ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

Äïêßìéá 

ÃÕÍÁÉÊÅÓ ÔÏÕ ÊÏÓÌÏÕ Á6: Áîéüôéìïò Åôáßñá Ê' ÐïéÞôñéá

Veronica Franco
Βερüνικα ΦρÜνκο,
Αξιüτιμος Εταßρα, ποιÞτρια και στοχαστικÞ.


    Μια ακüμα πρωτοπüρος γυναßκα, μια ποιÞτρια της ΙταλικÞς ΑναγÝννησης, αλλÜ και μια αξιüτιμη εταßρα, της οποßας οι μυθιστορηματικÝς σχεδüν περιπÝτειες ως επαγγελματßας συνοδüς πολυτελεßας στη Βενετßα, συνυπÞρχαν με τη ποιητικÞ της ιδιüτητα. Αν και στα αγγλικÜ κι ιταλικÜ, υπÜρχουν αρκετÜ βιβλßα για τη ζωÞ της κυρßως, και λιγüτερο για τη ποßησÞ της, στην ΕλλÜδα εßναι σχεδüν Üγνωστη. Η Venus di Venezia (Αφροδßτη της Βενετßας, üπως την αποκαλοýσαν, -Üλλωστε απü τη ΘεÜ του ¸ρωτα πÞρε το üνομÜ της κι η πüλη), Ýμαθε τη τÝχνη της εταßρας απü τη μητÝρα της που ακολουθοýσε το ßδιο επÜγγελμα ενþ οι τρεις αδερφοß της επηρÝασαν καθοριστικÜ τη διαμüρφωση της προσωπικüτητÜς της και τη μüρφωσÞ της: αγÜπησε τα γρÜμματα και τις τÝχνες και μελÝτησε ποßηση, μουσικÞ, ελληνικÞ και λατινικÞ λογοτεχνßα. Παντρεýτηκε και χþρισε πολý νÝα ενþ απÝκτησε στη διÜρκεια της ζωÞς της Ýξι παιδιÜ, απü τα οποßα μüνο 2 επÝζησαν.
    Η κοινωνßα της Βενετßας, την εποχÞ εκεßνη, διÝθετε δυο διακριτÝς τÜξεις γυναικþν που εκδßδονταν: την cortigiana onesta (αξιüτιμη εταßρα), Ýνα εßδος συνοδοý πολυτελεßας που διÝθετε επιπλÝον μüρφωση, και τη cortigiana di lume (λαúκÞ εταßρα), που απευθυνüταν στα χαμηλüτερα κοινωνικÜ στρþματα. Η ΦρÜνκο αποτÝλεσε τη πιο γνωστÞ εταßρα της πρþτης κατηγορßας. Για να επιβιþσει αυτÞ κι η οικογÝνεια της, απü μικρÞ ακολοýθησε το επÜγγελμα της εταßρας με μεγÜλη επιτυχßα αφοý üταν Ýγινε 20, τ' üνομÜ της συμπεριλÞφθηκε στον ΚατÜλογο των πιο τιμημÝνων εταßρων της Βενετßας (Il Catalogo di tutte le principale et piu honorate cortigiane di Venezia). Εκεß αναφÝρονταν τα ονüματα, οι διευθýνσεις κι οι τιμÝς των επιφανÝστερων εταßρων της πüλης. Η μητÝρα της αναφÝρεται ως το πρüσωπο στο οποßο πρÝπει να καταβÜλλονται τα χρÞματα. ΑποτÝλεσε τη σýντροφο των ισχυρüτερων και πλουσιüτερων ανδρþν της Βενετßας.


               δυο πßνακες του ΤιντορÝττο που λÝγεται πως πüζαρε εκεßνη
                                            το πορτραßτο της

    Η Βερüνικα ΦρÜνκο (Veronica Franco, 25 ΜÜρτη 1546 - 22 Ιουλßου 1591) Þταν Ιταλßδα ποιÞτρια κι εταßρα, που Ýζησε κι Ýδρασε στη Δημοκρατßα της Βενετßας το 16ο αι.. ¹τανε κüρη μιας επßσης εταßρας κι Ýπειτα μαστρωποý, της Paola Fracassa και του εμπüρου Francesco Franco. Η μüνη θυγατÝρα, με 3 ακüμα αδελφοýς: τους Girolamo, Orazio & Serafino. Ο μικρüς Σεραφßνο, αιχμαλωτßστηκε απü τους Τοýρκους το 1570 κι Ýκτοτε χÜθηκαν τα ßχνη του. Η μητÝρα της πÝθανε κÜπου μεταξý του 1565-70. Η οικογÝνειÜ της εßχε εθνüσημο επειδÞ Þταν εγγενεßς πολßτες που ανÞκαν με κληρονομικü δικαßωμα σε μια επαγγελματικÞ κÜστα σýμφωνα με τη κυβερνητικÞ γραφειοκρατßα κι ü,τι επικρατοýσε τüτε στις ενετικÝς φατρßες (Ο πατÝρας της την αναγνþρισε επßσημα πρÜγμα που σÞμαινε πως Þτανε πολßτης Βενετßας κι εßχε επßσημο οικüσημο). Το cittadini originari αποτελοýσε τη γραφειοκρατßα της Βενετßας και τις θρησκευτικÝς αδελφüτητες, εκεßνη την εποχÞ. Ο πατÝρας της (γιος του Teodoro Franco και της Luisa Federico, αργüτερα εßχε χÜσει την εμπιστοσýνη της θυγατÝρας του ως προς το θÝμα χρημÜτων, πιθανþς λüγω ποτοý) επßσης, εßχε κανονßσει να σπουδÜσει στο σπßτι απü ιδιþτες δασκÜλους μαζß με τα αδÝρφια της κι απü νεαρÞ ηλικßα Ýδειξε μεγÜλη ικανüτητα μÜθησης και γραφÞς. ¹ταν απü τα επιφανÝστερα μÝλη, αν και δεν εßναι η μοναδικÞ που θα μποροýσε να καυχηθεß για την απüκτηση υψηλÞς μüρφωσης και την επßτευξη καλλιτεχνικþν κατορθωμÜτων.
     ¼ντας κüρη μιας Üλλης cortigiana onesta, διδÜχθηκε τη τÝχνη σε νεαρÞ ηλικßα απü τη μητÝρα της. Εκπαιδεýτηκε στο να χρησιμοποιεß τη φυσικÞ της ομορφιÜ αλλÜ και τις ικανüτητÝς της þστε να επιτýχει Ýναν επικερδÞ γÜμο. Απü σωζüμενες μαρτυρßες γνωρßζουμε πως μÝχρι την ηλικßα των 18, εßχε για λßγο παντρευτεß Ýναν πλοýσιο γιατρü, τον Paolo Panizza, η μητÝρα της εßχε παρÜσχει ικανοποιητικÞ προßκα, αλλÜ ο γÜμος τελεßωσε σýντομα με Üσχημο τρüπο. Ευτυχþς δεν εßχανε παιδιÜ κι επßσης που πÞρε στο ακÝραιο πßσω üλη τη προßκα της. Χþρισε γιατß εßχε αποφασßσει να γßνει εταßρα. Στα 18 της Ýμεινε Ýγκυος απü κÜποιον ερωτικü σýντροφο, πιθανüν απü τον Jacomo Baballi, αλλÜ ποτÝ δεν Þταν απολýτως σßγουρη γι' αυτü. ¼πως συνηθιζüτανε κεßνη την εποχÞ, γυναßκα Ýγκυος Ýκανε διαθÞκη, γιατß υπÞρχε περßπτωση να πεθÜνει. Η ΦρÜνκο Ýκανε τη 1η της διαθÞκη το 1864 και ζÞτησε παρÜλληλα απü τον "πατÝρα" ν' αναλÜβει τη φροντßδα και τα οικονομικÜ συμφÝροντα του αγοριοý Þ του κοριτσιοý που θα γεννηθεß και σαν αντÜλλαγμα εκεßνη υποσχÝθηκε την αγÜπη της κι Ýνα διαμÜντι. ΠρÜγματι ο γιος Ακßλε γεννÞθηκε κι ανÜρρωσαν καλÜ κι οι δυο. Το 2ο της γιο ΕνÝα τονε γÝννησε 6 χρüνια αργüτερα και πατÝρας του Þταν ο Andrea Tron, που νυμφεýτηκε την ευγενÞ ΒενετÞ κυρßα Beatrice da Lezze το 1569. ΣυνολικÜ απÝκτησε Ýξι παιδιÜ, 4 απü τα οποßα πÝθαναν σε νηπιακÞ ηλικßα, τα 2 σßγουρα απü ευλογιÜ. ¸κανε τη 2η διαθÞκη της 1η ΝοÝμβρη 1570.
     ΠροκειμÝνου να υποστηρßξει οικονομικÜ τον εαυτü της, αποφÜσισε να ζÞσει ως εταßρα πλοýσιων ανδρþν. ΓρÞγορα ανÝβηκε στην Üτυπη ιεραρχßα των εκδιδüμενων γυναικþν, αποτελþντας τη σýντροφο μερικþν απü τους ισχυρüτερους και πλουσιüτερους Üνδρες της Βενετßας. Οι επιφανεßς Üντρες της Βενετßας Ýκαναν σαν τρελλοß για να Ýχουνε την ÝυνοιÜ της, δεν της χαλοýσανε χατÞρι, αλλÜ κι αυτÞ üταν την Ýδινε Þτανε μια εξαιρετικÞ συντροφιÜ σε üλους τους τομεßς ανεξαιρÝτως. Οι δε επιφανεßς γυναßκες, φιλενÜδες, σýζυγοι απü την Üλλη μεριÜ, τη φθονοýσανε, ζηλεýοντας που οι Üντρες τους προτιμοýσανε τη συντροφιÜ της πιο πολλÝς φορÝς, απü τη δικÞ τους. Σε σýγκριση πÜντως με τις ζωÝς των περισσüτερων γυναικþν, η ζωÞ μιας εταßρας Ýδειχνε κομψüτητα κι ανεξαρτησßα, αλλÜ το καθεστþς της εξακολουθοýσε να καθορßζεται κυρßως απü τους Üντρες στους οποßους Þταν εμπλεκüμενη, üπως ακριβþς το καθεστþς μιας παντρεμÝνης γυναßκας καθοριζüταν απü τον σýζυγü της.



     Η ΦρÜνκο ωστüσο, μπüρεσε να εßναι πιο ανεξÜρτητη απü πολλοýς ευγενεßς λüγω των δικþν της ικανοτÞτων. Αποτελþντας μια απü τις επιφανÝστερες εταßρες μιας πλοýσιας και κοσμοπολßτικης πüλης, Ýζησε καλÜ στο μεγαλýτερο μÝρος της ζωÞς της, αλλÜ χωρßς την αυτονüητη προστασßα που απολÜμβαναν οι αξιοσÝβαστες γυναßκες, κι αναγκÜστηκε να στραφεß σε αυτÞ την επιλογÞ γιατß Ýπρεπε να επιβιþσει με τα δικÜ της μÝσα. ΠαρÜλληλα ασχολÞθηκε τη 10ετßα του 1570 με το διÜσημο λογοτεχνικü σýμβουλο Domenico Venier. Ο ΒενιÝ υπηρÝτησε ως λογοτεχνικüς σýμβουλος üχι μüνο σε Üντρες συγγραφεßς αλλÜ και σε πολλÝς γυναßκες ποιÞτριες της εποχÞς στη Βενετßα. Η ΦρÜνκο επισκεπτüταν συχνÜ το Ca 'Venier, (Ακαδημßα ΒενιÝ), το ιδιωτικü του παλÜτι, üπου Þταν η πιο σημαντικÞ λογοτεχνικÞ ακαδημßα στη Βενετßα, μαζεýοντας συγγραφεßς κι Üλλους μαθητÝς για να διαβÜσουνε τα Ýργα τους και να συζητÞσουν Üλλα πολιτιστικÜ θÝματα. Εκεß συνÝγραψε κι αυτÞ το ΤÝρτσα Ρßμε, αφιερωμÝνο στον Guglielmo Gonzaga, Δοýκα της ΜÜντοβα, παρÝα με ξακουστοýς Üντρες που την ενÝπνεαν να γρÜφει και μεταξý αυτþν Þτανε κι ο Estor Marteninengo, Κüντες της ΜÜλαγα..
     ¼ταν ξÝσπασε ο 4ος οθωμανικü-βενετικüς πüλεμος (1570-73) η πüλη απευθýνθηκε στη Γαλλßα για βοÞθεια. Η Βερüνικα ενθαρρýνεται να αποπλανÞσει το βασιλιÜ της Γαλλßας και να εξασφαλßσει μια στρατιωτικÞ συμμαχßα, μια πρüταση την οποßα δÝχεται þστε να μπορÝσει να σþσει τη πüλη, την οικογÝνεια της και τους συμπολßτες της. Η σýντομη σχÝση της με τον Ερρßκο Γ' της Γαλλßας Ýφερε την στρατιωτικÞ βοÞθεια που η πüλη χρειαζüτανε κι η Βερüνικα Ýγινε χωρßς να το γνωρßζουν οι περισσüτεροι, μια ηρωßδα που βοÞθησε καταλυτικÜ στον πüλεμο. Μεταξý τους Üνθισε μια ζεστÞ σχÝση κι Ýπειτα μια μεγÜλη φιλßα, -φεýγοντας του χÜρισε το πορτραßτο της και θα του αφιερþσει αργüτερα και 2 σοννÝττα.
     ¸χοντας μια πολý καλÞ μüρφωση, Ýγραφε ποßηση. Το Ýργο Terze Rime που εκδüθηκε το 1575 περιλÜμβανε 18 ποιÞματα/επιστολÝς γραμμÝνες σε στßχο απü την ßδια κι 7 απü Üνδρες που Ýγραψαν προς τιμÞ της. ΠαρÜλληλα χÜρη στην οικονομικÞ επιφÜνειÜ που εßχε αποκτÞσει απü τα 2 της επαγγÝλματα, δημιοýργησε Ýνα φιλανθρωπικü ßδρυμα για πüpνες και τα παιδιÜ τους, το οποßο διατÞρησε τουλÜχιστον üσο ζοýσε. ΑυτÞ η τüλμη της Þταν ασυνÞθιστη σε μια γυναßκα συγγραφÝα, για τις περισσüτερες γυναßκες της περιüδου ΑναγÝννησης και Μεταρρýθμισης που γρÜψαν επιλÝγοντας κυρßως θρησκευτικÜ θÝματα, αλλÜ κι εκεßνες που γρÜψανε για κοσμικÜ σπÜνια συζητοýσανε Þ γρÜφανε σεξουαλικÜ θÝματα. ΔÝχτηκε επßθεση απü μερικοýς γνωστοýς της για αυτÞ τη τüλμη, ßσως επειδÞ Þταν αντßθετη με αυτü που περßμεναν απü τις γυναßκες να εßναι τüσο στη πραγματικÞ ζωÞ üσο και στη ποßηση. Στην πραγματικÞ ζωÞ, οι γυναßκες αναμενüνταν να εßναι αγνÝς κα υπÜκουες και στη ποßηση, να εßναι επιφυλακτικÝς, üμορφες κι αγνÝς -η Ýμπνευση εßναι για την αντρικÞ ποßηση περß Ýρωτα και πüθου κι üχι για τις γυναßκες που νιþθανε σεξουαλικü πÜθος.


                      κι εδþ η "ΔανÜη" του ΤιντορÝττο

    Το 1575, κατÜ τη διÜρκεια μιας φοβερÞς επιδημßας πανþλης που χτýπησε τη πüλη, η ΦρÜνκο αναγκÜστηκε να εγκαταλεßψει τη Βενετßα, χÜνοντας μεγÜλο κομμÜτι των περιουσιακþν της στοιχεßων, üταν το σπßτι και τα υπÜρχοντÜ της λεηλατÞθηκαν. Λüγω της μεγÜλης της φÞμης, üταν επÝστρεψε, το 1577 κατηγορÞθηκε απü την ΙερÜ ΕξÝταση (αυτÞ τη μÜστιγα) για μαγεßα κι οδηγÞθηκε σε δßκη στην οποßα υπερασπßστηκε με αξιοπρÝπεια και σθÝνος τον εαυτü της. Λüγω των υψηλþν γνωριμιþν της αλλÜ και της προσφορÜς της στη πüλη οι κατηγορßες αποσýρθηκαν. Η ζωÞ της μετÜ τη δßκη δεν εßναι ιδιαßτερα γνωστÞ αν και μαρτυρßες της εποχÞς δεßχνουν üτι παρ' üτι κÝρδισε την ελευθερßα της απþλεσε μεγÜλο τμÞμα των υλικþν αγαθþν και του πλοýτου της. Η ζωÞ της Ýχει μεßνει ανεξßτηλη στην ιστορßα ενþ Ýχει εμπνεýσει πολλÜ μυθιστορÞματα και μια βιογραφικÞ ταινßα το 1998 με πρωταγωνιστÝς τους Catherine McCormack και Rufus Sewell. Την εποχÞ εκεßνη συντηροýσε üχι μüνο τα δικÜ της παιδιÜ αλλÜ και τα ανÞψια της που εßχαν ορφανÝψει απü την επιδημßα. Το 1580 δημοσßευσε το Ýργο Lettere familiari a diversi που περιλÜμβανε 50 επιστολÝς και 2 σοννÝττα αφιερωμÝνα στο ΒασιλιÜ Ερρßκο Γ' της Γαλλßας.
     Ως αξιüτιμη εταßρα Ýζησε μιαν αρκετÜ υπÝροχη ζηλευτÞ ζωÞ: Ýπαιζε μουσικÞ (λαοýτο και σπßντο), γνþριζε τη λογοτεχνßα της αρχαßας ΕλλÜδας και της Ρþμης, καθþς και της εποχÞς της και συνομιλοýσε, συναναστρεφüταν με στοχαστÝς, καλλιτÝχνες, πολιτικοýς και ποιητÝς. Τα ποιÞματα διαφημßζουν αυτÜ τα επιτεýγματα, ανεβÜζοντÜς τη πÜνω απü τις Üλλες λιγüτερο μορφωμÝνες γυναßκες της ßδιας ομÜδας. Η σχÝση της με τους Üντρες και μÜλιστα σημαντικοýς, εμφαßνεται στους στßχους της, καθþς απευθýνεται πÜντα να ζητÜ απαντÞσεις απü Ýναν Üντρα. Η ΦρÜνκο Þταν ανοιχτÜ ερωτικÞ και σεξουαλικÞ μιλþντας με Üνεση και χωρßς ντροπÝς. ¸γραφε ως επß το πλεßστον σε μορφÞ capitolo: μορφÞ στßχου που χρησιμοποιεßται απü Προβηγκιανοýς ποιητÝς του 13ου αι. για λογοτεχνικÞ κονταρομαχßα, εßναι 11σýλλαβο κι ακολουθεß το μοτßβο 3 στροφþν των της μορφÞς aba , bcb, cdc, των αλληλοσυνδεομÝνων ποιημÜτων. Ο "proposta / risposta" (πρüκληση / απüκριση) τρüπος χρÞσης του capitolo απευθýνεται σε μια ποιÞτρια, που χρησιμοποßησε τη φüρμα αυτÞ για να ακονßσει και να προβÜλλει τις λεκτικÝς της δεξιüτητες κι Þταν εξαιρετικÜ δημοφιλÞς φüρμα  μεταξý των μελþν της συντροφιÜς της.
     Απü το 1ο της ποßημα, γιορτÜζει τη σεξουαλικÞ της εμπειρßα ως ερωτικÞ σýντροφος κι υπüσχεται να ικανοποιÞσει τις επιθυμßες του συνομιλητÞ της. Η ειλικρßνειÜ της κι οι συγκεκριμÝνες καταστÜσεις που δραματοποιεß προκαλοýν επßσης τα εξιδανικευμÝνα κλισσÝ της ερωτικÞς ποßησης του Petrarcha. Στα ποιÞματα και τα γρÜμματα της, υπονομεýει τη παραδοσιακÞ απεικüνιση της γυναßκας αγαπημÝνης ως σιωπηλÞς, μακρυνÞς, σκληρÞς κι απροσπÝλαστης γυναßκας. ΕπιμÝνει στην εμπλοκÞ και τον διÜλογο και τα σοννÝττα 13 και 16 εßναι μαχητικα και πολεμικÜ. Στο 16, γρÜφει μια σκληρÞ και πειστικÞ απÜντηση σε τρßα Üσεμνα ποιÞματα που γρÜφτηκαν εναντßον της στην ενετικÞ διÜλεκτο απü τον ξÜδελφο του Marco Venier, Maffio Venier. Υπερασπßζεται τον εαυτü της ενÜντια στις προσπÜθειες του Maffio να την εξευτελßσει στο κοινü. Υπερασπßζεται επßσης üλες τις γυναßκες που κακοποιοýνται προφορικÜ Þ σωματικÜ απü Üνδρες. Στα 3, 17 κι 20 απηχεß τη ρητορικÞ, τα θÝματα, τις φιγοýρες του λüγου εμπνευσμÝνη απü τις αρχαßες ρωμαúκÝς ερωτικÝς ελεγεßες των λατßνων, Catullus, Propertius και Ovid που μεταφρÜστηκαν στα ιταλικÜ απü μÝλη της Ακαδημßας Venier. Σ' αυτÜ τα ποιÞματα, ωστüσο, μιλÜ με φωνÞ που υπÝφερε απü τις καταστροφικÝς δυνÜμεις της λαχτÜρας, της επιθυμßας, της ζÞλειας και της απογοÞτευσης της αυτοεκδιδομÝνης γυναßκας. Λüγω της επιστολικÞς τους μορφÞς, αυτÜ τα ποιÞματα μοιÜζουν περισσüτερο με τις ΕπιστολÝς του Οβßδιου. ΓενικÜ πÜντως τραγοýδησε τη τÝχνη της αγÜπης και με στßχους απευθýνθηκε στους Üντρες που της Üρεσαν.
    Οι 50 γνωστÝς επιστολÝς της δημοσιεýθηκαν το 1580 στη Βενετßα κι Þταν αφιερωμÝνες στον ΚαρδινÜλιο Luigi d' Este. Η 1η γρÜφεται στον Henry III, βασιλιÜ της Γαλλßας κι η 21η στον Jacopo Tintoretto, τον Ενετü ζωγρÜφο, ευχαριστþντας τον για το πορτραßτο που της Ýκανε. ΤÝτοια γρÜμματα Þτανε κÜτι συνηθισμÝνοι για τους αναγεννησιακοýς ανθρωπιστÝς, που βλÝπανε την επιστολÞ σαν ευκαιρßα να επιδεßξουνε τις λογοτεχνικÝς τους δεξιüτητες, -εκτüς βÝβαια απü μÝσο για τη μετÜδοση πληροφοριþν. Οι περισσüτεροι λογοτÝχνες που γρÜψαν επιστολÝς στη τη διÜρκεια αυτÞς της περιüδου φυσικÜ ξÝρανε πως δε θα παραμεßνουν ιδιωτικÝς και δßναν μεγÜλη προσοχÞ στη κατÜρτισÞ τους. Οι επιστολÝς συχνÜ παραδßδονταν σε λογοτεχνικÝς συγκεντρþσεις Þ διαβÜζονταν δυνατÜ, με αναγνþστες Þ ακροατÝς να σχολιÜζουν το στυλ και τις δεξιüτητÝς τους. Στη πραγματικüτητα λοιπüν οι επιστελÝς αυτÝς δεν φτÜσανε ποτÝ στους παραλÞπτες τους, παρÜ διαβÜστηκαν σε συγκεντρþσεις και δημοσιεýτηκαν üπως Þταν ο αρχικüς τους προορισμüς, Ýτσι þστε να περιγραφεß η ζωÞ κι οι δραστηριüτητες της ποιÞτριας.



     Τα γρÜμματα της ΦρÜνκο εμφανßζουνε τις πολλÝς δεξιüτητÝς της "αξιüτιμης εταßρας" κι Ýχουν μεγÜλη βιογραφικÞ αξßα. Τη δεßχνουνε σε μια σειρÜ απü καθημερινÝς δραστηριüτητες -παßζει μουσικÞ, ποζÜρει για Ýνα πορτραßτο, παραθÝτει δεßπνο σε φßλους, ζητÜ Ýνα δÜνειο για να προσφÝρει βοÞθεια Þ ασχολεßται με λογοτεχνικÜ θÝματα. ΣχολιÜζει επßσης τα γεγονüτα και τις καταστÜσεις που εκπροσωποýνται στις επιστολÝς αυτÝς. Σε πολλÝς επιστολÝς, απεικονßζει τον εαυτü της ως ηθικολüγο, δßνοντας συμβουλÝς σε αρσενικοýς φßλους πατρßκιους Þ σε μια μητÝρα που σκÝφτεται να κÜνει τη κüρη της συνοδü. ΤÝλος, της επιτρÝπει να τοποθετηθεß σαν δικαστÞς και στωικüς σýμβουλος, γρÜφοντας ως δικηγüρος για να συμβουλεýει τους πατριþτες που Ýχουνε παραπλανηθεß απü το πÜθος που δεν ελÝγχεται με τα λüγια. ΕμπνÝεται απü αρχαßους συγγραφεßς, ιδιαßτερα απü τις γνωστÝς επιστολÝς των Cicero και Seneca, που μεταφρÜστηκαν στα ιταλικÜ απü μÝλη της ακαδημßας Venier. Τα γνωστÜ της γρÜμματα, που προορßζονται για δημοσßευση, της επιτρÝπουν να φÝρει στο φως την ιδιωτικÞ της ζωÞ, πρÜγμα που της ελευθÝρωσε τα χÝρια να σχολιÜσει Ýντυπα σχετικÜ με τη συμπεριφορÜ των αντρþν, να επιμεßνει στην αρετÞ, στο λüγο, στη σοφßα και με την αμεροληψßα μιας εταßρας. Εßναι σχετικÜ παρÜξενο που σþθηκαν üλα τα γραπτÜ της, επιτρÝποντÜς Ýτσι, να τη γνωρßσουμε πρþτα και μετÜ να διερευνÞσουμε στοιχεßα για τα λογοτεχνικÜ δρþμενα της εποχÞς και γενικÜ το λüγο της, με μερικÜ ακüμα δεßγματα της ΑναγεννησιακÞς λογοτεχνßας και ποßησης.
     Παρ' üλο που οι επιστολÝς της καθιερþσανε σταθερÜ τη φÞμη της ως εταßρα για την ελßτ, αλλÜ και το φιλανθρωπικü της Ýργο και παρ' üλο που Ýσωσε τη πüλη, η ΦρÜνκο σýρθηκε στα δικαστÞρια το 1580 απü το δÜσκαλο του γιου της, Ρεδüλφο ΒαννιτÝλι, με τη κατηγορßα πως εßχε ασκÞσει μαγικÜ ξüρκια στο σπßτι της, για να πετυχαßνει αυτÞ τη προτßμηση των αντρþν. Αυτüς κι η υπηρÝτριÜ της. Μπüρτολα, εßχανε σαφÝστετα κλÝψει αντικεßμενα αξßας κι üταν τους κατÜλαβε φοβηθÞκανε και τη καταγγεßλανε. Στη δßκη, υπερασπßστηκε η ßδια τον εαυτü της κι εκφþνησε Ýναν Ýνθερμο λüγο, αποδεικνýωντας με Þρεμη φωνÞ κι απλÜ λüγια πως Þταν Ýντιμη ως εταßρα κι ως Üνθρωπος, πεßθοντας Ýτσι τους
δικαστÝς. Η υπερÜσπισÞ της, η βοÞθεια του Domenico Venier, η εýνοια των επιφανÝστερων της πüλης κι η προδιÜθεση των δικαστþν την απελευθÝρωσαν απü τις κατηγορßες.
     Αυτü üμως Þτανε κι η αρχÞ του τÝλους. Ξεκßνησε μια πτωτικÞ πορεßα καθþς η φÞμη της καταστρÜφηκε ανεπανüρθωτα. ¹ταν επßσης πολý φτωχÞ πλÝον, απü τα χρüνια της πανοýκλας του 1575-77 στα οποßα Ýχασε πολλÜ απü τα πολýτιμα υπÜρχοντÜ της απü κλοπÞ κι Ýχασε και τον πιστü προστÜτη και φßλο της για πολλÜ χρüνια, Domenico Venier, που πÝθανε το 1582. Η φορολογικÞ της δÞλωση του 1582 δÞλωνε üτι ζοýσε σ' Ýνα τμÞμα της πüλης üπου πολλÝς πüρνες τελεßωσαν τη ζωÞ τους. Στα τελευταßα χρüνια της ζωÞς της σταμÜτησε να γρÜφει. Ο θÜνατος στα 45 της χρüνια, Ýχοντας λυþσει για περßπου 20 μÝρες στον πυρετü που εßχε Üγνωστη προÝλευση, ολοκλÞρωσε μια ζωÞ που περιλÜμβανε μια 10ετßα πολυτελοýς πλοýτου, αλλÜ και πολλÝς δυσκολßες, κινδýνους κι απþλειες.
     ΣυμπερασματικÜ: μπορεß κανεßς να πει πως Þτανε μια üμορφη γυναßκα, μια αξιüτιμη εταßρα, με αγÜπη για τους ανθρþπους, τους Üντρες τους σωστοýς και τις σωστÝς αλλÜ αδýναμες γυναßκες, μια μαχÞτρια φεμινßστρια -πριν καν εφευρεθεß ο üρος- μια εξÝχουσα λÜτρις του Ýρωτα, μια εξαιρετικÜ σπουδαγμÝνη,με αγÜπη για τα παιδιÜ, με Ýννοια για την πüλη της, την αδικßα και τους συμπολßτες της, μια καλλιεργημÝνη κι Ýξυπνη γυναßκα και παρÜλληλα μια καλÞ λογοτÝχνις, Ýστω κι αν τα ποιÞματÜ της δεν ανÞκουνε στη κορυφÞ, πÜντως κÜτι Ýχουνε να μας ποýνε.



ΡΗΤΑ & ΠΟΙΗΜΑΤΑ

 * Καμμßα κüλαση δεν εßναι χειρüτερη, απü τη λανθÜνουσα ηθικÞ ελευθεριüτητα.

 * Η ζωÞ εßναι Ýνας θÜνατος σκληρüς, χωρßς εσÝνα.

 * Η ευτυχßα μου μετριÝται σε... ßντσες: 2, 4, 6, 8... Λατρεýω τüσο πολý τα παποýτσια!

----------------

         σκüρπια...

     Πþς αλλιþς αυτοß οι ευγενικοß Üντρες επιθυμοýσαν να διασκεδÜσουν αν üχι με την καλÞ εμφÜνιση, την Üψογη και πολυτελÞ ενδυμασßα μας; ΦυσικÜ, προσθÝτω σ' üλα αυτÜ το πνεýμα μου και τη γνþση των γραμμÜτων, αλλÜ ποιüς θα Üκουγε μια γυναßκα με Üσχημη εμφÜνιση, ανεξÜρτητα απü το πüσο λαμπρÞ εßναι; Ο αγαπημÝνος μου φßλος Tintoretto με ζωγραφßζει ακüμη και με μαργαριτÜρια. Ορκßζομαι πως üταν εßδα το πορτραßτο μου, Ýργο του θεúκοý χεριοý του, αναρωτÞθηκα για λßγο αν Þταν Ýνας πßνακας Þ μια εμφÜνισÞ μου μπροστÜ απü κÜποια απÜτη του διαβüλου, για να με κÜνει να πÝσω ερωτευμÝνη με τον εαυτü μου, üπως συνÝβη στον ΝÜρκισσο (γιατß, ευχαριστþ τον Θεü, δεν θεωρþ τον εαυτü μου τüσο üμορφο που φοβÜμαι να τρελλαθþ απü τη δικιÜ μου γοητεßα). Ο Maestro Tintoretto επικεντρþνεται αποκλειστικÜ σε φυσικÝς μεθüδους, üχι μüνο σε ü,τι μπορεß να μιμηθεß μοντελοποιþντας την ανθρþπινη φιγοýρα, γυμνÞ Þ ντυμÝνη, αλλÜ κι εκφρÜζοντας επßσης και συναισθηματικÝς καταστÜσεις.
...

ΑισθÜνομαι τüσο γλυκειÜ, λαχταριστÞ,

σαν εßμαι στο κρεβÜτι μ' Ýναν Üντρα,
που νιþθω, να μ' αγαπÜ και να με δρÝπει,
γιατß η απüλαυσÞ μου ξεπερνÜ κÜθε χαρÜ,
κι αν, πριν, ο κüμπος τ' Ýρωτα φαινüτανε σφιχτüς,
ýστερα σφßγγεται ακüμα πιο πολý...
...

ΧορÝψαμε τα νιÜτα μας σ' ονειρεμÝνη πüλη:
παραδεισÝνια ΒενετιÜ! περÞφανοι κι ωραßοι.
Ζοýσαμε για τον Ýρωτα και πüθο για ομορφιÜ,
διασκÝδαση, απüλαυση, το μüνο μας καθÞκον.

Δýο φορÝς γυρισαμε τη γη, τον ουρανü
κι απü το κÝφι το πολý, η βλογημÝνη μÝθη,
που τüτε λÝγαμε πως θα κρατÞσει αιþνια.
Η δüξα μας σφραγßστη απ' τη πÝννα του Θεοý.

Μα πÜντα ο παρÜδεισüς μας εßναι εýθραυστος:
κüντρα στους φüβους των ανθρþπων, πÜντα χÜνει.
...

Αν εßμαστε σπουδαγμÝνες κι οπλισμÝνες
μποροýμε Ýυκολα να πεßσουμε τους Üντρες,
πως Ýχουμε κι εμεßς χÝρια και πüδια
και μια καρδιÜ σαν τη δικÞ τους.

Παρüλο που 'μαστ' απαλÝς κι ευαßσθητες
-και ορισμÝνοι Üντρες εßναι κι εßναι δυνατοß,
κι Üλλοι τραχεßς μα και σκληροß, εßναι δειλοß-
γυναßκες, ακüμα δεν το Ýχετε συλλÜβει
γιατß αν αποφασßσετε να δρÜσετε,
μπορεßτε να τους πολεμÞσετε ως το τÝλος.

Για ν' αποδεßξω üτι λÝω την αλÞθεια,
ανÜμεσα σε τüσες σας γυναßκες,
θα 'μαι η πρþτη απ' αυτÝς που θα ενεργÞσουν
δßνοντας το παρÜδειγμα κι Üλλες ν' ακολουθÞσουν.

               Στα ºδια ΧΧΧ

ΦÝρ' τη ψυχÞ σου πßσω στη πατρßδα της,
που Þταν τüσο καρπερÞ σε αρετÞ για μας,
γιατß Ýχει διÜθεση για το βαθý το δÜκρυ,
προκýπτει απü σιχασιÜ για τα επßγεια.

Τþρα, στον κÞπο του γλυκοý παρÜδεισου
μιας που δεν στρÜγγιξε Þ χÜθηκε απü μÝσα,
απ' Üλλα πιο γλυκÜ και σ' αφθονßα, μÞλα,
ο Þλιος πιο γαλÞνιος, γιομÜτος Üλλην αýρα.

ΓλυκειÜ της θεßας αμβροσßας διÜθεση
τροφοδοτεß τις περιπετειþδεις ρßζες της
δε χÜνει φýλλα Þ ανθιÜ Þ φροýτα της,

μ' αν στον παρÜδεισο αυτü, φÝρνει αληθινÞ χαρÜ
το πιο πικρü, κÜτω εδþ μας φÝρνει πλÝριο πüνο
και στα πικρÜ σου δÜκρυα, αυτüς εßν' δυστυχÞς.

     Στον Bartolomeo Zacco

 (Στη μνÞμη της ΝτÜρια, της κüρης του)

Η γλυκειÜ σου αγÜπη Þτανε σημαδιακÞ για μÝνα,
τÝλειας και λαμπερÞς αξßας καλλιτεχνικÞς
για να μαζÝψουμε σε τοýτη τη γωνιÜ του παραδεßσου,
της ΝτÜρια τα φþτα που αγÜπησα κι εκτßμησα.

Γιατß üταν χτυπÜ η μοßρα Ýτσι αμετÜκλητα,
οι Üλλοι γýρω üσο κι αν κλαßνε και θρηνοýν,
οýτε αλλÜζουνε το μÝλλον, Þ την πßκρα,
οýτε το παρελθüν ξαναγυρνÜνε πßσω

ºσως εßναι καλλßτερα για σας να κλεßσετε τη λßμνη
του πÝνθους απ' τα μÜτια σας που στÝλνει η καρδιÜ θρηνþντας,
συγκεντρωμÝνος σ' αυτü που τον Θεü ευχαριστεß.

ΦυσικÜ αν εκτιμÜται ουρÜνιο Üλμα μ' Ýναν Ýπαινο,
üλος ο κüσμος γýρω μας κι üχι μονÜχα εγþ,
πÜντα θα εορτÜζουμε τη μνÞμη της κÜθε φορÜ... 

Μτφρ: ΠÜτροκλος

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers