Στη γειτονιά σου με πουλούν σκλάβο κι αγόρασέ με.
Ένα με δίνουνε φιλί, δωσέ δυο κι έπαρέ με. (Κονδυλάκης)
Σ' ασκορδαλούς τα ξόδεψα, τα μπαρουτόσκαγα μου,
τώρα θωρώ σε πέρδικα και καίγετ' η καρδιά μου. (Καζαντζάκης)
Πάρε μια πέτρα απ' το γιαλό και βάλ' τη προσκεφάλι,
όσα τραβάει το κορμί, τα φταίει το κεφάλι! (ξέμπαρκη).
Απόψε στεφανώνεται ο κρίνος τη βιολέτα,
ο ροδανθός το γιασεμί, Θε μου κι ευλόγησέ τα. (ξ)
Μη κάνεις μη σου κάνουνε, μη πεις να μη σου πούνε.
Τη ξένη πόρτα κοπανάς, μα τη δική σου σπούνε. (ξ)
Σα τη στοργή που έβρισκα, στης μάνας μου τα χέρια
δε πρόκειται να βρω ποτέ, όσα κι αν κάμω ταίρια. (ξ)
Δε συμμετέχω σε χαρά, η μοίρα δε μ' αφήνει.
Κρατά νερό κι εγώ διψώ, μα σα με δει το χύνει! (ξ)
Ξύπνα, μα όνειρο ποτέ αληθινό δε βγαίνει,
μόνο τη νύχτα, πιο γλυκά, τη κάνει και διαβαίνει. (ξ)
Παρ' τη καρδιά μου, βαλ' τηνε κάδρο στη κάμαρά σου.
Μπορώ να ζω χωρίς καρδιά, δε ζει αυτή μακριά σου! (ξ)
Εκείνος που δεν έζησε του Έρωτα το πόνο,
ήρθε στο κόσμο κι εκτελεί μιαν αγγαρεία μόνο! (ξ)
Δυό Παναγίες αγαπώ κι είσαι η μια, κυρά μου.
Στη μια χαρίζω το κερί, σε σένα τη καρδιά μου. (ξ)
Εσκάλισα το "σ' αγαπώ" σε πέτρα και δε σβήνει
κι αν θα ποθάνω να περνάς να σου το λέει 'κείνη. (ξ)
Μέτρησ' η νύχτα τ' άστρα της κι έλειπ' ένα ζευγάρι.
Χαμήλωσε τα μάτια σου, φως μου, να μη στα πάρει! (ξ)
Σου παραδίδω τη καρδιά και το κορμί μου που 'χω
καί σ' ότι άλλο, ο Θεός, μ' έκαμε δικαιούχο! (ξ)
Μη ξαγριεύεις θάλασσα για δε σε λογαριάζω,
τη σκέψη της σωσίβιο έχω και δε βουλιάζω. (ξ)
Απόνετη μη τη θαρρείς καρδιά που 'χει γεράσει.
Σωρό τη στάχτη όπου δεις, φωτιά θα 'χει περάσει. (Δροσίνης)
Πόσες φορές γλυκά μιλούν τα χείλη -κι ας μη λένε-.
Πόσες φορές πικρά θρηνούν τα μάτια -κι ας μη κλαίνε-. (Δροσίνης)
Μαντίλια τον ξεπροβοδούν απ' του γιαλού την άκρη:
Της φίλης σειέτ' ευωδιαστό, της μάνας πλέει στο δάκρυ. (Δροσίνης)
Όταν εμοίραζ' ο Θεός τη γνώση και τη χάρη,
δε βρέθηκ' ένας από 'μας, κάτι να βρει να πάρει. (ξ)
Μαύρα τα μάτια π' αγαπώ, μα μαύρη κι η καρδιά μου.
Φοβούμαι δε θ' αξιωθώ να γένουνε δικά μου. (ξ)
Αγάπησα ο καψερός ένα μπουκούνι χιόνι,
να το φιλήσω δε μπορω, τα χείλια μου παγώνει. (ξ)
Ω ουρανέ πατέρα μας και γη μάνα γλυκειά μας
να μη τα βρει άλλος κανείς τα πάθη τα δικά μας. (ξ)
Συχνά η Σοφία είναι βουβή λες και δεν έχει χείλια,
μα η μωρία ακούγεται, εδώ και δέκα μίλια. (ξ)
Κόπηκαν οι ελπίδες μου σα του δεντρού τα φύλλα,
οπού τα παίρν' ο άνεμος και μνέσκουνε τα ξύλα. (ξ)
Η γλώσσα είναι δίκοπο και κοφτερό μαχαίρι
κι αν δε τηνε προσέξουμε, πολλές πληγές θα φέρει! (ξ)
Όλου του κόσμου τα νερά μια βρύση να γενούνε,
τη φλόγα που 'χω στη καρδιά να σβήσουν δε μπορούνε. (ξ)
Ποτέ σου μη περιφρονείς τα κάτω σκαλοπάτια,
γιατί σ' αυτά πρωτοπατείς και μπαίνεις στα παλάτια. (ξ)
Η ρίζα θρέφει τη κορφή κι η ρίζα τη ξεραίνει
κι ας βρίσκεται στη γη χωστή και καταφρονεμένη. (ξ)
Αν βρω τ' αθάνατο νερό, δε πίνω κι ας ποθάνω,
άμα δε βρεις να πιείς κι εσύ, ήντα να ζω να κάνω; (ξ)
Εγέλασές με μιά φορά, ανάθεμα σε σένα.
Εγέλασές με δυό φορές, ανάθεμα σε μένα! (ξ)
Θολό ποτάμι σα περνάς, όταν μετράς τα γρόσα
κι όταν σου λεν' για παντρειά, τα νου σου τετρακόσα! (ξ)
Εσύ θαρρείς πως με γελάς; Γελιέσαι! Δε γελιούμαι.
'Κείνα που ξέρεις ξύπνια σου, τα ξέρω σα κοιμούμαι. (ξ)
Μεσ' το σαλόνι της καρδιάς, έπιπλο σ' έχω βάλει
κι όποιος νομίζει πως μπορεί, ας έλθει να σε βγάλει. (ξ)
Όταν ποθάνει ο μερακλής, το στήθος πρωτολυώνει,
γιατί ειν' το μέρος της καρδιάς, που κατοικούν οι πόνοι! (ξ)
Σ' αυτό το κόσμο, η ζωή, είναι όλο φαρμάκι.
'Αλλος το πίνει μπόλικο κι άλλος, από λιγάκι. (ξ)
Ακάλεστη συχνοπερνάς του νου τα μονοπάτια
και φέρνεις πόνο στη καρδιά και δάκρυα στα μάτια. (ξ)
Θωρώ τη μια, την αγαπώ κι η άλλη μου αρέσει.
Θε μου και μόνιασέ μου τσι και βάλε με στη μέση. (ξ)
Κυματισμός της θύμησης ξανθός μες στην καρδιά μου
και άλικο της πεθυμιάς στα χείλη, τ' όνειρά μου. (Μ. Δερμιτζάκης)
Η έμπνευση εστέρεψε, επάγωσε η ψυχή μου
κι οι στίχοι αυτοί που σου 'γραψα δεν είναι μπλιο δικοί μου.(Μ. Δερμιτζάκης)
Είν' όμορφη κι είμαι άσκημος, μικρή κι εγώ μεγάλος
και δεν με φτάνουν όλ' αυτά, είναι στη μέση κι άλλος. (ξ)
Έλα που να σε φέρουνε, νύφη στη κάμαρά μου
και να σε ξεστολίζουνε τα χέρια τα δικά μου. (ξ)
Όταν σε πρωτοχόρεψα και είπες θα με πάρεις
ανθίσαν όλα τα κλαδιά κι ας ήτανε Φλεβάρης. (ξ)
Οπου αγαπάς μη πολυπάς κι αν πας να μη καθίζεις.
Η αγάπη είναι νόστιμη όταν τη λαχταρίζεις! (ξ)
Amina mi grande amor, Amina de mi vida.
Ich liebe dich, se agapo, Amina mi guerida! (M. Δερμιτζάκης)
Το Αχ, χαλίκι να γενεί στο δρόμο σα περάσεις
και να σκοντάψεις! μη βαριείς, μόνο ν' αναστενάξεις. (ξ)
Η μάνα σου τί θέλει το, της νύχτας το λυχνάρι
απού 'χει σένα μάθκια μου, τ' Αυγούστου το φεγγάρι. (ξ)
Εις τα βουνά μ' αντίλαλο μ' αρέσει να πηαίνω
γιατί σα λέω "σ' αγαπώ", απάντηση θα παίρνω. (ξ)
Το ποια χορεύει πάνω της, η γη καταλαβαίνει
και με το κάθε ζάλο της τη κάνει κι ανασταίνει. (ξ)
Ζωή δεν είναι να ξυπνάς και να κοιμιέσαι πάλι.
Ζωή 'ναι να 'σαι ξυπνητός όταν κοιμούντ' οι άλλοι. (ξ)
Σα θα ποθάνω πείτε τση, μη με νεκροφιλήσει
'τί έχω ευαίσθητη καρδιά και θα ξαναχτυπήσει. (ξ)
Μαραγκάκης Μιχάλης /Ευχετήριες Μαντινάδες
Του μερακλή το πάτημα και του σοφού τη κρίση
Ας έχει ο βαφτισιμιός, στην εδική του ζήση.
Με την Εστία δίπλα σας, τη Δήμητρα στη γη σας
Να πορευθείτε εύχομαι, νιόπαντροι στη ζωή σας.
Στ' ανταριασμένο σου κορμί, καφτό αφήνω δάκρυ
Ας είν' αυτό τση γιατρειάς, η απαρχή κι η άκρη.
Εδώ που σ' αποχαιρετώ και σφίγγω σου τη χέρα
Καλό ταξίδι σ' εύχομαι, με ούριον αγέρα.
Με το ποτήρι μου ψηλά, πίνω για το ζευγάρι
Να 'ναι των τέκνων μέντορας και των γονιών καμάρι.
Όσο γλυκά και δροσερά, ειν' πάντα τα φιλιά σου
τόσο να είναι χαρωπά και τα γενέθλιά σου.
Όσα τ' αγριολούλουδα, την άνοιξη στη φύση
τόσα το νεογέννητο, χρόνια καλά να ζήσει.
Στο σπίτι το βασιλικό, που, φίλοι, μας καλιούνε
Χαρές και γέλια πάντοτε, τσι τοίχους να σειούνε.
'Αντεστε να τσουγκρίσουμε και λίγο πριν να πιούμε
Πολλά στην εορτάζουσα, τα έτη να ευχηθούμε.
Ευχή πιθώνω χάμες σου, για τα εγκαίνιά σου
Ν' αβγατίζει πάντοτε, η άξια δουλειά σου.
____________________________________________________________________
Ο Κωστής Φραγκούλης που πέθανε πρόσφατα ακριβώς στα 100 του χρόνια, έχει γράψει αριστουργηματικά ποιήματα που έχουν εκδοθεί σε δυο συλλογές με τίτλο "Δίφορα", γραμμένα στο παραδοσιακό στυλ του ριζίτικου και της μαντινάδας. Πολλές μαντινάδες του κυκλοφορούν στο στόμα των κρητικών. Πρόσφατα έμαθα πως οι παρακάτω δυο μαντινάδες που ήξερα ήταν δικές του:
Μετά τα εβδομήντα σου, ας είσαι κι Ευρωπαίος,
σου μένουν μόνο τα ευρώ και χάνεται το πέος
Το ν' αποκτήσεις εγγονό είναι μεγάλο πράμα,
μα να κοιμάσαι με γιαγιά είναι μεγάλο δράμα.
Για το έργο του Κωστή Φραγκούλη μιλήσαμε πριν τρία χρόνια στο εντευκτήριο του συλλόγου Γεραπετριτών. Η ομιλία μας αυτή ήταν σαν επιμνημόσυνη προσφορά μόλις μάθαμε για τον θάνατό του. (M. Δερμιτζάκης).
___________________________________________________________________
1. Κρητικοπούλα αγάπησα, δε θα τη κατακτήσω,
από μαχαίρι Κρητικό ένα πρωί θα σβήσω.
2. Στου Ηρακλείου τα στενά κάτι έχω ξεχάσει,
τη πληγωμένη μου καρδιά, κανείς μη τη χλευάσει.
3. Συ στην αρχή του ταξιδιού κι εγώ κάπου στη μέση,
πώς να βαδίσουμε μαζί η ζωή μας να συμπέσει;
4. Συ στην αρχή του ταξιδιού κι εγώ κάπου στη μέση,
σε ποιο καράβι της ζωής να βρούμε ίδια θέση;
5. Σε γάμο σε αντάμωσα για γάμο γω σε θέλω,
μα αν σε ζητήσω θα με βρει ό,τι και τον Οθέλο.
6. Τρεις μαντινάδες έκαμα πρωί-πρωί για σένα,
αλίμονο, τρελάθηκα, τα 'χω εντελώς χαμένα.
7. Τρεις μαντινάδες έκαμα πρωί πρωί καλή μου,
αλίμονο, για σένανε έχασα τη ψυχή μου.
8. Τρεις μαντινάδες έκαμα για σένανε μωρό μου,
αλίμονο, για σένανε έχασα το μυαλό μου.
9. Γλυκό-γλυκό 'ναι το κρασί, πικρή-πικρή νη σκέψη,
κανάτες πίνω το κρασί η καρδιά μου να μερέψει.
10. Όλα όμορφα τα χρώματα που υπάρχουνε στα πλάτια,
μα γω αγαπώ το πράσινο που 'χουν τα δυο σου μάτια.
11. Μην παίζεις περιστέρι μου 'πειδή σε αγαπάω,
μπαλάκι 'μαι στα πόδια σου, κλωτσείς με και πονάω.
12. Αν τα γραπτά μου κάπου δεις και είναι πονεμένα,
να ξέρεις πως γραφτήκανε μικρούλα μου για σένα.
13. Όταν γι' αγάπη σου μιλώ μικρή μου, μη γελάσεις,
τη πονεμένη μου καρδιά, please, μη τηνε χλευάσεις.
14. Πράσινο είναι το δεντρί, πράσινο το χορτάρι,
πράσινα και τα μάτια σου που 'χουν το νου μου πάρει.
15. Είν' επικίνδυνο πολύ για να σου πω τι νιώθω:
φόβο, ευτυχία, ταραχή και παθιασμένο πόθο.
16. Ζηλεύω όποιον σ' ακουμπά και όποιον σε κοιτάζει,
κι αν σε κανένανε γελάς, καρδούλα μου σπαράζει.
17. Γιατί μικρή μου κοπελιά θέλεις να με πεθάνεις;
Τί σου 'καμα, τί σου 'φταιξα και θες να με ξεκάνεις;
18. Κάλλιο να μη σε γνώριζα, να 'χα την ησυχιά μου,
τώρα πληγές και βάσανα θα ζώνουν τη καρδιά μου.
19. Μη σε τρομάζει η αγάπη μου κι αφανιστείς σαν βέλος,
άσε να λιώνω σαν κερί, στη χάρη σου, ως το τέλος.
20. Κάλλιο να μη σε ξαναδώ, μη σε ξανανταμώσω,
δε θα τ' αντέξω, θα χαθώ, σα το κερί θα λιώσω.
21. Ίντα κακό σου γύρεψα, ίντα κακό γυρεύω,
γυρεύω μόνο ταπεινά να σε κρυφολατρεύω.
22. Καλή σου μέρα λυγερή πανώρια κοπελιά μου,
πώς θα' θελα να ξύπναγα με σε στην αγκαλιά μου.
23. Αν σμίγει ο άγριος αετός με ωραίο περιστέρι,
τότε έχω ελπίδα να γενείς κι εσύ δικό μου ταίρι.
24. Αν θες να πέσει σε γκρεμό, γιατί όχι; Να πέσει.
Έτσι κι αλλιώς στα χέρια σου τη ζήση του έχει θέσει.
25. Μικρούλα σε κανάκευα, μεγάλη σε γουστάρω,
μα αν τολμήσω και το πω, θα πά να βρω το χάρο.
26. Μικρούλα σε κανάκευα, μεγάλη σε γουστάρω,
πώς να τολμήσω να το πω, γυναίκα να σε πάρω;
27. 'Αλλοι αγαπούν τη θάλασσα και άλλοι το φεγγάρι,
μα εγώ αγαπώ τα μάτια σου πού 'χουν την ίδια χάρη.
28. 'Αλλοι αγαπούν τη θάλασσα κι άλλοι αγαπούν τον ήλιο,
μα εγώ αγαπώ τη χάρη σου πού 'ναι λαμπρό βασίλειο.
29. Για την αγάπη σου έγραψα χιλιάδες μαντινάδες,
τώρα πού' μεινα μόνος μου τις τραγουδώ και κλαίω.
30. Στα τόσα λάθη της ζωής πρόσθεσα άλλο ένα,
που αγάπησε, που λάτρεψα, μικρούλα μου εσένα.
μαντινάδες του Βασίλη Ιωακείμ
Κι αν μέρεψε το βλέμμα μου ο πόνος δε μερεύει,
να σου σκλαβώσει τη ψυχή ανήμερος γυρεύει.
Ζαλίστηκα μυρίζοντας το άσπρο σου το στήθος
κι οι χούφτες μου γιομίσανε λουλούδια, φρούτα, πλήθος.
Χαλάσματα είναι που θωρούν τα όμορφά σου μάτια,
γροικούν την έρμη μου καρδιά που κάμανε κομμάτια.
μαντινάδες του Θοδωρή Βοριά
