ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ÊëáóóéêÜ 

Grass Günter: ÄõíáôÞ ÊáèÜñéá ÖùíÞ

 

                                                    Βιογραφικü

     Ο Γκýντερ Γκρας (Günter Grass) Þταν Ýνας απü τους σημαντικþτερους μεταπολεμικοýς Γερμανοýς συγγραφεßς και πασßγνωστος για τις μαχητικÝς, αριστερÝς θÝσεις του, βραβεýτηκε το 1999 με Νüμπελ Λογοτεχνßας για το πεζογραφικü του Ýργο και κυρßως για το 1ο μυθιστüρημÜ του, το ΤενεκεδÝνιο Ταμποýρλο (1959), -Ýτσι Ýγινε ο 7ος Γερμανüς νομπελßστας κι ßσως ο γνωστüτερος στη χþρα μας Γερμανüς λογοτÝχνης των τελευταßων 10ετιþν. Εκτüς απü τα μυθιστορÞματα που τονε κÜνανε Ýγινε γνωστü σ' ολüκληρο τον κüσμο, Ýγραψε θεατρικÜ κι ασχολÞθηκε με τη ποßηση. ¸χουν ακολουθÞσει και πολλÜ Üλλα, μα κανÝνα δε ξεπÝρασε το πρωτüλειο κεßνο με τον μοναδικü ρυθμü και την ιδιüτυπη φαντασßα. Πολλοß κριτικοß υποστηρßζουν üτι το εκρηκτικü ταλÝντο του αναδεικνýεται καλλßτερα στις μικρüτερες φüρμες, τα σýντομα πεζÜ και τα ποιÞματα. ΠρÜγματι οι 3 ποιητικÝς συλλογÝς που δημοσßευσε στη 1η φÜση της δημιουργßας του, Ανεμοποýλια (1956), Η ΣτÜση (Gleisdreieck, 1960) κι Επßμονες ΕρωτÞσεις (1967) προκÜλεσαν αßσθηση. Σε αντßθεση με τη στοχαστικüτητα και κοσμιüτητα της 1ης μεταπολεμικÞς ποßησης, ο Γκρας με τους στßχους του φωνασκεß, χειρονομεß, χλευÜζει. Συγχρüνως εßχεν Ýντονη ανÜμειξη στη πολιτικÞ ζωÞ της Γερμανßας, προσκεßμενος στην ΑριστερÜ. Νυμφεýθηκε δις, το 1954 και το 1979, απÝκτησε .6 παιδιÜ απü 4 διαφορετικÝς συντρüφους κι Þτανε μανιþδης καπνιστÞς.



     ΓεννÞθηκε στις 16 Οκτþβρη 1927 στο ΝτÜντσιχ, (σημ. Γκντανσκ, Πολωνßα), απü Γερμανü προτεστÜντη πατÝρα και καθολικÞ μητÝρα που προερχüταν απü μια σλαβικÞ μειονüτητα της Πρωσßας κι ανατρÜφηκε σαν καθολικüς. ¸ζησε την... υποδειγματικÞ γερμανικÞ νεüτητα της γενιÜς του και στα 11 εντÜχθηκε στη χιτλερικÞ νεολαßα. Αφοý προσπÜθησε ανεπιτυχþς, στα 15, να καταταγεß στα γερμανικÜ υποβρýχια, για να ξεφýγει απü το ασφυκτικü οικογενειακü περιβÜλλον του, -üπως υποστÞριξεν ο ßδιος, σε συνÝντευξÞ του το 2006, εντÜχθηκε πρþτα στο Reichsarbeitdienst και το 1944 στα Waffen-SS (Ýνοπλος κλÜδος των SS). Ως μÝλος των, συμμετεßχε στις επιχειρÞσεις της 10ης Μεραρχßας ΘωρακισμÝνων SS "Frundsberg" απü το ΦλεβÜρη του 1945 μÝχρι τον Απρßλη του ßδιου Ýτους, οπüτε τραυματßστηκε, συνελÞφθη απü τους Αμερικανοýς και στÜλθηκε σε στρατüπεδο αιχμαλþτων, λßγο πριν τη πτþση του Γ' ΡÜιχ. Απελευθερþθηκε το 1946.
     ΜετÜ το τÝλος του πολÝμου εργÜστηκε για τα προς το ζην ως αγρüτης κι ανθρακωρýχος, σπουδÜζοντας παρÜλληλα καλÝς τÝχνες. Φοßτησε στην Ακαδημßα Καλþν Τεχνþν του Ντýσελντορφ και στο ΠανεπιστÞμιο Καλþν Τεχνþν του Βερολßνου, üπου σποýδασε γλυπτικÞ και γραφιστικÞ κι Ýζησε λßγα χρüνια στο Παρßσι, ερχüμενος σε επαφÞ με λογοτεχνικοýς κýκλους. Η ζωÞ του τα επüμενα χρüνια Þτανε μποÝμικη, παρακολοýθησε μαθÞματα πλαστικþν τεχνþν, γλυπτικÞς και ζωγραφικÞς κι Ýκανε τις 1ες του απüπειρες να γρÜψει ποßηση.
Απü τα μÝσα της 10ετßας του '50 ξεκινÜ και το λογοτεχνικü του Ýργο, που θα τονε κÜνει παγκοσμßως γνωστü. Το 1956  Ýκανε τη 1η λογοτεχνικÞ του εμφÜνιση με μια συλλογÞ ποιημÜτων. ΜετÜ τον πüλεμο επßσης, δραστηριοποιÞθηκε στο πλαßσιο της "ΟμÜδας 47" -μαζß με τον Χανς ΜÜγκνους ΕντσενσμπÝργκερ, τον ΜÜρτιν ΒÜλζερ, τον Ζßγκφριντ Λεντς, την ºνγκεμπορ ΜπÜχμαν, κ.Ü.-ομÜδα διανοοýμενων που κοινü χαρακτηριστικü τους Þτανε το πρüβλημα της συλλογικÞς συνεßδησης στη μεταναζιστικÞ Γερμανßα. Πολυσýνθετο ταλÝντο, ασχολÞθηκε με τη γλυπτικÞ και τη γραφιστικÞ, προτοý κÜνει την πρþτη του εμφÜνιση στα γρÜμματα το 1956, τυπþνοντας ο ßδιος τη παρθενικÞ του ποιητικÞ συλλογÞ. Απü το 1983 Ýως το 1986 διετÝλεσε Πρüεδρος της Ακαδημßας Τεχνþν του Βερολßνου.


                                 Εδþ με το Βιλι ΜπρÜντ (δεξιÜ)
     Για πÜνω απü μισü αιþνα αποτελεß Ýνα εßδος ηθικÞς συνεßδησης της Γερμανßας, καθþς με το σýνολο του λογοτεχνικοý του Ýργου και τις δημüσιες παρεμβÜσεις του προσπÜθησε να εμποδßσει τον εφησυχασμü των συμπατριωτþν του που μετÜ τον Β' Παγκ. Πüλ. θÝλαν να κλεßσουνε τους λογαριασμοýς τους με το παρελθüν, ξεχνþντας τα ναζιστικÜ εγκλÞματα. ¸γινε ιδιαßτερα γνωστüς με το Ταμποýρλο του που εκδüθηκε το 1959 κι Ýγινε ταινßα 20 Ýτη μετÜ. Ακολοýθησαν το 1961 το ΓÜτα & Ποντßκι και το 1963 το Σκυλßσια Χρüνια που μαζß με το ταμποýρλο αποτελοýνε τη 3λογßα Του ΝτÜντσιχ. ¢λλα γνωστÜ του Ýργα, που μεταφρÜστηκαν και στα ελληνικÜ, üπως κι η 3λογßα, εßναι: Η Πρüβα Της ΕξÝγερσης Των Πληβεßων (1966), Ο Μπουτ Το ΨÜρι (1977) (θα φιλοξενηθεß εδþ με απüσπασμα -εκπληκτικü βιβλßο), Δυσοßωνα ΚοÜσματα (1992), ΓρÜφοντας ΜετÜ Το ¢ουσβιτς (1993), ¸να Ευρý Πεδßο (1995), Ο Αιþνας Μου (1999) και Σαν Τον ΚÜβουρα (2002).
    Αφüτου εκδüθηκε το Ταμποýρλο, ο Γκρας, ο μανιþδης καπνιστÞς πßπας με το παχý μουστÜκι, δεν σταμÜτησε ποτÝ να φÝρνει τη χþρα του σε αντιπαρÜθεση με το ναζιστικü παρελθüν της. Βαθýτατα πολιτικοποιημÝνος, ο Γκρας αναμßχθηκε Ýντονα στη γερμανικÞ πολιτικÞ τη 10ετßα του '60 υπü τη σημαßα των σοσιαλδημοκρατþν του Βßλι Μπραντ. Απü τüτε Ýχει δημοσιεýσει πολλÜ δοκßμια και λüγους, ονειρευüμενος μßα Γερμανßα χωρßς φανατισμοýς και ολοκληρωτικÝς ιδεολογßες. ΑντιτÜχθηκε σθεναρÜ στους νατοúκοýς βομβαρδισμοýς στη Σερβßα το 1999, üπως και στην αμερικανικÞ εισβολÞ στο ΙρÜκ το 2003. Στην ΕλλÜδα Ýγινε αρκετÜ γνωστüς, καθþς πολλÜ Ýργα του βρßσκονται στα ρÜφια των βιβλιοπωλεßων, ενþ Üρθρα με την υπογραφÞ του βρßσκονται συχνÜ στις στÞλες των ελληνικþν εφημερßδων. Την ßδια χρονιÜ με το Νüμπελ (1999) κυκλοφορεß το δοκßμιο Ο Αιþνας Μου, μια ματιÜ στην ιστορßα του 20οý αι. που φεýγει και το 2002 το μυθιστüρημÜ του Σαν Τον ΚÜβουρα, που θßγει Ýνα θÝμα ταμποý για τους Γερμανοýς: Τη βýθιση απü ρωσικü υποβρýχιο του μεταγωγικοý Βßλχελμ Γκοýστλοφ, που μετÝφερε Γερμανοýς στρατιþτες πßσω στη πατρßδα, κατÜ τη διÜρκεια του ΠολÝμου.



     Αν και δεν Ýγινε μÝλος του Σοσιαλοδημοκρατικοý Κüμματος, τÜχθηκε υπÝρ της σοσιαλοδημοκρατßας, υποστηρßζοντας üτι μüνο με μεταρρυθμßσεις κι üχι με επαναστατικÞ ανατροπÞ εßναι δυνατÞ η οικονομικÞ και κοινωνικÞ αλλαγÞ. ¸τσι, υποστÞριξε τη κυβÝρνηση του Βßλι Μπραντ, ασκþντας της, üμως, Ýντονη κριτικÞ. ΜετÜ τη πτþση του Τεßχους του Βερολßνου τÜχθηκε ενÜντια στην Ýνωση των 2 Γερμανιþν και πρüτεινε, για τουλÜχιστον μια 7ετßα, μια Συνομοσπονδßα των 2 Γερμανικþν κρατþν, η οποßα μελλοντικÜ θα μποροýσε να αποκτÞσει τη μορφÞ μιας Ýνωσης Γερμανικþν κρατþν. Υπερασπßστηκε τα δικαιþματα των τσιγγÜνων, υποστηρßζοντας την ανÜγκη χορÞγησης σε αυτοýς ευρωπαúκοý διαβατηρßου, που θα τους επιτρÝπει τη διαμονÞ σε οποιοδÞποτε ευρωπαúκü κρÜτος. ºδρυσε στη Ρουμανßα ßδρυμα για τους ΡομÜ, με την ονομασßα Εταιρßα για τους απειλοýμενους λαοýς, που κÜθε χρüνο βραβεýει üσους προσπαθοýν να βελτιþσουν τη ζωÞ των τσιγγÜνων. Για τον Γκýντερ Γκρας οι ΤσιγγÜνοι εßναι αυτü που καμωνüμαστε ü,τι εßμαστε εμεßς: εκ γενετÞς γνÞσιοι Ευρωπαßοι. Τα τελευταßα χρüνια εßχε ταχθεß ανοιχτÜ υπÝρ του "κοκκινοπρÜσινου" συνασπισμοý μεταξý των Σοσιαλδημοκρατþν του καγκελαρßου ΓκÝρχαρντ ΣρÝντερ με τους ΠρÜσινους ενþ εßχε επικρßνει σφοδρÜ και τη "σταυροφορßα" τους προÝδρου των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους στο ΙρÜκ.



     Στις 12 Αυγοýστου 2006, σε μια συνÝντευξÞ του στην εφημερßδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, που Þταν αφιερωμÝνη στο νÝο και αυτοβιογραφικü του βιβλßο Ξεφλουδßζοντας Το Κρεμμýδι, ο Γκρας αποκÜλυψε πως στα 17, υπηρÝτησε για διÜστημα μικρüτερο των 2 μηνþν στα Waffen-SS. ΜÝχρι τüτε Þταν γνωστü üτι στη διÜρκεια του πολÝμου εßχε υπηρετÞσει στην αντιαεροπορικÞ Üμυνα. ΠÜντως διευκρßνισε üτι στο διÜστημα αυτü δε συμμετεßχε σε καμßα εγκληματικÞ δρÜση και δεν Ýριξε οýτε σφαßρα. Η αποκÜλυψη αυτÞ για το παρελθüν του προκÜλεσε τις Ýντονες αντιδρÜσεις ορισμÝνων ιστορικþν και δημοσιογρÜφων.



                         Ο τüπος διαμονÞς του σαν παιδß

     Ο Üνθρωπος που πλÜγιαζε επß χρüνια μ' Ýνα μυστικü, ο πληθωρικüς σýζυγος 2 γυναικþν και πατÝρας 6 παιδιþν απü 4 διαφορετικÝς συντρüφους, ο φανατικüς καπνιστÞς και ποδοσφαιρüφιλος, ο μεγÜλος συγγραφÝας Γκýντερ Γκρας πÝθανε τη ΔευτÝρα 13 Απρßλη 2015, στα 87 του χρüνια, αφÞνοντας πßσω του μια σημαντικÞ λογοτεχνικÞ παρακαταθÞκη. Με τον θÜνατü του σε κλινικÞ της Λßμπεκ, μιας μεσαιωνικÞς πüλης 200.000 κατοßκων στη ΒαλτικÞ, αλλÜ και γενÝτειρας ενüς Üλλου λογοτεχνικοý γßγαντα, εν προκειμÝνω του Τüμας Μαν, Ýκλεισε Ýνας σημαντικüς κýκλος της σýγχρονης γερμανικÞς λογοτεχνßας. Η Λßμπεκ εßναι πλÝον τüπος γÝννησης και τüπος θανÜτου 2 συγγραφÝων που σφρÜγισαν το γερμανικü 20üν αιþνα, του εýπορου αστοý Μαν, στον οποßο απονÝμεται το ΝομπÝλ Λογοτεχνßας το 1929 και του φτωχüπαιδου απ' το ΝτÜντσιχ που θα φÝρει στη χþρα, 70 Ýτη μετÜ, το ßδιο ακριβþς τρüπαιο. Στη Λßμπεκ εßχεν επιλÝξει να ζÞσει την υπüλοιπη ζωÞ του. Ο εκπρüσωπος του υπουργεßου Εξωτερικþν της Γερμανßας, στη καθιερωμÝνη ενημÝρωση των δημοσιογρÜφων, σημεßωσε üτι το Βερολßνο θλßβεται βαθýτατα απü την ανακοßνωση αυτÞς της τραγικÞς εßδησης. Στο λογαριασμü του στο Twitter ο Βρετανüς συγγραφÝας ΣαλμÜν Ροýσντι αποχαιρÝτισε τον "πραγματικü γßγαντα, πηγÞ Ýμπνευσης και φßλο" του. "Το ταμποýρλο παßζει για σÝνα, μικρÝ ¼σκαρ", Ýγραψε, παραπÝμποντας στον Þρωα του ΤενεκεδÝνιου ταμποýρλου.
     ΕπιλÝγοντÜς τη ως τüπο θανÜτου ο Γκρας μοιÜζει να επιστρÝφει ουσιαστικÜ τη σκυτÜλη που εßχε Üτυπα παραλÜβει απü τον Μαν Þδη με τη κυκλοφορßα του Ταμποýρλου, ενüς απü τα εντυπωσιακþτερα μυθιστορηματικÜ ντεμποýτα της σýγχρονης ευρωπαúκÞς λογοτεχνßας. Κι αν ο 1ος δικαιοýτο να ανακοινþσει με την ÜφιξÞ του στην αμερικανικÞ εξορßα πως αποτελεß ουσιαστικÜ την ενσÜρκωση της μητÝρας πατρßδας (Εκεß που βρßσκομαι εγþ, εκεß εßναι η Γερμανßα), ο 2ος κατÜφερε να κερδßσει επÜξια τον τßτλο του πλÝον παρεμβατικοý συγγραφÝα της κατÜ τις τελευταßες 10ετßες του αιþνα. Παρüτι οι εχθροß του εντüς κι εκτüς δεν Þτανε λßγοι και παρÜ την απροθυμßα του να χαúδÝψει αυτιÜ πολιτικþν και συμπολιτþν ασκþντας κριτικÞ στα κακþς κεßμενα μιας χþρας που Üλλοτε Þθελε να ξεχÜσει το παρελθüν της κι Üλλοτε να προχωρÞσει με κÜθε μÝσο προς την επανÝνωση, ο λüγος του γινüτανε πÜντα σεβαστüς και τα κεßμενÜ του αντικεßμενο δημüσιας συζÞτησης. "Με Ýνα και μüνο βιβλßο γÝννησε τη μεταπολεμικÞ γερμανικÞ λογοτεχνßα. Χωρßς τις αδιÜκοπες παρεμβÜσεις του Γκρας η Γερμανßα θα Þταν μια Üλλη Γερμανßα μολονüτι ο στοχαστÞς αυτüς κÜποιες φορÝς μας χτυποýσε στα νεýρα", Ýγραψε το Ýγκριτο περιοδικü Ντερ Σπßγκελ!


                            Το Γκντανσκ σε καρτ-ποστÜλ του 1900!

     Γιος ενüς εμπüρου τροφßμων και μιας θρησκευüμενης μητÝρας με καλλιτεχνικÝς ανησυχßες ο Γκρας μüχθησε για να κατακτÞσει την τÝχνη του. Χωρßς απολυτÞριο Γυμνασßου (λÝγεται üτι απ' üλα τα βραβεßα και τα διπλþματα εßχε κρεμÜσει στο σπßτι του μüνο Ýνα τιμητικü απολυτÞριο που του εßχε απονεßμει το σχολεßο των παιδιþν του), χωρßς οικονομικÞ υποστÞριξη Þ κοινωνικÝς περγαμηνÝς ο νεαρüς Γκýντερ θα καταφýγει στην αγκαλιÜ του στρατοý για να γλυτþσει απü την ασφυξßα ενüς μικροαστικοý περιβÜλλοντος και να αποδρÜσει απü μια φαινομενικÜ ασφαλÞ ζωÞ στο μαγαζß του πατÝρα. ΜετÜ τον πüλεμο ακολουθεß σπουδÝς γλυπτικÞς στο Ντýσελντορφ και στο Βερολßνο, αλλÜ στρÝφεται γρÞγορα προς τη λογοτεχνßα ολοκληρþνοντας μÝσα σε διÜστημα 3 ετþν το ΤενεκεδÝνιο Ταμποýρλο, το παρθενικü μυθιστüρημα που θα τονε κÜνει παγκοσμßως διÜσημο. Ο ανεπανÜληπτος θρßαμβüς του θα βαραßνει τον συγγραφÝα για 10ετßες. ΠαρÜ την εμπορικÞ και καλλιτεχνικÞ επιτυχßα των επüμενων βιβλßων οι προσπÜθειÝς του να ξεπερÜσει λογοτεχνικÜ το Ταμποýρλο μοιÜζουν με αγþνα εκ των προτÝρων χαμÝνο. Η γλþσσα του θα διατηρÞσει πÜντως τους χυμοýς της κι ο ßδιος θα παραμεßνει þς το τÝλος Ýνας ισχυρογνþμων, τολμηρüς γραφιÜς, Ýνας βαθιÜ πολιτικüς συγγραφÝας που -παρÜ τη στρÜτευσÞ του στο πλευρü του Βßλι Μπραντ και την ενεργÞ συμμετοχÞ του στις πολιτικÝς εξελßξεις- κατÜφερε να διαφυλÜξει το Ýργο του απü λογοτεχνικÝς κακοτοπιÝς Þ εýκολες λýσεις προς χÜριν Üγρας ευκαιριακþν αναγνωστþν.



     Κορυφαßα στιγμÞ της ýστερης περιüδου Þτανε χωρßς καμμιÜ αμφιβολßα η δημοσßευση της αυτοβιογραφßας του κι η δημüσια παραδοχÞ του πως εßχε υπηρετÞσει στα Waffen-SS. Η εικüνα του αριστεροý συγγραφÝα που αναγκÜζει το συντηρητικü κατεστημÝνο της 10ετßας του ’50 να αναλÜβει τις ευθýνες του απÝναντι στην Ιστορßα, του ανθρþπου που ταρÜζει τα λιμνÜζοντα νερÜ μιας χþρας που πασχßζει σιωπηλÜ να ξεχÜσει τις θηριωδßες του πρüσφατου παρελθüντος, αρχßζει να θολþνει. Η ομολογßα του Ýρχεται μÜλιστα σε μια περßοδο, κατÜ την οποßα το βιβλßο του ΝτÜνιελ ΓκολντχÜγκεν περß του ρüλου των απλþν Γερμανþν στο Ολοκαýτωμα αλλÜ και οι Θεωρßες ΜνÞμης των Γιαν και ΑλÝιντα Ασμαν Ýχουν επιφÝρει σημαντικÝς αλλαγÝς στον τρüπο που οι νεþτεροι Γερμανοß συγγραφεßς γρÜφουνε για το Β' Παγκ. Πüλ.. Το σοκ εßναι μεγÜλο μιας κι Ýνας κατ' εξοχÞν εκπρüσωπος της παλαιüτερης γενιÜς ανÝτρεπε την εικüνα του κι Ýθετε υπü αßρεση το Ýργο μιας ολüκληρης ζωÞς. ΠροετοιμασμÝνος να αντιμετωπßσει τις αντιδρÜσεις ο Γκρας διατυπþνει, οριστικÜ λυτρωμÝνος, τη δημüσια ομολογßα του αρκοýντως διπλωματικÜ: "Ich habe mich verführen lassen" (αφÝθηκα να παρασυρθþ).



    O Γιοακεßμ Φεστ (Joachim Fest), συντηρητικüς Γερμανüς δημοσιογρÜφος, ιστορικüς και βιογρÜφος του Χßτλερ, δÞλωσε στην εφημερßδα Spiegel üτι αυτÞ η αποκÜλυψη Þρθε πολý αργÜ κι αναρωτÞθηκε πþς Ýνας Üνθρωπος που για 10ετßες αποτελοýσε την ηθικÞ συνεßδηση της Γερμανßας μπüρεσε να κρýψει μια τÝτοια πληροφορßα. Ο Rolf Hochhuth, Γερμανüς συγγραφÝας, ιδιαßτερα αμφιλεγüμενος καθþς υπερασπßστηκε τον αρνητÞ του Ολοκαυτþματος David Irving, δÞλωσε üτι εßναι αηδιαστικü το γεγονüς üτι ο Γκρας, ενþ υπÞρξε μÝλος των Waffen-SS, εßχε επικρßνει τον ΧÝλμουτ Κολ και τον Ρüναλντ Ρßγκαν, για την επßσκεψÞ τους το 1985 στο στρατιωτικü νεκροταφεßο στο Μπßντμπουργκ, καθþς εκεß εßναι θαμμÝνα πολλÜ μÝλη των SS. Για υποκρισßα Ýκανε λüγο ο Γερμανüς ιστορικüς Michael Wolffsohn ενþ ο Λεχ ΒαλÝσα αρχικÜ επÝκρινε τον Γκρας, αργüτερα üμως Üλλαξε θÝση. ΥπÞρξαν üμως και πολλοß συγγραφεßς και διανοοýμενοι που τονε στÞριξαν καθþς η συμμετοχÞ του στα SS Ýγινε σε πολý νεαρÞ ηλικßα και για μικρü χρονικü διÜστημα κι ο Γκρας για 10ετßες Üσκησε Ýντονη κριτικÞ στο ναζιστικü παρελθüν της Γερμανßας. Μεταξý αυτþν που τον υπερασπßστηκαν Þταν ο Τζαν Ενρßκο Ρουσκüνι, καθηγητÞς πολιτικÞς επιστÞμης στο ΠανεπιστÞμιο του Τορßνο κι οι συγγραφεßς ΜÜριο ΒÜργκας Λιüσα, Κλαοýντιο Μαγκρßς και Τζον ºρβινγκ.



    Το ΤενεκεδÝνιο Ταμποýρλο ουσιαστικÜ εßναι το Ýργο που χÜρισε στον Γκýντερ Γκρας, με 40 χρüνια καθυστÝρηση, το Νüμπελ Λογοτεχνßας. Τüτε το Ýργο δÝχτηκε στη Γερμανßα τη σφοδρÞ επßθεση μεγÜλου μÝρους κριτικÞς αλλÜ και της καθολικÞς εκκλησßας, που το χαρακτÞρισαν βλÜσφημο, ανÞθικο, εμετικü, πορνü. ΑλλÜ ενþ στη Γερμανßα υπÞρξε αντικεßμενο Ýντονων αντιδρÜσεων, στο εξωτερικü ξεσÞκωσε τον ενθουσιασμü κριτικÞς και κοινοý. Ποý οφεßλονται Üραγε οι αντικρουüμενες αυτÝς αντιδρÜσεις; Τι εßναι αυτü το βιβλßο; Εßναι η ιστορßα του ¼σκαρ ΜατσερÜτ που, μετÜ απü μια ταραχþδη ζωÞ, καταλÞγει στο ψυχιατρεßο κι αποφασßζει με τη βοÞθεια του τýμπανοý του να ανακαλÝσει στη μνÞμη τη ζωÞ του, μια ζωÞ Üρρηκτα συνδεδεμÝνη με την ιστορßα της Γερμανßας, στο πρþτο μισü του 20ου αι.. ΜÝχρι τα 18 του χρüνια, ο ¼σκαρ αρνεßται να μεγαλþσει, διατηρþντας το ýψος 3χρονου παιδιοý, απü μßσος στον πατÝρα Þ μÜλλον στους πατÝρες του και στο φυσιολογικü κüσμο που τονε περιβÜλλει. Η απÝχθεια απÝναντι στο δαιμονικü, παρÜφρονα, Üθλιο, σκληρü και απÜνθρωπο αυτüν κüσμο τρÝφει τη παραμüρφωσÞ του, δßνει μορφÞ στην οργÞ του, διαμορφþνει την υαλοκτüνο φωνÞ του. Ο ¼σκαρ -αυτüς ο παρανοúκüς νÜνος- εßναι Ýνας μοναδικüς καθρÝφτης της εποχÞς του ναζισμοý και των... απλþν ανθρþπων που τον εξÝθρεψαν, καθþς και της εποχÞς του γερμανικοý οικονομικοý θαýματος.



     Η πολιτικÞ μεταφορÜ του Γκρας εßναι μεγαλειþδης: üπως δεν μεγαλþνει ο ¼σκαρ Ýτσι δεν ενηλικιþνεται κι η κοινωνßα στην οποßα ζει. Ο συγγραφÝας επιχειρεß κι επιτυγχÜνει τον ευφυÝστερο και δυσκολþτερο συνδυασμü: τη σαρκαστικÞ ανÜκληση του παρελθüντος με τη πικρÞ και μακÜβρια ανÜγνωση του παρüντος. Γι' αυτü Üλλωστε το βιβλßο δεν μας λÝει μüνο τι Þταν η Γερμανßα της χιτλερικÞς εποχÞς και του μεταπολεμικοý οικονομικοý θαýματος, αλλÜ συνιστÜ κι Ýνα υπερμεγεθυσμÝνο ηθικü σχüλιο του ευρωπαúκοý πολιτισμοý και της μικροαστικÞς ηθικÞς μÝσα απü την οποßα ξεπÞδησε το χιτλερικü Üγος. Και σαν üλα τα μεγÜλα Ýργα αυτοý του εßδους, üπως το καλλιÝργησαν ο Στερν, ο Ραμπελαß κι ο Τζüναθαν Σουßφτ, προκαλεß σαρκαστικÜ γÝλια και ταυτοχρüνως ξýνει πληγÝς. Δεν εßναι περιττü να πω üτι το χειμαρρþδες αυτü μυθιστüρημα διαβÜζεται σχεδüν απνευστß.



     Το ΤενεκεδÝνιο Ταμποýρλο, εßναι το αιρετικü αριστοýργημÜ του, εßναι η αλληγορικÞ ιστορßα ενηλικßωσης του μικροý ¼σκαρ σε Ýναν κüσμο που τονε καταπßνει το σκοτÜδι. ο Ýργο εκτυλßσσεται την περßοδο της ανüδου του Ναζισμοý στην Ευρþπη, και παρακολουθεß τον ¼σκαρ που, στα 8α του γενÝθλια αποφασßζει να σταματÞσει να μεγαλþνει. Σε σþμα 8χρονου παιδιοý, παßζει διαρκþς με το ταμποýρλο του, θρυμματßζει γυαλιÜ με την φωνÞ του, το σκÜει απü το σπßτι, χÜνει δικοýς του ανθρþπους, τρυπþνει σε Ýνα τσßρκο, συναναστρÝφεται νÜνους, μουσικοýς και κυνηγοýς σπουργιτιþν, ερωτεýεται και ταξιδεýει σε üλο τον κüσμο. ¢ραγε θα πÜρει ποτÝ την απüφαση να μεγαλþσει; ¢ραγε η κοινωνßα θα σταματÞσει να εθελοτυφλεß και θα αναλÜβει τις ευθýνες της; Και τι σημαßνει να εßσαι παιδß σε μια κοινωνßα που καταρρÝει;
     Με αυτü Γκýντερ Γκρας Ýφτασε σε Ýνα συνθετικü μεγαλεßο που δεν κατüρθωσε ποτÝ να ξεπερÜσει. Μια καταγγελßα κατÜ του πολÝμου, της μισαλλοδοξßας, της τÜσης του καπιταλισμοý ν' ανθßζει μÝσα απü τις κρßσεις, αλλÜ και μια ελεγεßα σε ανθρþπινες σχÝσεις κι αισθÞσεις που χÜνονται. Το κεντρικü προσωπεßο ο ¼σκαρ, νÜνος απü επιλογÞ, βαθýτατα αντιφατικü κι ανθρþπινο πρüσωπο μες απ' τη ψυχρüτητα, τη βßα και το βλÜσφημο των απüψεþν του, καταφÝρνει να ορßζει το στοιχεßο του ανθρþπινου εκ νÝου, μιλþντας και σε μια εποχÞ üπου τα üρια της ανθρþπινης φαντασßας και του ψηφιακοý κüσμου, του σþματος και της μηχανÞς Ýχουν εκλεßψει προ πολλοý. ΜεταφÝρθηκε στη μεγÜλη οθüνη το 1979 απü το σκηνοθÝτη Φüλκερ ΣλÝντορφ κι απÝσπασε το Oscar Καλýτερης Ξενüγλωσσης Ταινßας και το Χρυσü Φοßνικα του ΦεστιβÜλ των Καννþν.



     Το 2012 προκÜλεσε σÜλο üταν δημοσßευσε Ýνα ποßημα που επÝκρινε το ΙσραÞλ και το κατηγοροýσε üτι "απειλοýσε την παγκüσμια ειρÞνη". Οι ισραηλινÝς αρχÝς αντÝδρασαν χαρακτηρßζοντÜς τον "ανεπιθýμητο πρüσωπο" στη χþρα. Την ßδια χρονιÜ, το 2012, ο Γκρας Ýγραψε Üλλο Ýνα ποßημα που επÝκρινε την ευρωπαúκÞ πολιτικÞ για τη στÜση της απÝναντι στην ΕλλÜδα. Στο "¼νειδος της Ευρþπης" κατηγοροýσε τους Ευρωπαßους γιατß καταδßκαζαν στη φτþχεια την ΕλλÜδα, τη "χþρα που συνÝλαβε την ιδÝα" της Ευρþπης. ΠαραθÝτω το ποßημα ολογρÜφως κι απü κÜτω παραπομπÞ με την απαγγελßα του στο Γιουτοýμπ απü τον ßδιο!

Το ¼νειδοςτης Ευρþπης

Στο χÜος κοντÜ,
γιατß δεν συμμορφþθηκε στις αγορÝς·
κι Εσý μακριÜ απü τη Χþρα,
που Σου χÜρισε το λßκνο.

Οσα Εσý με την ψυχÞ ζÞτησες
και νüμισες πως βρÞκες,
τþρα θα καταλυθοýν, και θα εκτιμηθοýν
σαν σκουριασμÝνα παλιοσßδερα.

Σαν οφειλÝτης διαπομπευμÝνος
και γυμνüς, υποφÝρει μια Χþρα·
κι Εσý, αντß για το ευχαριστþ
που της οφεßλεις, προσφÝρεις λüγια κενÜ.

ΚαταδικασμÝνη σε φτþχεια
η Χþρα αυτÞ, που ο πλοýτος της
κοσμεß Μουσεßα:
η λεßα που Εσý φυλÜττεις.

Αυτοß που με τη δýναμη των üπλων
εßχαν επιτεθεß στη Χþρα
την ευλογημÝνη με νησιÜ,
στον στρατιωτικü τους σÜκο κουβαλοýσαν τον ΧÝλντερλιν. (!!!!!)

ΕλÜχιστα αποδεκτÞ Χþρα,
üμως οι πραξικοπηματßες της,
κÜποτε, απü ΕσÝνα,
ως σýμμαχοι Ýγιναν αποδεκτοß.

Χþρα χωρßς δικαιþματα,
που η ισχυρογνþμονη εξουσßα
ολοÝνα και περισσüτερο
της σφßγγει το ζωνÜρι.

Σ' ΕσÝνα αντιστÝκεται
φορþντας μαýρα η Αντιγüνη, (!!!!)
και σ' üλη τη Χþρα πÝνθος ντýνεται
ο λαüς, που ΕσÝνα φιλοξÝνησε.

Ομως, Ýξω απü τη Χþρα, του Κροßσου
οι ακüλουθοι και οι üμοιοß του
üλα üσα Ýχουν τη λÜμψη του χρυσοý
στοιβÜζουν στο δικü Σου θησαυροφυλÜκιο.

Πιες επιτÝλους, πιες! κραυγÜζουν
οι εγκÜθετοι των Επιτρüπων·
üμως ο ΣωκρÜτης, με οργÞ
Σου επιστρÝφει το κýπελλο γεμÜτο þς επÜνω.

Θα καταραστοýν εν χορþ,
ü,τι εßναι δικü Σου οι θεοß,
που τον Ολυμπü τους η δικÞ Σου θÝληση
ζητÜει ν' απαλλοτριþσει.

ΣτερημÝνη απü πνεýμα,
Εσý θα φθαρεßς χωρßς τη Χþρα,
που το πνεýμα της,
ΕσÝνα, Ευρþπη, εδημιοýργησε.

.

Τα ¸ργα του:

 0. 1957: Hochwasser (Κατακλυσμüς), δßπρακτο θεατρικü Ýργο Danziger Trilogie (Η τριλογßα του ΝτÜντσιχ):

  1. 1959: Die Blechtrommel (Το τενεκεδÝνιο ταμποýρλο), μυθιστüρημα. ¸ργο που τιμÞθηκε με το βραβεßο «du Meilleur Livre Étranger» το 1962 και στο οποßο ουσιαστικÜ οφεßλεται το Νüμπελ Λογοτεχνßας

  2. 1961: Katz und Maus (ΓÜτα και ποντßκι), νουβÝλα

  3. 1963: Hundejahre (Σκυλßσια χρüνια), μυθιστüρημα

  4. 1966: Die Plebejer proben den Aufstand (Η πρüβα της εξÝγερσης των πληβεßων), τετρÜπρακτο θεατρικü Ýργο

  5. 1977: Der Butt (Ο Μπουτ, το ψÜρι), μυθιστüρημα.

  6. 1992: Unkenrufe (Δυσοßωνα κοÜσματα), μυθιστüρημα

  7. 1996: Ein weites Feld (¸να ευρý πεδßο), μυθιστüρημα

  8. 1999: Mein Jahrhundert (Ο αιþνας μου), μυθιστüρημα

  9.  2006: Beim Häuten der Zwiebel (Ξεφλουδßζοντας το κρεμμýδι) , αυτοβιογραφικü μυθιστüρημα

10. 2008: Die Box (Ιστορßες σκοτεινοý θαλÜμου), προσωπικÝς μαρτυρßες και αφηγÞσεις


                                        Ο ΤÜφος Του

     ΓρÜφοντας μετÜ το ¢ουσβιτς: συλλογÞ απü τους λüγους, τα γρÜμματα και τις ομιλßες του συγγραφÝα. ¸κδοση απü University Studio Press, 2005 σε μετÜφραση της Νßκη Eideneier.
     ΤÝσσερις νομπελßστες ποιητÝς: συλλογικü Ýργο, ανθολüγηση ποιημÜτων των ΝÝλλυ Ζαχς (Nelly Sachs), Jaroslav Seifert, Günter Grass, Ελφρßντε ΓÝλινεκ (Elfriede Jelinek). Ανθολüγηση και μετÜφραση ΣωτÞρης ΓυφτÜκης για τις εκδ. "Λεξßτυπον", 2007.


============================


                                 Ξεφλουδßζοντας Το Κρεμμýδι

(απüσπ.)

     ¹δη απü τα τελευταßα χρüνια του Ελεýθερου ΚρÜτους -Þμουν δÝκα- το αγüρι που φÝρει το üνομÜ μου γρÜφτηκε εντελþς οικειοθελþς στην οργÜνωση Παßδων της ΧιτλερικÞς Νεολαßας, στα «Πιτσιρßκια», üπως μας Ýλεγαν, Þ αλλιþς «Λυκüπουλα». Στο χριστουγεννιÜτικο τραπÝζι το δþρο που ζÞτησα Þταν η στολÞ μαζß με πηλÞκιο, μαντßλι του λαιμοý, τελαμþνα και αορτÞρα. ΒÝβαια δεν θυμÜμαι να Þμουν ιδιαßτερα ενθουσιασμÝνος, να στριμþχτηκα ποτÝ ως σημαιοφüρος πÜνω σε εξÝδρες Þ να επεδßωξα ποτÝ τον βαθμü ενüς στολισμÝνου με σιρßτια διμοιρßτη, αλλÜ αναμφßβολα συμμετεßχα ακüμη και üταν με Ýπληττε το αιþνιο τραγοýδι και ο υπüκωφος Þχος των τυμπÜνων.
     Δεν με Ýθελγε μüνο η στολÞ. Η προσφορÜ ανταποκρινüταν στο κομμÝνο και ραμμÝνο στις επιθυμßες μας σýνθημα «Τα νιÜτα πρÝπει να εξουσιÜζονται απü τα νιÜτα!» ΚατασκÞνωση και παιχνßδια στο ýπαιθρο σε παραλιακÜ δÜση, Üναμμα φωτιÜς ανÜμεσα στους φερτοýς, πελþριους λßθους του ΤεμÝνους στη λοφþδη περιοχÞ νοτßως της πüλης, αρχαιοπρεπεßς γιορτÝς ηλιοστασßου και εωθινÝς γιορτÝς κÜτω απü τον Ýναστρο ουρανü και σε ξÝφωτα του δÜσους που κοßταζαν προς την ανατολÞ. Τραγουδοýσαμε λες και το τραγοýδι μποροýσε να κÜνει τη Γερμανßα μεγαλýτερη κι ακüμα μεγαλýτερη.
     Ο αρχηγüς της ενωμοτßας μου, εργατüπαιδο απü τον συνοικισμü ΝÝα Σκωτßα, Þταν δεν Þταν δυο χρüνια μεγαλýτερüς μου: χρυσü παιδß, πνευματþδες που μποροýσε να περπατÜ με τα χÝρια. Τον θαýμαζα, γελοýσα üταν γελοýσε, Ýτρεχα ξωπßζω του, τον Üκουγα. ¼λα αυτÜ με τραβοýσαν Ýξω απü τη μικροαστικÞ πνιγηρÞ ατμüσφαιρα οικογενειακþν καταναγκασμþν, μακριÜ απü τον πατÝρα, τη φλυαρßα των πελατþν μπροστÜ στον πÜγκο, το στενüχωρο δυÜρι, üπου σε μÝνα ανÞκε μüνον η αβαθÞς κüγχη κÜτω απü το περβÜζι του δεξιοý παρÜθυρου στο καθιστικü και στην οποßα Ýπρεπε να αρκοýμαι.
     Στα ενδιÜμεσα ρÜφια της στοιβÜζονταν βιβλßα και τα λευκþματÜ μου με τις ζωγραφιÝς απü τα τσιγÜρα. Εκεß εßχαν τη θÝση τους η πλαστελßνη για τις πρþτες μου φιγοýρες, το κουτß με τις δþδεκα νερομπογιÝς, τα γραμματüσημα που συνÝλεγα μÜλλον παρεμπιπτüντως, Ýνας σωρüς μικροπρÜγματα και τα μυστικÜ μου τετρÜδια. ¼ταν γυρßζω στο παρελθüν ελÜχιστα αντικεßμενα βλÝπω τüσο καθαρÜ üσο την κüγχη κÜτω απü το περβÜζι του παρÜθυρου που για χρüνια Ýμελλε να εßναι το καταφýγιü μου· στην αδελφÞ μου ΒαλτρÜουτ, τρßα χρüνια μικρüτερÞ μου, ανÞκε η αριστερÞ κüγχη.
     Διüτι συνοψßζοντας θα μποροýσα να πω το εξÞς: Þμουν üχι μüνο Ýνστολη πορδßτσα που στις παρελÜσεις προσπαθοýσε να μη χÜνει το βÞμα του και ταυτüχρονα να Üδει το Η σημαßα μας προχωρεß περÞφανη μπροστÜ αλλÜ και σπιτüγατος που Ýκανε κουμÜντο με τους θησαυροýς της κüγχης του. Ακüμη και εν παρατÜξει παρÝμενα μονÞρης, δßχως üμως να ξεχωρßζω ιδιαßτερα· Ýνας συνοδοιπüρος που οι σκÝψεις του πÜντα περιφÝρονταν αδÝσποτες κÜπου αλλοý.
     ΕπιπλÝον η μετÜβαση απü το δημοτικü στη μÝση εκπαßδευση με εßχε μεταβÜλει σε μαθητÞ του Κονραδεßου. Μου επετρÜπη να πÜω στο Gymnasium, üπως ονομαζüταν τüτε, και βÝβαια φοροýσα το παραδοσιακü κüκκινο πηλÞκιο του γυμνασιüπαιδου το στολισμÝνο με το χρυσü C και θεωροýσα πως εßχα κÜθε λüγο να νιþθω περÞφανος και ανþτερος, επειδÞ Þμουν μαθητÞς ενüς ξακουστοý εκπαιδευτικοý ιδρýματος, για το οποßο οι γονεßς πλÞρωναν με δüσεις οýτε κι εγþ ξÝρω πüσα λεφτÜ για δßδακτρα, μια μηνιαßα δυσβÜστακτη επιβÜρυνση που ο γιος μüνο με υπαινιγμοýς εßχε ακοýσει να μιλοýν γι’ αυτÞ.
     Οι δουλειÝς στο μπακαλικÜκι, που Þταν προÝκταση του διαμερßσματος, στον διÜδρομο της εισüδου αντßκρυ απü το διαμÝρισμα, που το κρατοýσε Üξια η μÜνα μου ΧελÝνε Γκρας – ο πατÝρας μου Βßλχελμ που τον φþναζαν Βßλλυ, διακοσμοýσε τη βιτρßνα, εßχε την ευθýνη των αγορþν απü χονδρεμπüρους και Ýγραφε τις τιμÝς σε ταμπελßτσες –πÞγαιναν μÝτρια Ýως Üσχημα. Την εποχÞ των φιορινιþν, τελωνειακοß περιορισμοß εßχαν ως επακüλουθο την επικρÜτηση αβεβαιüτητας στο εμπüριο. Σε κÜθε γωνßα ανταγωνισμüς. Για να πÜρουμε την Üδεια να πουλÜμε και φρÝσκο γÜλα, κρÝμα γÜλακτος, φρÝσκο βοýτυρο και ανθüτυρο, χρειÜστηκε να θυσιαστεß η μισÞ μπροστινÞ κουζßνα, Ýτσι þστε Ýμεινε μüνο μια καμαροýλα δßχως παρÜθυρα για την κουζßνα γκαζιοý και το ψυγεßο του πÜγου. Η αλυσßδα παντοπωλεßων Kaiser Kaffee-Geschäft προσÞλκυε üλο και περισσüτερους πελÜτες. Μüνον üταν εßχαν πληρωθεß στην þρα τους üλοι οι λογαριασμοß, σου προμÞθευαν προúüντα οι παραγγελιοδüχοι. ΥπερβολικÜ μεγÜλο ποσοστü της πελατεßας ψþνιζε βερεσÝ. Εκεßνες που προτιμοýσαν να γρÜφουν τα ψþνια τους Þταν ιδßως οι γυναßκες των τελωνιακþν, των ταχυδρομικþν και των αστυνομικþν. Ολοφýρονταν, Ýκαναν παζÜρια, απαιτοýσαν εκπτþσεις. Οι γονεßς, κÜθε Σαββατüβραδο üταν Ýκλεινε το μαγαζß, διαπßστωναν: «ΠÜλι δεν φτÜνουν τα λεφτÜ».
     ¸τσι θα Ýπρεπε να καταλÜβω πως η μÜνα δεν μποροýσε να μου κüψει και βδομαδιÜτικο χαρτζηλßκι. Σαν εßδε üμως πως οι διαμαρτυρßες μου δεν Ýλεγαν να σταματÞσουν – στην τÜξη μου οι συμμαθητÝς μου εßχαν üλοι λßγο ως πολý πλοýσιο χαρτζηλßκι – Ýσπρωξε μπροστÜ μου Ýνα φθαρμÝνο απ’ την πολλÞ χρÞση τετρÜδιο üγδοου σχÞματος üπου Þταν αραδιασμÝνα τα χρÝη üλων των πελατþν, οι οποßοι, üπως μου εßπε, ζοýσαν «με δανεικÜ». Το βλÝπω μπροστÜ μου, το ξεφυλλßζω. ΒλÝπω καθαρογραμμÝνα ονüματα, διευθýνσεις καθþς και σýνολα χρεþν που Ýχουν μειωθεß πρüσφατα αλλÜ που διαρκþς αυξÜνουν σε φιορßνια με ακρßβεια λεπτοý. Ισολογισμüς μιας εμπüρισσας που Ýχει κÜθε λüγο να ανησυχεß για το μαγαζß της· ταυτüχρονα βÝβαια και καθρÝφτης της γενικüτερης οικονομικÞς κατÜστασης που χαρακτηριστικü της Þταν η αυξανüμενη ανεργßα.
____________


                                     Ο Μπουτ Το ΨÜρι




(αποσπ.: το πρþτο κομμÜτι:)

Τον Πρþτο ΜÞνα

                                                   Το Τρßτο ΣτÞθος

     Η ºλζεμπιλ Ýριξε κι Üλλο αλÜτι. Πριν τη συνεýρεσÞ μας φÜγαμε αρνßσια σπÜλα με φασολÜκια κι αχλÜδια, αρχÝς Οκτþβρη γαρ. Ακüμα τρþγαμε, ακüμα εßχε γεμÜτο το στüμα üταν εßπε: "ΠÜμε τþρα αμÝσως στο κρεβÜτι Þ θα μου διηγηθεßς πρþτα πþς, πüτε και ποý ξεκßνησε η ιστορßα μας";
     Εγþ Þμουν ο ßδιος σ' üλες τις εποχÝς. Μα κι η ºλζεμπιλ υπÞρχε ανÝκαθεν. ΘυμÜμαι τον πρþτο μας καυγÜ κατÜ τα τÝλη της ΝεολιθικÞς ΕποχÞς, περßπου δυο χιλιÜδες χρüνια πριν την ενσÜρκωση του Κυρßου, üταν οι μýθοι χωρßστηκαν σε Ωμü και ΨημÝνο φαγητü. Κι üπως λογοφÝραμε σÞμερα με üλο και πιο σýντομες φρÜσεις (πριν την αρνßσια σπÜλα με φασüλια κι αχλÜδια) για τα δικÜ της και δικÜ μου παιδιÜ, Ýτσι τσακωνüμασταν και στους βÜλτους των εκβολþν του Βιστοýλα με ü,τι καλλßτερο εßχε να επιδεßξει το νεολιθικü μας λεξιλüγιο, για τα δικαιþματÜ μου επß των τριþν τουλÜχιστον απ' τα εννιÜ μικρÜ της. Κι üμως, Ýχασα. Μ' üση επιμÝλεια κι αν προπονÞθηκε η γλþσσα μου να βÜζει φθüγγους στη σειρÜ, τελικÜ δεν τα κατÜφσειρÜ να σχηματßσω την ωραßα λÝξη "πατÝρας", μüνο "μητÝρα" Þτανε δυνατüν. Τüτε την ºλζεμπιλ την Ýλεγαν ¢ουα. Μα κι εμÝνα αλλιþς με Ýλεγαν. Η ºλζεμπιλ üμως αρνεßται να 'χει υπÜρξει σαν ¢ουα.
     Εßχα τρυπÞσει την αρνßσια σπÜλα με μισÜ σκορδÜκια, τσιγÜρισα τα αχλÜδια σε βοýτυρο και τα 'στρωσα μετÜ ανÜμεσα στα βρασμÝνα φασολÜκια. Κι üταν η ºλζεμπιλ, με γεμÜτο ακüμα το στüμα, εßπε üτι η σýλληψη μπορεß να υπολογιστεß επακριβþς και δεν αποκλεßεται τελικÜ να πετýχει, μιας κι üπως την εßχε συμβουλÝψει ο γιατρüς πÝταξε τα χÜπια στη λεκÜνη, κεßνο που Üκουσα εγþ Þταν üτι πρÝπει να δþσουμε προτεραιüτητα στο κρεβÜτι κι ýστερα στη νεολιθικÞ μαγεßρισσα.
     Ξαπλþσαμε το λοιπüν αγκαλιασμÝνοι üπως κÜθε φορÜ, με χÝρια και με πüδια. Πüτε εγþ, πüτε κεßνη απü πÜνω. Ισüτιμοι κι ας λÝει η ºλζεμπιλ üτι το προνüμιο των ανδρþν να διεισδýουν δεν αντισταθμßζεται απü το γυναικεßο ψωροδικαßωμα ν' αρνοýνται τη διεßσδυση. ΕπειδÞ üμως ζευγαρþναμε εν αγÜπη, τα αισθÞματÜ μας Þτανε τüσο σýσσωμα που -σε χþρο διευρυμÝνο κι Ýξω απü το χρüνο με το τοιχÜκι του -απαλλαγμÝνα απü κÜθε επßγεια νýστα, πραγματοποιοýσαν μια παρÜλληλη, αιθÝρια γονιμοποßηση. Για αντιστÜθμισμα θαρρεßς, Ýμπαινε ορμητικÜ το δικü της αßσθημα μες στο δικü μου: διπλÜ Þμασταν ικανοß.
     Και φυσικÜ, η ψαρüσουπα της ºλζεμπιλ -Ýνα ζουμß απü κεφÜλια μπακαλιÜρων βρασμÝνων μÝχρι λιωσßματος- που φÜγαμε πριν το αρνÜκι με αχλÜδια και φασüλια, εßχε πÜνω μου εκεßνου του εßδους τη δυναμωτικÞ επßδραση για την οποßα με προσκαλοýσανε στις διÜφορες ζωÝς τους οι μαγεßρισσες που Ýχω μÝσα μου για να τις αφÞσω λεχþνες. Κι Ýπιανε, πετýχαινε κατÜ τýχη, με απλÞ πρüθεση και χωρßς Üλλα συστατικÜ. ¼,τι μου εßχε βγει -εκσφενδονισμÝνο θαρρεßς- πÜλι Ýξω, εßπε η ºλζεμπιλ χωρßς ουσιαστικÝς αμφιβολßες: "ΑυτÞ τη φορÜ θα 'ναι αγüρι".
     Να μη ξεχÜσω το θροýμπι. Με αλατισμÝνες βραστÝς πατÜτες Þ κατÜ παρÜδοση με κεχρß. Και το αρνÜκι συνιστÜται να τρþγεται πÜντοτε μÝσα σε ζεστÜ πιÜτα. Παρ' üλα αυτÜ το φιλß μας, αν επιτρÝπεται να το μαρτυρÞσω, Þτανε λιπαρü. Στη ψαρüσουπα που η ºλζεμπιλ εßχε πρασινßσει με κÜππαρη κι Üνηθο, κολυμποýσαν Üσπρα μÜτια βακαλÜων κι Ýφερναν γοýρι. Αφοý υποτßθεται πÝτυχε, καπνßσαμε στο κρεβÜτι κÜτω απü την ßδια κουβÝρτα, καθÝνας τη δικÞ του αντßληψη τσιγÜρου. (Εγþ το 'σκασα κατεβαßνοντας το χρüνο). Η ºλζεμπιλ εßπε: "Χρειαζüμαστε επιτÝλους Ýνα πλυvτÞριo πιÜτων". ΑλλÜ πριν αρχßσει να κÜνει κι Üλλες υποθÝσεις περß αντιστροφÞς των ρüλων -"θα 'θελα να σ' Ýβλεπα Ýγκυο"- της διηγÞθηκα για την ¢ουα και τα τρßα στÞθη της:
     ΠßστεψÝ με ºλζεμπιλ, εßχε τρßα. Τα κÜνει κÜτι τÝτοια η φýση. ΕιλικρινÜ. Τρßα στÞθη. ΑλλÜ üχι μüνον αυτÞ. ¼λες τüσα εßχανε. Κι αν θυμÜμαι καλÜ τη Λßθινη ΕποχÞ, Ýτσι τις Ýλεγαν üλες: ¢ουα , ¢ουα, ¢ουα. Κι εμεßς λεγüμασταν üλοι ¸ντεκ. Να μπερδεýεσαι. Κι üλα τα ¢ουα Þταν üμοια. ¸να, δυο, τρßα. Στην αρχÞ δεν μποροýσαμε να μετρÞσουμε παραπÜνω. ¼χι, οýτε χαμηλþτερα, οýτε ψηλþτερα, εκεß ανÜμεσα κολλοýσαμε. Κι Þταν μÜλιστα και τα τρßα ισομεγÝθη και καμπυλþνανε σα λοφßσκοι. Με το τρßα αρχßζει ο πληθυντικüς. Aρχßζει η ποικιλßα, η σειρÜ, η αλυσßδα, ξεκινÜ ο μýθος. Τþρα πÜντως, δε χρειÜζεται να σε πιÜσουνε κüμπλεξ. Αργüτερα μας Ýπιασαν εμÜς μερικÜ. Στη γειτονιÜ μας, ανατολικÜ του ποταμοý, ο Πüτριμπ, που μαζß με τον Πßκολ και τον ΠÝρκουν εγßνανε θεοß των Πρþσσων, εßχε, λÝγανε, τρßα αρχßδια. ΕντÜξει, δßκιο Ýχεις. Περισσüτερα εßναι τρßα βυζιÜ Þ τουλÜχιστον φαßνονται περισσüτερα, τρßα βυζιÜ σημαßνουν περßσσεια, δηλþνουνε σπατÜλη, εγγυþνται αιþνιο κορεσμü και, μπορεß βÝβαια αν το καλοσκεφτεß κανεßς, να εßναι ανþμαλα, üπως και να 'χει üμως εßναι κατανοητÜ.
    Τß Üλλο θα Ýλεγες: αντρικÝς φαντασιþσεις! ºσως, ανατομικÜ να μην εßναι δυνατüν. Εκεßνους τους καιροýς üμως, τüτε που οι μýθοι ρßχναν ακüμα ßσκιους, η Αουα εßχε τρßα. Κι εßναι αλÞθεια, σÞμερα λεßπει συχνÜ το τρßτο. Εννοþ, κÜτι λεßπει. Να, το Τρßτο! Δε χρειÜζεται τþρα να ανÜβεις αμÝσως. ΕντÜξει, εντÜξει. Δε θα 'μαι εγþ αυτüς που θα το κÜνει ζÞτημα. ΦυσικÜ κι εßναι αρκετÜ τα δýο. ΑλÞθεια σου λÝω ºλζεμπιλ, εμÝνα βασικÜ μου φτÜνουνε. Δεν εßμαι δα τρελλüς να τρÝχω πßσω απü Ýναν αριθμü. Τþρα, που χωρßς το χÜπι και χÜρη στη ψαρüσουπÜ σου Ýχει πετýχει σßγουρα, τþρα που 'σαι Ýγκυος και σýντομα τα δυο τα δικÜ σου θα ζυγßζoυνε περισσüτερο απü τα τρßα της Αουα, εγþ εßμαι υπερ ευχαριστημÝνος και, να, κÜπως σα χωρßς Üλλες επιθυμßες.
     Το τρßτο Þτανε πÜντα το παραπανßσιο. ΒασικÜ Ýνα παιχνßδι μüνο της παιχνιδιÜρας φýσης. ¢χρηστο σαν τη σκωληκοειδÞ απüφυση. ΑναρωτιÝμαι γενικÜ τι να σημαßνει Üραγε αυτÞ η συνεχÞς αναφορÜ στα στÞθη; ¼λη αυτÞ η κλασσικÜ αντρικÞ βυζομανßα; ΑυτÞ η αναζÞτηση της προαιþνιας Υπερτροφοý; ΕντÜξει, η ¢ουα Ýγινε αργüτερα θεÜ, γι' αυτü κι Ýβαλε να της φτιÜξουνε τρßα πÞλινα βυζιÜ σε μÝγεθος παλÜμης. ¢λλες θεÝς πÜλι -για παρÜδειγμα η ινδικÞ ΚÜλι- εßχανε τÝσσερα Þ και περισσüτερα χÝρια. ΤουλÜχιστον εßχε και κÜποια πρακτικÞ σημασßα αυτü. Απ' την Üλλη, οι ελληνικÝς μητρικÝς θεüτητες -ΔÞμητρα, ¹ρα- εßχανε το συνÞθη εξοπλισμü και κρατÞσανε παρ' üλα αυτÜ τη δουλειÜ τους για χρüνια. ¸χω δει βÝβαια κι απεικονßσεις θεþν που 'χαν Ýνα τρßτο μÜτι και μÜλιστα στο μÝτωπο. ΕμÝνα καλλßτερα να μου λεßπει.
     ¼πως και να 'χει, ο αριθμüς τρßα τÜζει περισσüτερα απ' üσα τηρεß. Η ¢ουα, λüγου χÜριν, Þταν με τα τρßα της τüσο υπερβολικÞ 6σο συγκρατημÝνες Þταν οι αμαζ6νες με το Ýνα και μοναδικü τους βυζß. Γι' αυτü κι οι φεμινßστριες σÞμερα φτÜνουν πÜντα στο Üλλο Üκρο. Μα δε χρειÜζεται να σου χαλÜ η διÜθεση αμÝσως! Κι εγþ με τις μÜντσις1 εßμαι. Και πßστεψÝ με ºλζεμπιλ, δýο φτÜνουν, αλÞθεια σου λÝω! Ρþτα üποιο γιατρü θες. Και για το παιδÜκι μας, αν δεν εßναι αγ6ρι, τα δýο θα 'ναι υπεραρκετÜ. Τι σημαßνει: αχÜ! ¿στε Ýχουνε τρελαθεß οι Üντρες και ζητÜν üλο και πιο πολý βυζß. Η αλÞθεια, ωστüσο, εßναι üτι üλες ανεξαιρÝτως οι μαγεßρισσες που Ýζησα μαζß τους, εßχαν μüνον αριστερÜ δεξιÜ κατιτß, üπως κι εσý: η Μεστβßνα δυο, η ¢γκνες δυο, η ΑμÜντα Βüυκε δυο, η Σοφß Ρüτσολ δυο συγκινητικÜ φλυτζανÜκια του καφÝ γεμÜτα. Δýο -ομολογουμÝνως τερÜστια- βυζιÜ εßχε κι η ηγουμÝνη Ρους, μ' αυτÜ Ýπνιξε τον πατρßκιο ΦÝρμπερ πÜνω στο μαξιλÜρι της. Ας προσγειωθοýμε λοιπüν στη γη. Το üλο θÝμα εßναι περισσüτερο Ýνα üνειρο. ¼χι, üχι φαντασßωση! Μα μην αρχßζεις αμÝσως τον καυγÜ! Δεν απαγορεýεται δα να ονειρευüμαστε και λßγο. ¹ κÜνω λÜθος;
     Εßναι γελοßα πια αυτÞ η ζÞλεια για τα πÜντα και για το τßποτα. Ποý θα καταντοýσαμε, πüσο θα 'πρεπε να φτωχýνουμε χωρßς ορÜματα κι ουτοπßες! ¢μα Þταν Ýτσι, δε θα μ' Üφηναν πια να τραβÞξω οýτε τρεις καμπýλες με το μολýβι πÜνω στο λευκü χαρτß. Αμα Þταν Ýτσι, η τÝχνη θα 'πρεπε να λÝει μüνο "ναι" και "μÜλιστα". Σε παρακαλþ ºλζεμπιλ, λογικÝψου λßγο! Δες τα üλα αυτÜ σαν μια ιδÝα, δες το ßδιο το γυναικεßο στÞθος σαν μια ιδÝα, απü τη διαλεκτικÞ αντßθεση του οποßου προκýπτει η αποýσα διÜσταση, κÜτι σαν ΥπερστÞθος. ΠρÝπει να το συλλÜβεις διαλεκτικÜ, το ζÞτημα, θυμÞσου τη ρωμαÀκÞ λýκαινα. ΕκφρÜσεις üπως "στον κüρφο της φýσης" και σ' ü,τι αφορÜ τον αριθμ6, τη τριαδικÞ θεüτητα. ¹ τις τρεις ευχÝς στα παραμýθια. Πþς δηλαδÞ με τσÜκωσες; ¿στε το θÝλω, ε; ¸τσι, ε; ΜÜλιστα. ¸τσι, ε;
     ΚαλÜ λοιπüν, το παραδÝχομαι. ¼ταν βÜζω το χÝρι μου σε κεßνο το κενü ανÜμεσα στα δυο, στο μυαλü μου Ýχω πÜντα το τρßτο. Δε θα 'μαι δα κι ο μüνος. ΚÜποιοι λüγοι πρÝπει να υπÜρχουνε, που 'μαστε Ýτσι ψωνισμÝνοι με τα βυζιÜ εμεßς οι Üντρες Þ λες και μας Ýχουνε κüψει το βυζß πριν της þρας μας. Εσεßς θα φταßτε. Θα μποροýσατε να φταßτε κι εσεßς. Γιατß το παßρνετε βαριÜ, πολý βαριÜ, αν σας κρÝμονται, αν σας κρÝμονται λßγο παραπÜνω. ¢στα να κρÝμονται, που να πÜρει! ¼χι. Τα δικÜ σου üχι ακüμα. ΑλλÜ θα κρεμÜσουνε σßγουρα με τον καιρü. Της ΑμÜντα κρÝμονταν. Τα βυζιÜ της ΛÝνας εßχανε κρεμÜσει απü νωρßς. Κι üμως τις αγÜπησα και τις αγÜπησα και τις αγÜπησα. Δε χρειÜζεται δα το λßγο περισσüτερο Þ λßγο λιγþτερο στÞθος. Για παρÜδειγμα θα μποροýσα να βρßσκω εξßσου üμορφο τον κþλο σου με üλα τα λακκÜκια του. Και μÜλιστα σε καμßα περßπτωση μοιρασμÝνο στα τρßα. ¹ κÜτι Üλλο στρογγυλωπü. ΕιδικÜ τþρα, που θα στρογγυλÝψει η κοιλιÜ σου δßνοντας χειροπιαστü νüημα σ' ü,τι καταλαμβÜνει χþρο. ºσως να 'χουμε απλÜ λησμονÞσει üτι υπÜρχει και κÜτι Üλλο. ΚÜτι Τρßτο. ΣυνολικÜ, πολιτικÜ, γενικÜ ως δυνατüτητα.
     Εν πÜση περιπτþσει, η ¢ουα εßχε τρßα. Αχ, η ¢ουÜ μου η τρßστηθη! Ακüμα κι εσý εßχες Ýνα παραπÜνω, τüτε, στα νεολιθικÜ χρüνια. Για θυμÞσου ºλζεμπιλ πþς πρωταρχßσαμε!
     Αν και θα βüλευε η υπüθεση üτι üλες οι μαγεßρισσες μÝσα μου (εννιÜ Þ Ýντεκα) δεν εßναι παρÜ Ýνα þριμο κüμπλεξ Þ μια συνÞθης περßπτωση ακραßας σýνδεσης προς τη μÜνα, üτι εßμαι Ýτοιμος για τον καναπÝ του ψυχιÜτρου και μÜλλον ακατÜλληλος για ν' ακυρþνω το χρüνο με ιστορßες για τη μαγειρικÞ, ωστüσο εßμαι υποχρεωμÝνος να επιμεßνω στο δικαßωμα που 'χουν οι νοικÜρισσες αυτÝς μÝσα μου: üλες τους κι οι εννιÜ Þ Ýντεκα, θÝλουν να βγουν Ýξω και μÜλιστα με το üνομÜ τους: επειδÞ παρατρÜβηξε το να Ýχουν δικαßωμα ýπαρξης μüνο σαν κüμπλεξ Þ σαν παλιοκαιρισμÝνοι Ýνοικοι, παραμÝνοντας χωρßς üνομα και ιστορßα. ΕπειδÞ παρÜγινε το κακü να υπομÝνουν μουγκÜ και να αναφÝρονται σπÜνια -παρ' üλα αυτÜ κυρßαρχες, λÝω εγþ, εκμεταλλευüμενες και καταπιεσμÝνες, λÝει η ºλζεμπιλ- μαγειρεýοντας Þ ü,τι Üλλο, τÝλος πÜντων Ýκαναν γι' αγýρτες και γερμανοýς ιππüτες, για ηγοýμενους κι επιθεωρητÝς, πÜντα üμως για Üντρες, με στολÞ, ρÜσο Þ βρÜκες, για Üντρες με μπüτες Þ για Üντρες που δÝρνανε με τις τιρÜντες τους. Κι επειδÞ γυρεýουν να εκδικηθοýν, να εκδικηθοýνε τον καθÝνα -Þ üπως λÝει η ºλζεμπιλ: να απελευθερωθοýν- ορßστε! ¸ξω απü μÝσα μου!
     Ας το κÜνουνε λοιπüν! Ας μας μετατρÝψουν üλους μας, üπως και το μÜγειρα μÝσα τους -που πÜλι εγþ θα 'μαι βÝβαια- σε απλÜ αρσενικÜ. Θα μποροýσανε τüτε απü τους Þδη ταλαιπωρημÝνους μπαμπÜδες να δημιουργÞσουν Ýναν Üντρα, που αλÝκιαστος απü προνüμια κι εξουσßες θα 'τανε κατακαßνουργιος, του κουτιοý. Μιας και χωρßς αυτüν πÜλι δε γßνεται.
     "Δυστυχþς δε γßνεται ακüμα!" εßπεν η ºλζεμπιλ την þρα που τρþγαμε τη ψαρüσουπÜ της. Και μετÜ την αρνßσια σπÜλα με φασολÜκια κι αχλÜδια, μου 'δωσε διορßα εννιÜ μηνþν να ξεγεννÞσω τις μαγεßρισσÝς μου. Ισüτιμοι γινüμαστε üταν πρüκειται για προθεσμßες.
     ¼,τι και να 'χω μαγειρÝψει, η μαγεßρισσα μÝσα μου βÜζει κι Üλλο αλÜτι.

 1. ΜÜντσις Þ κι εμÜντσεν: παρατσοýκλι για τις φεμινßστριες.

       Για Τß ΠρÜγμα ΓρÜφω

Για το φαγητü, τη γεýση που αφÞνει.
Εκ των υστÝρων για καλεσμÝνους
που Þρθαν απρüσκλητοι
Þ κοντÜ Ýναν αιþνα καθυστερημÝνοι.
Για το λεμüνι που ζητÜει το σκουμπρß.
Απ' üλα τα ψÜρια γρÜφω για τον Μπουτ.

ΓρÜφω για την αφθονßα.
Για τη νηστεßα και γιατß την ανακÜλυψαν οι Üσωτοι.
Για τη θρεπτικÞ αξßα που 'χουνε τα ψßχουλα
πÜνω στο τραπÝζι των πλουσßων.
Για το λßπος και τα κüπρανα,
το αλÜτι και την Ýλλειψη.
Καθιστüς πÜνω σ' Ýνα βουνü
απü κεχρß σας δασκαλεýω,
πþς χολþθηκε το πνεýμα
και πþς τρελÜθηκε το στομÜχι.

ΓρÜφω για τα στÞθη.
Για την εγκυμοσýνη της ºλζεμπιλ
(και τη βουλιμßα της για αγγουρÜκια τουρσß),
üσο πρüκειται να κρατÞσει.
Για τη τελευταßα μοιρασμÝνη μπουκιÜ,
την þρα που περνÜς με κÜποιο φßλο
τρþγοντας ψωμß, τυρß, φουντοýκια και κρασß.
(Με το στüμα γεμÜτο συζητοýσαμε για το Θεü,
το σýμπαν και το φαγητü,
που δεν εßναι παρÜ σκÝτος φüβος.)

ΓρÜφω για τη πεßνα,
πþς την περιÝγραψαν,
πþς τη διÝδωσαν γραπτþς.
Για τα μπαχÜρια,
την þρα που πηγαßνω στη Καλκοýτα
(τüτε που ο ΒÜσκο ντα ΓκÜμα κι εγþ
ρßξαμε την τιμÞ του πιπεριοý).

ΚρÝας. ΚρÝας ωμü Þ μαγειρεμÝνο,
που κουρελιÜζεται, ξεφτßζει,
μαραßνεται και λυþνει.

ΜετρÜω τον καθημερινü χυλü,
κι üσα Üλλα μας Ýχουνε ταÀσει μÝχρι τþρα:
τις ιστορικÝς ημερομηνßες,
τις μÜχες στο ΤÜνενμπεργκ,
το Βßτστοκ, το Κολßν,
κι üτι περßσσεψε απü δαýτα:
κüκκαλα, τσüφλια, Ýντερα και λουκÜνικα.

Για την αηδßα που προκαλεß το γεμÜτο πιÜτο,
για το καλü το γοýστο,
για το γÜλα (και πþς πÞζει)
για τα παντζÜρια, τα λÜχανα,
τη νßκη της πατÜτας,
για üλα αυτÜ θα γρÜψω αýριο
Þ αφοý πρþτα γßνουν απολιθþματα του σÞμερα
τα υπολεßμματα του χθες.

Για τß πρÜγμα γρÜφω: για το αυγü.
Το λßπος των βασÜνων,
το σαρÜκι της αγÜπης,
το καρφß και το σκοινß,
τον καυγÜ για τη παραπανßσια κουβÝντα,
τη τρßχα στη σοýπα.
Για τους καταψýκτες και τι τους συνÝβη
üταν σταμÜτησε να 'ρχεται το ρεýμα.
ΓρÜφω για üλους εμÜς τους φαγωμÝνους
γýρω απ' το Üδειο τραπÝζι.

Μα και για σÝνα και μÝνα
και το ψαροκüκκαλο στο λαιμü.

(τÝλος αποσπÜσματος)


 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers