ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ÅíäéáöÝñïíôåò 

Ðáíïýóçò ËåõôÝñçò: Èåúêüí 'Áããéãìá...

             Βιογραφικü

     O ΛευτÝρης Πανοýσης γεννÞθηκε στην ΑθÞνα. Σποýδασε ΜαθηματικÜ στο ΠανεπιστÞμιο Αθηνþν. Δοýλεψε σαν επιμελητÞς κειμÝνων σ' εκδοτικοýς οßκους κι ασχολÞθηκε παρÜλληλα με τη προþθηση επιστημονικþν κι εκπαιδευτικþν συγγραμμÜτων.
     Επß 2ετßα συμμετεßχε στο ραδιοφωνικü σταθμü Κοκκινοσκουφßτσα, μ' εκπομπÝς λογοτεχνικοý περιεχομÝνου. Η Παναγßα Tων Νερþν εßναι το 1ο του μυθιστüρημα.
     ΣÞμερα κερδßζει τα προς το ζην ως βιβλιοπþλης κÜπου στην ΑθÞνα
.


==================

                              σχΟλια γιΑ τΟ βιβλΙο

  1.  Η ευχÜριστη τýχη Ýφερε στα χÝρια μου το βιβλßο αυτü κι Ýκατσα να το διαβÜσω απü περιÝργεια, μιας και σπανßως διαβÜζω σýγχρονη ελληνικÞ πεζογραφßα. Ως τη σελßδα 50 εßχα κιüλας διαπιστþσει πως κρατοýσα στα χÝρια μου κÜτι θαυμÜσιο. ΤελικÜ, δεν Þτανε μüνον αυτü, γιατß τελειþνοντÜς το θα μποροýσα να του προσδþσω κι Üλλους χαρακτηρισμοýς: χορταστικü, εξαßρετο, πλοýσιο, πανÝμορφο και μαγευτικü, βαθý κι ερωτικüτατο βιβλßο. Ο συγγραφÝας, σχεδüν συνομßληκüς μου. Απü το διÜβασμα και της τελευταßας του σελßδας, τονε θεωρþ κιüλας φßλο μου και μÜλιστα αξιοζÞλευτο.
     Κλεßνοντας λοιπüν το βιβλßο, αμÝσως σκÝφτηκα να μοιραστþ την εμπειρßα μου αυτÞ και να συμπεριλÜβω στο ΣτÝκι μου Ýνα μικρüν απüσπασμα, να πω δυο λüγια για το βιβλßο και λßγα βιογραφικÜ στοιχεßα του συγγραφÝα.
     Αυτü το ταξßδι, που διαδραματßζεται στο ΒυζÜντιο την εποχÞ της εικονομαχßας-εικονολατρεßας, εßχε πολλÜ και θαυμαστÜ στοιχεßα. Η υπüθεση, εßναι Ýνα πολý καλü εýρημα, Ýνα θαυμÜσιο μýθευμα, μελετημÝνα και προσεκτικÜ προσαρμοσμÝνο, στην ιστορικÞν αλÞθεια κεßνης της εποχÞς. Πρüκειται για μιαν 'απλÞ' ιστορßα, στην οποßα, με απαρÜμμιλη μαστοριÜ ο ΛευτÝρης καταφÝρνει να συνδυÜσει Ýνα σωρü πρÜγματα: τÝχνη, πολιτισμü, πολιτικÞ, θρησκοληψßα κι ιερωσýνη, δÝος και λαχτÜρα, θλßψη και χαρÜ και φυσικÜ üλα τοýτα, κÜτω απü την ..."αιγßδα" του πανταχοý παρüντος ¸ρωτα, αλλÜ ενüς ¸ρωτα, üχι 'ενοχλητικοý' Þ 'πιεστικοý', στο υπüλοιπο κομμÜτι, αλλÜ ενüς ¸ρωτα, μÜλλον ιεροý, κομψοý και διακριτικοý, Ýστω κι αν διακρßνεται πολý Ýντονα η ÝντασÞ του σε μερικÜ σημεßα. Τοýτο απογειþνει κομψÜ κι ερωτικÜ το κεßμενο, χωρßς να πÝφτει στις ολüκλειστες παγßδες των μελü Þ Üλλων ξεκÜθαρα ερωτικþν παραληρημÜτων. Το πρþτο θαυμαστü στοιχεßο λοιπüν εßναι ακριβþς üτι δε μπορεß κανεßς να πει αβßαστα, πως το βιβλßο τοýτο εßναι ερωτικü Þ πολιτικü Þ ιστορικü Þ Ýστω κÜτι. Δεν εντÜσσεται...
     Η επιλογÞ της χρονικÞς στιγμÞς που θα ξετυλιχτεß η ιστορßα, εßναι επßσης θαυμαστÞ, γιατß του προσδßδει διαχρονικüτητα, εφüσον πολλÜ τοτινÜ προβλÞματα και καταστÜσεις που περιγρÜφονται, ισχýουνε και σÞμερα και πιστεýω πως θα ισχýουνε πÜντα. Τρßτο θαυμαστü εßναι που παραθÝτει τα διαδραματιζüμενα, σαν Ýνας απλüς τρßτος κι Üρα ουδÝτερος, παρατηρητÞς, παρüλο που σαφþς κι Ýχει Üποψη επß των πεπραγμÝνων. ¸τσι καταφÝρνει να επιβληθεß με την αφÞγησÞ του, αλλÜ üχι με τις θÝσεις του, στεκüμενος στο ουδÝτερο σκαλß κι αφÞνει μüνο να φανοýνε μερικÝς λεπτÝς αποχρþσεις της θλßψης Þ της ευχαρßστησης που βιþνει, συνεπεßα των γεγονüτων. Διακριτικüτατη και σθεναρÞ, μεστÞ αφÞγηση...
     Επßσης εßναι σßγουρο, πως σε κανÝνα σημεßο του βιβλßου, δε γßνεται προβλÝψιμος. Οι μικρο-μεγαλο-ανατροπÝς εßναι ραγδαßες, οι εκπλÞξεις Üφθονες και δε μπορεß να ξÝρει κανεßς τß να περιμÝνει, μÞτε καν στην επüμενη σελßδα. Τολμþ να πω, πως δε ξÝρει κανεßς ακüμα και τß θαυμαστÞ κορυφÞ τον περιμÝνει, στις αμÝσως επüμενες γραμμÝς. Τρανü παρÜδειγμα το κομμÜτι που παρουσιÜζω παρακÜτω και που δεν εßναι τüσο της πλοκÞς του βιβλßου. Θα 'λεγα πως εßναι Ýνα απü τα μπüλικα ευχÜριστα διαλεßμματα, μεταξý των γεγονüτων, απü τα απαραßτητα στολßδια τÝχνης μÝσα στη τÝχνη... Θα τολμοýσα να πω, πως τοýτο το μικρü κομμÜτι αποτελεß Ýνα σπουδαßο εýρημα κι Ýργο τÝχνης αυτοýσιο. Τοýτο μαρτυρÜ την ευαισθησßα κι αποκαλýπτει τις φιλοσοφικÝς του ανησυχßες... Τα παραθÝματα τοýτα, σε καμμιÜ περßπτωση δεν εßναι κουραστικÜ Þ επιβαρυντικÜ στην üλη δομÞ του Ýργου κι αυτü Üνετα θα το ενÝτασσα στα θετικÜ της συνολικÞς του επιλογÞς.
     Ανακεφαλαιþντας θα πω, πως σε κανÝνα σημεßο δεν εßναι κουραστικüς, δεν εßναι too much, παρÜ με σοφßα και μαεστρßα κατευθýνει το üχημα της ÝμπνευσÞς του Ýτσι, þστε να παρακαλþ να μη τελειþσει και σταματÞσει η μαγεßα του. Δυστυχþς, τελειþνει σýντομα: μüλις 560 σελßδες κι üλες εκπληκτικÝς και μεστÝς. Τελευταßο θαυμαστü τοýτου του κειμÝνου, εßναι που καταφÝρνει να ξεδιπλþσει τüσα πολλÜ πρÜγματα, σε μια τüσον απλÞ ιστορßα, αφÞνοντας Üλλους να πετÜνε στ' αστÝρια και στη ... νεφελοκοκκυγßα.
     Εδþ θα πρÝπει να συγχαρþ και τον Εκδοτικü, την Ωκεανßδα κι εßναι μÜλιστα φορÜ που θα το κÜνω δημüσια. Εßχανε προηγηθεß, για να θυμÞσω, ο Ýπαινüς μου στο Ýργο της ΛÜουρα ΕσκιβÝλ, Σαν Νερü Για ΖεστÞ ΣοκολÜτα", αλλÜ και στη παρουσßασÞ μου του βιβλßου της ΜÜργκαρετ ¢τγουντ, Η ΚλÝφτρα Κßσσα, κι üπως Ýχω πει και ξαναπεß και ξαναμαναπεß, το καλü να λÝγεται! ΚÜτι τελευταßο απü μÝσα απü τη καρδιÜ μου: Φßλε μου ΛευτÝρη, σ' ευχαριστþ που το απÞλαυσα!
      ΠÜτ. Χατ.

  2. ΕποχÞ εικονομαχßας
     Εßναι η διαμÜχη που ξÝσπασε ανÜμεσα σε δυο παρατÜξεις:του εικονολÜτρες (οπαδοýς της λατρεßας των εικüνων) και τους εικονομÜχους (διþκτες της λατρεßας των εικüνων). Εν συντομßα θα λÝγαμε üτι η διαμÜχη ξεκßνησε απü την αντßδραση εναντßον της θρησκοληψßας και των υπερβολþν στη λατρεßα των αγßων λειψÜνων και εικüνων. Στα χρüνια αυτÜ Ýχουμε μεγÜλη Ýξαρση του μοναχισμοý. ΧιλιÜδες νÝοι Üνθρωποι κατÝφυγαν στα μοναστÞρια για να αποφýγουν την στρÜτευση Þ τις Üλλες κοινωνικÝς υποχρεþσεις. Για να ζÞσουν πολλοß απü αυτοýς εκμεταλλεýονταν την αμÜθεια του κüσμου με την πþληση λειψÜνων αγßων Þ χρþματος απü θαυματουργÝς εικüνες για θεραπευτικοýς σκοποýς
     Πιο σκληρÞ θεωρεßται η πρþτη φÜση (726-787 π.Χ). Εßναι η περßοδος που στο ΒυζÜντιο βασιλεýει η δυναστεßα των Ισαýρων. Ο ιδρυτÞς της δυναστεßας ΛÝοντας Γ', κινημÝνος ßσως απü τους λüγους που αναφÝραμε παραπÜνω, εξÝδωσε το 726 μ.Χ Ýνα διÜταγμα εναντßον των εικüνων. Το πλÞθος του λαοý αντÝδρασε βßαια (φüνος αυτοκρατορικþν υπαλλÞλων που προσπÜθησαν να καταστρÝψουν εικüνες). ΠÝραν üμως απü την αντßδραση του πλÞθους Ýχουμε την αντßδραση της επßσημης Εκκλησßας, του ΠÜπα και των ευρωπαúκþν επαρχιþν της αυτοκρατορßας.
     ΑυτÞ η θλιβερÞ περßοδος, που Ýφερε το διχασμü στο κρÜτος και μεγÜλες καταστροφÝς στους καλλιτεχνικοýς θησαυροýς, τελεßωσε το 787 μ.Χ την εποχÞ της ΕιρÞνης της Αθηναßας, γυναßκας του γιου του Κωσταντßνου ΛÝοντα Δ' κι επιτρüπου του ανÞλικου αυτοκρÜτορα Κωσταντßνου ΣΤ'.
     ΕμπνευσμÝνο απü την εποχÞ αυτÞ και αρκετÜ αξιüλογο εßναι το βιβλßο του ΛευτÝρη Πανοýση με τßτλο Η Παναγßα Tων Nερþν. Με ποιητικü λüγο μας εισαγÜγει σε μια ιστορßα που διαδραματßζεται στην εποχÞ της Εικονομαχßας στο χþρο της τüτε ΒυζαντινÞς Αυτοκρατορßας.
     O Pωμανüς διατÜσσεται να βρει και να καταστρÝψει τη θαυματουργÞ εικüνα της ΠαναγιÜς της KυνηγÞτρας. AνÜμεσα στον εικονομÜχο στρατιþτη και στην εικüνα, θα σταθεß μια δüκιμη μοναχÞ, η Θεοφανþ. Ο Ýρωτας, κινητÞριος δýναμη για πολλοýς αγþνες, περιγρÜφεται με ζωηρÜ χρþματα και εικüνες που κινοýνται. Ο λüγος ρÝει πραγματικÜ üπως το νερü κι οι εικüνες διαδÝχονται η μια την Üλλη σα ζωγραφικÜ Ýργα της εποχÞς μπαρüκ.
     Εßναι σημαντικü κι ενδιαφÝρον το üτι οι σýγχρονοι συγγραφεßς ανατρÝχουν σε κομμÜτια της βυζαντινÞς ιστορßας κι εμπνÝονται απ' αυτÞν. Εßναι επßσης ενδιαφÝρον üτι συγκινοýνται απü παλαιüτερα εßδη μυθιστορημÜτων, üπως το ιπποτικü μυθιστüρημα. Αυτü δεßχνει üτι η λογοτεχνßα εßναι πραγματικÜ δυναμικÞ τÝχνη και μπορεß να αξιοποιÞσει üλη την προηγοýμενη παρÜδοσÞ της και να οδηγηθεß σε νÝα μονοπÜτια.
     ΣτÝλλα ΚοντογιÜννη. Για το 
lexima

  3. Αν το ιερü καθÞκον του ιστοριογρÜφου εßναι να καταγρÜψει τα ιστορικÜ γεγονüτα μιας εποχÞς μελετþντας τις ιστορικÝς της πηγÝς, το ιερü καθÞκον του συγγραφÝα ιστορικοý μυθιστορÞματος εßναι να δþσει φωνÞ σε κεßνους που τη στερÞθηκαν. Σε κεßνους που εßδαν την αμφιβολßα τους να σβÞνει στις φλüγες, να πÝφτει, καυτÞ στÜχτη, στα βÜθη του χρüνου.

     Την αμφιβολßα αυτÞ κυνηγÜ με πÜθος ο συγγραφÝας του ιστορικοý μυθιστορÞματος. Να ζωντανÝψει αυτÜ που δεν ειπþθηκαν κατÜ την ιστορικÞ καταγραφÞ. Να φυσÞξει πνοÞ στα φαντÜσματα που στοιχειþνουν τις σελßδες της ιστορßας.

     ΒυζαντινÞ Αυτοκρατορßα, 717 μ.Χ. Στο θρüνο ανεβαßνει ο ΛÝων ο Γ' o ºσαυρος, ο οποßος εκδßδει, λßγα χρüνια αργüτερα, Ýνα διÜταγμα εναντßον των χριστιανικþν εικüνων. Η σκοτεινüτερη περßοδος του Βυζαντßου αρχßζει, με την ανελÝητη σýγκρουση των εικονομÜχων με τους εικονολÜτρες. ¸νας αιþνας ακραßων συγκροýσεων, λεηλασιþν, σφαγþν. ΠολιτικÜ και κοινωνικÜ αδιÝξοδα αναδýονται με ορμÞ στην επιφÜνεια. Ο παλιüς κüσμος καταρρÝει κι η αγωνßα του ανθρþπου να βρει νüημα στον κüσμο γýρω του μετατρÝπεται σε δρÜμα μιας ολüκληρης κοινωνßας.

     Στο πλαßσιο αυτü συνθÝτει ο ΛευτÝρης Πανοýσης το εκπληκτικü πρþτο του μυθιστüρημα Η Παναγßα Των Νερþν, απü τις εκδüσεις Ωκεανßδα. Mια βουτιÜ στα σκοτεινÜ, απýθμενα νερÜ της περιüδου εκεßνης εßναι το μυθιστüρημα αυτü, αλλÜ κι Ýνα ταξßδι της ανÞσυχης ανθρþπινης ψυχÞς, που προσπαθεß να βρει απαντÞσεις πÝρα απü τη θνητüτητα της ανθρþπινης ýπαρξης...

     Το ιστορικü αυτü μυθιστüρημα πÞρε σÜρκα κι οστÜ μÝσα απü μια μελÝτη 3 χρüνων. Μια μελÝτη της σχετικÞς βιβλιογραφßας και, κυρßως, των üσων Üφησαν πßσω τους αυτοß που ζÞσανε τα γεγονüτα που σημÜδεψαν την εποχÞ εκεßνη, αλλÜ και την καθημερινüτητÜ της.

   "Οι μαρτυρßες αυτÝς εßναι ιδιαßτερα σημαντικÝς", επισημαßνει ο ßδιος, "καθþς στα γραπτÜ τους οι χρονογρÜφοι εκεßνοι δεν ξεχþριζαν την καταγραφÞ της ιστορßας απü την προσωπικÞ τους διÜσταση. Τα κεßμενÜ τους αποθανατßζουν με ακρßβεια τους θυμοýς που Ýνιωθαν, τα αδιÝξοδα που αντιμετþπιζαν...".

     Και το πιο σημαντικü: Απü τα κεßμενα των χρονογρÜφων εκεßνων και κυρßως του μοναχοý ΘεοφÜνη, που Üφησε πßσω του σημαντικÞ, γλαφυρÞ μαρτυρßα, προκýπτουν κι üσα χÜθηκαν για πÜντα. "¼λα τα Ýργα των εικονομÜχων κÜηκαν... κανÝνα κεßμενο δε γλýτωσε τη μαζικÞ καýση, με την οποßα υπÝγραψαν οι εικονολÜτρεις τη νßκη τους...".

     Στις "εχθρικÝς", λοιπüν, μαρτυρßες, γεμÜτες με υβρεολüγιο κατÜ των εικονομÜχων, βρßσκει ο συγγραφÝας το υλικü του να συνθÝσει την πßστη Þ την αμφιβολßα των ανθρþπων εκεßνων, δßλημμα που χÜθηκε στους μολυβÝνιους καπνοýς των ερειπßων της ιστορßας.
     Νßκη Ορφανοý (ΣΗΜΕΡΙΝΗ)

 4.  ΑποκαλυπτικÞ λογοτεχνßα ολκÞς για την οποßα, ο πρωτοεμφανιζüμενος, αποδεικνýεται Ýτοιμος απü καιρü και περισσÜ θαρραλÝος. Η γραφßδα του αναβιþνει üλη τη λησμονημÝνη ζωτικüτητα ενüς αρχÝγονου λüγου -φυσικÜ προφορικοý- που σýρει, ενσυνεßδητα, ακÝραιη την ευθýνη της αποστολÞς του. ¹ θα αντεπεξÝλθει, εν τω γεννÜσθαι, στη πραγμÜτωση της επικοινωνßας Þ θα πεθÜνει Üπραγος. Ο αναγνþστης αντιλαμβÜνεται σýντομα üτι Ýχει απαλλαγεß, μυστηριωδþς, απü την αφüρητη κακοπÜθεια του διαβÜσματος. Το κεßμενο του ψιθυρßζεται, τþρα, ρυθμικÜ στο αφτß. Του απαγγÝλλεται! Εντωμεταξý, ενüσω το μυθιστüρημα καταγßνεται με την ανατομßα ανθρþπινων χαρακτÞρων μÝσω των οποßων αναμετρþνται σθεναρÜ η δυναμικÞ της Πßστης, της Γνþσης και της ΖωÞς, περιπλεγμÝνες -αλßμονο- σε γüρδιο δεσμü, «κυρßα επß των τιμþν», «επßσημη προσκαλεσμÝνη» αλλÜ και «μυστικÞ αγαπημÝνη» του συγγραφÝα, αναφαßνεται κÜποια Üλλη. Ενüσω διαρθρþνεται, σπαραχτικü, το ερþτημα, (να εγεßρεται επιτακτικü το αßτημα του απüλυτου Þ να εξανßσταται διεκδικητικü το δικαßωμα της αμφιβολßας;), αναπÜντεχα, στις παρυφÝς -δÞθεν- της πλοκÞς, υπενθυμßζεται θριαμβικÜ στον αναγνþστη, üτι υφßσταται, Þδη, μßα τουλÜχιστον, υπερβατικοý αναστÞματος, διεργασßα, κεκτημÝνη για την ανθρωπüτητα. Η αχειροποßητη ειδÞ, που χÜθηκε, ανακτÜται αναπÜντεχα ως χειροποßητη.
     ¼ταν στον μεσαιωνισμü του μÝλλοντος τα βιβλßα θα ξαναρρßχνονται στη πυρÜ, οι σελßδες με τη κατατεθειμÝνη μαρτυρßα της ΤÝχνης, αυτοý του βιβλßου, θα κüβονται και θα φυλÜγονται κρυφÜ.
        Γ. Σ. Ορ.


 5. Να λοιπον... που κÜποια στιγμÞ αßρεται η μουγγαμÜρα των üντων! Να, που üπως φαινεται, αυτüς ο τüπος εßναι ακüμα Üξιος να γεννÜ ιστορßες και παραμýθια. Να, που ßσως οι θεοß δεν εγκατÝλειψαν ακüμα αυτÞν την πüλη, που οι ανθρþπινες ψυχÝς δεν Ýχουν απωλÝσει το θÝαμα τους.

     Η Παναγßα των Νερþν, εμπνευσμÝνη ποιüς ξÝρει απü ποιÜ μοýσα, Þρθε ουρανοκατÝβατη στον κüσμο μας, στον κüσμο του κοινüτοπου, του ο,τιδÞποτε, στον κüσμο του Fame Reality, ποιüς ξÝρει απü ποιüν κüσμο-κüσμημα... Ανυποψßαστη, ταξßδεψε ßσαμε εδþ, σε μας που Ýχουμε ακοýσει για τüσα πολλÜ ταξßδια σε τüπους üπου ο λüγος δεν κατοικεßται, σε μας που ακολουθÞσαμε αμÝτρητα χνÜρια, αλλÜ μας οδÞγησαν σε ερεßπια. Σε μας που ισορροποýμε ανÜμεσα στο φως και το σκοτÜδι.
     ´Ηρθε και το "βιβλßο" ξεπÝρασε πλÝον το επßπεδο του πρÜγματος! ΥπερÝβη τον πραγμοειδÞ του χαρακτÞρα (το χαρτß και το μελÜνι) κι αναδýθηκε σε Ýργο τÝχνης. Ως τετοιο (ΧÜιντεγκερ) εßναι α-ληθινü (αντιστÝκεται στη λÞθη), αγγßζει την αλÞθεια των üντων ανεξαρτÞτου εποχÞς, αποδýεται το ιστορικü του πλαßσιο. Η Παναγßα Των Νερþν εßναι το υπÝροχο δþρο του "Üλλου". Η ρωγμÞ στις βαθιÝς ρßζες του εκστατικοý üντος. Η διÜρρηξη του σιδερÝνιου μανδýα του Εγþ. Δεν μποροýμε να μÝνουμε Üλλο αδιÜφοροι. ´Ενα κομμÜτι του εαυτοý μας ταξιδεýει πλÝον αÝναα στους αιþνες...

     ΜπρÜβο στην Ωκεανßδα που τολμÜ να εκδßδει και πÝρα απü τη γλυκýτατη κατÜ τ' Üλλα Ρüζ(αμουντ) Πßλτσερ.
     Λυδßα ΑλεξÜνδρου  Ιστορικüς ΤÝχνης

-------------------------------------------------------------------

                            Η Παναγßα Των Νερþν
(...απüσπασμα...)

   ...Ο Ταρασικοντßσα παζÜρεψε επß þρα κι εντÝλει πρüτεινε στον Ρωμανü, Ýνα φλασκß με λευκü, ξηρü οßνο της ΛÞμνου, σε εξαιρετικÞ τιμÞ -μüλις Ýνα ασημÝνιο νüμισμα. ΜετÜ Ýφερε αρνßσια παúδÜκια, Üσπρο ψωμß και πÝντε Ýξι χοιρινÜ λουκÜνικα, για τα οποßα παζÜρεψε επßσης, ανηλεþς. Ο Ρωμανüς ντρÜπηκε.
     Ο Ταρασικοντßσα τον επÝπληξε για την αριστοκρατικÞ συμπεριφορÜ του.
 -"Το μüνο εμπüρευμα που δεν παζαρεýεται εδþ", του εξÞγησε, "εßναι αυτü που προσφÝρουν οι πüρνες".
     Αφοý Ýφαγαν και Þπιαν, ο Ταρασικοντßσα προσκÜλεσε μια μεσüκοπη πüρνη, ονüματι ΕκÜτη, να κÜτσει μαζß τους. Η ΕκÜτη, Üλλοτε επαγγελüταν τη θεατρßνα, αλλÜ περνþντας τα χρüνια δεν Ýβρισκε δουλειÜ κι αναγκÜστηκε να ψÞνει κρÝατα στα πανηγýρια. ΠαρÜ την ηλικßα της δεν Þταν Üσχημη γυναßκα, τα δüντια της üμως εßχαν σαπßσει κι üταν γελοýσε, θýμιζε στοιχειü.
     Κρατþντας την ΕκÜτη στα γüνατÜ του, ο αγιογρÜφος τους αφηγÞθηκε μια παρÜξενη ιστορßα -τι του συνÝβη με το που αποφÜσισε να ζωγραφßσει τη θυσßα του ΑβραÜμ. Η ιστορßα εßχε ως εξÞς:
     Τον καιρü προ της απαγορεýσεως των εικüνων, Ýβρισκε δουλßτσες φτιÜχνοντας αγιογραφßες. Η αγιογραφßα εßχε το καλü πως Þξερες τι Ýπρεπε να κÜνεις, καθþς οι παλαιοß δÜσκαλοι τα εßχαν φορμÜρει üλα. ¸τσι το μÜτι, Ýτσι η μýτη, Ýτσι το φωτοστÝφανο. Εßχες Ýνα χÜρτη, βÜδιζες σε στÝρεο Ýδαφος. Ο Ταρασικοντßσα οýτε Þθελε, οýτε μποροýσε να τ' αλλÜξει. ¸τσι τα εßχε βρει, Ýτσι τα 'φτιαχνε.
     ¹ρθε üμως το Ýδικτο του ΛÝοντα που απαγüρευε τη λατρεßα των εικüνων και οι δουλειÝς κοπÞκανε μαχαßρι. Ο κüσμος φοβüταν. Η παλαιÜ τÝχνη πÝρασε στο περιθþριο, παρουσιÜστηκαν νÝες ευκαιρßες.
     Οι μεταρρυθμιστÝς που στÞριζαν την εικονομαχßα, προσπÜθησαν να στρÝψουν αλλοý την τÝχνη της ζωγραφικÞς. Οι Üρχοντες, οι στρατιωτικοß διοικητÝς, οι κρατικοß υπÜλληλοι, πλησßασαν τους αγιογρÜφους και τους Ýδιναν παραγγελßες για Üλλα θÝματα. Τους ζητοýσαν να ζωγραφßσουν σκηνÝς απü την καθημερινÞ ζωÞ, απλοýς ανθρþπους Þ στρατιþτες Þ Üρχοντες. Ζητοýσαν ακüμα να απαθανατßσουν σε προσωπογραφßες, αυτοýς και τις γυναßκες τους και τα παιδιÜ τους, μερικοß μÜλιστα και τους σκýλους τους. Εν ολßγοις, οι αγιογρÜφοι Ýπρεπε να ξεχÜσουν τα αυστηρÜ πρüσωπα των αγßων και να γßνουν πιο κοσμικοß, πιο ανθρþπινοι.
     Αυτü δεν Þταν κακü, αλλÜ δεν μποροýσαν να το κÜνουν üλοι. Οι καλοß τεχνßτες κι οι μαστüροι του επαγγÝλματος κÜπως τα κατÜφερναν, χρειÜζονταν üμως Üλλες γνþσεις και μια καινοýρια παρÜδοση που δεν εßχε ακüμη δημιουργηθεß. ¸ψαχναν στα τυφλÜ.
     Στον κýκλο τους Ýλεγαν üτι οι ¸λληνες κι οι παλαιοß Ρωμαßοι, Þξεραν να απεικονßσουν το ανθρþπινο σþμα. Οι γνþσεις τους ωστüσο εßχαν χαθεß, οπüτε Ýπρεπε να ανακαλýψουν πÜλι απü την αρχÞ το πως κινεßται το χÝρι, πως κÜμπτεται ο μυþνας, πως φαßνται Ýνα πρÜγμα υπü γωνßαν -üλα αυτÜ τα μυστικÜ που εßχαν θαφτεß μαζß με τους αρχαßους θεοýς.
     Ο Ταρασικοντßσα καταλÜβαινε πως Üρχιζε μια καινοýρια εποχÞ. Ο κüσμος Üλλαζε κι üσοι Þταν πραγματικÜ τεχνßτες, Üλλαζαν μαζß του. Αυτüς üμως παγιδεýτηκε. ΧÜθηκε.
     Τριγυρνοýσε στα εργαστÞρια συναδÝλφων, Ýβλεπε, Üκουε, μÜθαινε, αλλÜ τα χÝρια του εßχαν πετρþσει, σαν να μην εßχε πιÜσει πινÝλο ποτÝ του. Οýτε διακοσμητικü ρüδακα δεν Þταν ικανüς να ζωγραφßσει.
     ¸τσι üπως παρÜδερνε στην ÜγνοιÜ του, εμφανßστηκε Ýνας επßσκοπος απü τη ΣεβÜστεια και του πρüτεινε μια πολý καλÞ δουλειÜ. ¹θελε να του ζωγραφßσει Ýνα τοßχο στο σεκρÝτο της ΑρχιεπισκοπÞς. Του πρüτεινε μÜλιστα και το θÝμα: τη θυσßα του ΑβραÜμ.
     Ο Ταρασικοντßσα Ýνιωσε σαν να Ýπεσε πÜνω του κεραυνüς.. ¼λη του η κατÞφεια και η απραξßα διαλýθηκαν. Και συνÝχισε την αφÞγηση:
 -"Ιδοý Ýνα θÝμα Üξιο για τη μεγÜλη ΤÝχνη -η θυσßα του ΑβραÜμ. Η απεικüνιση μιας πρÜξης απüλυτης Πßστης. ¸πεσα με τα μοýτρα στη δουλειÜ... ΜÜζεψα χαρτιÜ -üπου μποροýσα να βρω σε καλÝς τιμÝς- κι Üρχισα τα προσχÝδια.
  "Τß Þταν ο ΑβραÜμ;
  "Στρþθηκα και μελÝτησα τη Βßβλο. ΚουβÝντιασα με κληρικοýς και θεολüγους. Ρωτοýσα χωριÜτες και ταβερνιÜρισσες... ¸ψαχνα στα ιερÜ κεßμενα, Ýψαχνα και στις ψυχÝς των ανθρþπων. Με εßχε καταλÜβει κÜτι σαν τρÝλα, σαν δαιμüνιο. Ο νους μου Þταν μονßμως αλλοý, το μÜτι μου εßχε αγριÝψει. Με αποφεýγανε.
  "Ο ΑβραÜμ εßναι πολý μεγÜλος για τα ανθρþπινα μÝτρα. Στην εποχÞ του οι Üντρες Ýπαιρναν πολλÝς γυναßκες. Τους κÜνανε παιδιÜ. Ο ßδιος ο γενÜρχης εßχε την 'Αγαρ, εßχε κι Üλλες δοýλες. Η Ýννοια του μονÜκριβου γιου δεν εßναι ßδια μ' αυτÞ που δßνουμε εμεßς στα μοναχοπαßδια μας. Ο ΙσαÜκ Þταν κÜτι περισσüτερο απ' τον βλαστü που δßνει ο ανθρþπινος σπüρος, Þταν σαν να λÝμε η συνÝχεια του ΑβραÜμ στο χρüνο. Νßκη απÝναντι στον θÜνατο.
  "ΔηλαδÞ, πþς να το πω, Þταν η απελευθÝρωσÞ του. Αν ο Θεüς του ζητοýσε να θυσιÜσει τον ΙσμαÞλ, δεν θα Þταν το ßδιο. Ακüμα και να του ζητοýσε να θυσιαστεß αυτüς, θα του φαινüταν ευκολüτερο. Ο Θεüς üμως εßναι σκληρüς...
  "Ο ΑβραÜμ πρÝπει να θυσιÜσει το Παν.
  "ΠρÝπει να πÜρει Ýνα μαχαßρι και να κüψει το νüημα της ζωÞς του. Αυτüς που του Ýδωσε τον ΙσαÜκ, Ýρχεται και τον ζητÜει πßσω. Σαν να λÝμε: Αυτüς που εξαιτßας Του στÝκει ο κüσμος μας στα πüδια του Ýρχεται και μας λÝει να τον γκρεμßσουμε. Ο Θεüς θÝλει τον ΑβραÜμ να πεθαßνει στον αιþνα.
  "ΒαριÜ πρÜξη.
  "Ο γενÜρχης ξαναπÝφτει απ' τον ΠαρÜδεισο. Χωρßς λüγο.
  "ΑυτÞ η θυσßα Ýχει ειπωθεß σε üλες τις γλþσσες, αλλÜ Ýχει ειπωθεß σε μια μυστικÞ γλþσσα. Γι' αυτü και την καταλαβαßνουν üλοι οι Üνθρωποι, δεν μποροýν üμως να την εκφρÜσουν. Το ζÞτημα Þταν: εγþ θα μποροýσα να την απεικονßσω;
  "¸πιασα τα πινÝλα κι Ýβαλα μπροστÜ τα σχÝδια.
  "Το 'φερνα απü δω, το 'φερνα απü κει, αλλÜ δεν μου 'βγαινε. Στα ορÜματÜ μου τα Ýβλεπα üλα καθαρÜ. Μüλις Üνοιγα τα μÜτια üλα εξαφανßζονταν.
  "¼,τι σχεδßαζα το πετοýσα.
  "Εßπα μÞπως Ýφταιγε που επÝμενα σε λεπτομÝρειες. ¸φτιαχνα ασÞμαντα πρÜγματα: τα σγουρÜ μαλλιÜ του ΙσαÜκ, τη γενειÜδα του ΑβραÜμ, τα φορÝματα... üλα αυτÜ συσκüτιζαν το ουσιþδες.
  "'Αρχιζα να αφαιρþ.
  "ΠÜλι üμως δεν κατÜφερα τßποτα. Σχεδßαζα και μετÜ πετοýσα. Τüτε αρχßσαν οι καβγÜδες με την οικογÝνεια της γυναßκας μου, γιατß αυτοß με ταÀζανε.
  "ΞανÜρχιζα την προσπÜθεια με νÝα σχÝδια. Αφαßρεσα üλες τις μορφÝς πλην του ΑβραÜμ. Αναζητοýσα το γυμνü τοπßο του πüνου. Το αποτÝλεσμα δεν Þταν ικανοποιητικü, üμως κÜπως εßχα πλησιÜσει. ΚÜτι πÞγαινα να κÜνω, αλλÜ μου διÝφευγε.
  "Ο ΑβραÜμ μου παρουσιαζüταν ως σεβÜσμιος γÝροντας, με τη λευκÞ του γενειÜδα και τα φαρδιÜ του περσßκια. Εγþ δεν νοιαζüμουνα για σεβÜσμιους γÝροντες -Þθελα την τρομακτικÞ ανÜσα ενüς ανθρþπου που βαδßζει προς την εκμηδÝνισÞ του.
  "Ποý Þταν ο πüνος;
  "Ποý Þταν η συντριβÞ του κÜθε ανθρþπου, ασχÝτως αν εßναι νÝος Þ γÝρος, Ρωμαßος Þ ΠÝρσης, δοýλος Þ βασιλιÜς;
  "Ποý κρυβüταν το παρÜλογο της πρÜξης; Και ποý κρυβüταν η σιωπÞ του Θεοý;
  "Τα ξανÜσχισα üλα. Και πρþτα τη γενειÜδα του ΑβραÜμ. Εßχε κιüλας περÜσει Ýνας χρüνος. Δεν εßχα φÝρει δεκÜρα στο σπßτι κι εκεßνοι μ' Ýβριζαν και εγþ Ýκανα πως δεν καταλÜβαινα. ¹μουν αλλοý... ¸φτασα στο σημεßο να μην τρþγω και να μην κοιμÜμαι. ΠÞρα την απüφαση ν' αφÞσω στα σχÝδια τα κüκαλÜ μου. ¹ θα το Ýκανα Þ θα τÝλειωνα με την παραμονÞ μου στον μÜταιο τοýτο κüσμο.
  "Ευτυχþς ο ελεÞμων Θεüς με λυπÞθηκε. Μου παρÝδωσε την εικüνα. ¸πεσαν οι φολßδες απü τα μÜτια μου κι εßδα τη θυσßα του ΑβραÜμ. Δεν μπορþ να το περιγρÜψω αλλιþς, παρÜ ως ΑποκÜλυψη. Στρþθηκα αμÝσως στη δουλειÜ και το Ýφτιαξα. Τα χÝρια πÞγαινα μüνα τους. Τυφλüς να Þμουνα, που λÝει ο λüγος, πÜλι θα το 'φτιαχνα. Τüση Þταν η δýναμη της εικüνας...
  "Αφοý τελεßωσα, τραβÞχτηκα παραπßσω για να δω κι εγþ τι εßχα φτιÜξει. Μου φαßνεται πως, για μια στιγμÞ, ανοßχτηκε ο κüσμος κι εγþ παρατηροýσα την καρδιÜ των πραγμÜτων. Βεβαßως Þταν κÜπως απρüσμενο.... Εßχα ζωγραφßσει Ýνα χÝρι να σηκþνει τη μÜχαιρα. Δεν υπÞρχαν οýτε πρüσωπα, οýτε βωμοß, οýτε βουνÜ... τßποτα. Μüνο Ýνα χÝρι που υψωνüταν σε Üδειο τüπο, κρατþντας το σßδερο του θανÜτου. Η κüψη üμως του μαχαιριοý δεν Þταν σßδερο. ¹ταν Ýνα δÜκρυ.
  "Ανθρþπινο δÜκρυ.
  "Που συμπýκνωνε τους καημοýς των ανθρþπων, απü την Πτþση ως σÞμερα.
  "ΕπιτÝλους εßχα ξαλαφρþσει τη ψυχÞ μου. Το ιερü εßχε αναδυθεß χρησιμοποιþντας ως ενδιÜμεσο τα χÝρια μου. ¹μουν τüσο ευτυχισμÝνος, þστε βγÞκα Ýξω στους δρüμους και φιλοýσα üποιον Ýβρισκα μπροστÜ μου. Νομßζω üτι φßλησα ακüμη και τον πενθερü μου
..."

     Ο Ταρασικοντßσα σταμÜτησε απüτομα την αφÞγησÞ του. Καθüταν και κοßταζε περßλυπος τα δÜχτυλÜ του.
     Ο Ρωμανüς κι η ΕκÜτη εßχαν ανÜψει απ' την περιÝργεια και τον πßεσαν για να μÜθυν τι απÝγινε στη συνÝχεια. Ο Ταρασικοντßσα ανασÞκωσε τους þμους.
 -"Ο επßσκοπος εßχε παραγγεßλει το Ýργο για να στολßσει την τραπεζαρßα της Μητρüπολης. ¹ρθε να δει το σχÝδιο για να προχωρÞσουμε στην τοιχογραφßα, üμως μüλις αντßκρισε την ιερÞ εικüνα, τον Ýπιασε πανικüς. ΠÞρε τη θυσßα του ΑβραÜμ και μου την Ýφερε στο κεφÜλι. ΠÜλι καλÜ που δεν με κατηγüρησε για αιρετικü. ΦυσικÜ δεν μου Ýδωσε δεκÜρα.
  "ΠÜμφτωχος, μετÜ ενÜμιση χρüνο εξαντλητικÞς δουλειÜς, ζητιÜνεψα λßγο φαÀ απü τη γυναßκα μου. Τα υπüλοιπα σας εßναι γνωστÜ..."
  "Τß να πει κανεßς... Φαßνεται Ýτσι Ýχουν τα πρÜγματα...
  "Εγþ, πÜντως, το Ýκανα
..."


                                                  (...τÝλος αποσπÜσματος...)

    

    Ημ. 1ης ¸κδοσης:      10/12/'04
            σελßδες:                 560
               ΤιμÞ:               14-16 ευρþ
         ΕπιμÝλεια:          ΔημÞτρης ΘÜνας
Υπεýθυνος ΣειρÜς:   Θεοδωρüπουλος ΣτÜθης

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers