικþν της Ýργων, üσο κυρßως η περιπεπλεγμÝνη κι απü πολλÝς απüψεις, παρÜλογη ζωÞ της.
     ¸γραψε τη πρþτη της νουβÝλα, για να δικαιολογÞσει στους γονεßς της τη παρÜταση της παραμονÞς της στην Ευρþπη. Το Ýργο της Þτανε περισσüτερον απü μÝτριο, απü την Üποψη του στυλ και της αφÞγησης. Εßναι αλÞθεια πως στις αφηγÞσεις της Üγγιξε θÝματα, üπως η αρχÞ της εξατομßκευσης, η πανθεúστικÞ πßστη στη φýση, η κοινÞ καταγωγÞ της θρησκευτικÞς και της ερωτικÞς Ýξαρσης, αλλÜ χωρßς να καταφÝρει ποτÝ να ξεπερÜσει τις ελλεßψεις και το στυλιζÜρισμα. ΤελικÜ, η υπερβολικÞ παρουσßα γυναικεßων προσþπων, τη κÜνει να καταλÞγει σχεδüν πÜντα στην αντιγραφÞ, χωρßς καμμιÜ κριτικÞν αντßληψη, που ο αστικüς κüσμος του τÝλους του αιþνα, εßχε για τον ρüλο και τις γυναικεßες επιτεýξεις.
     Πιο καθαρÞ εßναι, αντßθετα, στα φιλολογικÜ της δοκßμια (üπως π. χ. στην οξεßα μελÝτη του ºψεν) η αντανÜκλαση της ιδιορρυθμßας και της ανεξαρτησßας των πνευματικþν επιλογþν που χαρακτηρßζουνε τη ζωÞ της. Στις ψυχαναλυτικÝς μελÝτες της κατÜφερε να εκφρÜσει μεγαλýτερην επιστημονικÞ και στυλιστικÞ αυστηρüτητα, μÝχρι τη περßφημη μελÝτη της για τον ναρκισσισμü. Στις μελÝτες της αυτÝς, ανασκευÜζει κι επεξεργÜζεται θÝματα üπως, θρησκεßα κι ÝθιμÜ της, σεξουαλικÞ ελευθερßα, ολοκληρωτικÞ χειραφÝτηση σαν ελευθερßα πνεýματος και τη πνευματικüτητα απü την Üποψη της σεξουαλικüτητας. Τα περισσüτερον ανþτερα Ýργα της üμως εßναι αυτÜ για τον Νßτσε, τον Ρßλκε και τον Φρüυντ, στα οποßα, εκτüς απü τη θÝλησÞ της να μετατρÝψει σε φιλολογικüν Ýργο τις τüσο βαθιÝς κι αποφασιστικÝς προσωπικÝς της εμπειρßες, αντικατοπτρßζεται αυτÞ η πνευματικÞ σχÝση που την Ýδεσε κατÜ τρüπο σχεδüν μυθικü με τους μεγÜλους αυτοýς Üντρες. Μπορεß κανεßς να βρει στα βιβλßα αυτÜ, τη προσπÜθειÜ της να βρει νÝους δρüμους γνþσης με τον Νßτσε, ν' ανακαλýψει τη φýση και την αναπλÞρωση της διανοητικÞς δημιουργικüτητας με τον Ρßλκε, να ξαναβρεß τη γυναικεßα σεξουαλικüτητα με τον Φρüυντ.
     Ωστüσο, πÝρ' απü τις βαθιÝς φιλßες με τους Üντρες αυτοýς, πÝρ' απü τα γραπτÜ της, η πιο βαθιÜ σημασßα της διÜνοιÜς της που βρßσκουμε στην αλληλογραφßα και στην αναγνþριση των σýγχρονων, βρßσκεται στο μεγαλοπρεπÝς "Üνοιγμα της επιθυμßας", στην Þρεμη απελευθÝρωσÞ της μακριÜ εντελþς απü συμφÝροντα κι επιθυμßες, αλλÜ που πÜντοτε αναφÝρεται αποκλειστικÜ στη διανοητικÞν αναζÞτηση της ελευθερßας. Η αξßα της διÜνοιÜς της, βρßσκεται στη τüλμη της να φýγει απü τον χþρο της θρησκεßας, του Þθους, της φιλοσοφßας, των επιδρÜσεων που απορρÝουν απü τη γυναικεßα της φýση και ν' αναζητÞσει το "ελεýθερο πνεýμα" μακριÜ και παρÜ "τ' αδιÜβατα üρια που μπαßνουν απü τον κüσμο".
     Αυτü που πρüσφερε η Λου ΣαλομÝ, εßναι η πλατιÜ επßδρασÞ της στη κουλτοýρα της εποχÞς, μÝσω αυτþν που τη γνωρßσανε, μÝσω αυτþν που τη πλησιÜσανε. ¼πως εßπε κι ο Νßτσε: "Χωρßς τη Λου, δε θα υπÞρχε ο Ζαρατοýστρας"! Το μÜντρα της Þτανε: "Ανθρþπινη ζωÞ, πραγματικÜ üλη η ζωÞ, εßναι ποßηση".

                           ΧιλιÜδες χρüνια κι αν ζÞσεις,
                           να σκÝφτεσαι την ουσßα των πραγμÜτων,
                           δε θα 'χεις τη τýχη
                           να ονοματßσεις την αγωνßα σου.
  
                 "¾μνος Στη ΖωÞ" Lou Andreas-Salome

                      
 

 ΛÜμπεις πÜνωθÝ μου ουρανÝ.
 Δε θα εμπιστευτþ τη ματιÜ σου
 þστε απü λαχτÜρα και μüνο
 να σηκωθþ απü δω κÜτω...


ΕπιτÜφιο Επßγραμμα (μÜλλον ανεδαφικü γιατß ο τÜφος σκεπÜζεται εντελþς απü Ýνα δÝντρο).
                        

                                              ΤΕΛΟΣ
____________________________________

     ΘÝλω να ευχαριστÞσω τη Μüνα (Σταυροýλα ΑντζουλÜκου), που μου 'δειξε τον δρüμο, με βοÞθησεν αρκετÜ σε μερικÝς μεταφρÜσεις απü γερμανικÜ και γαλλικÜ και πιστεýω πως αν δεν Þταν αυτÞ να με βÜλει σε τοýτο το περßπλοκο μονοπÜτι, δε θα 'χα γρÜψει τßποτε.

  ΦλεβÜρης 2006                    ΠÜτροκλος ΧατζηαλεξÜνδρου

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers