ÐåæÜ

Ðïßçóç-Ìýèéá

Ï Dali & Åãþ

ÈÝáôñï-ÄéÜëïãïé

Äïêßìéá

Ó÷üëéá-Áñèñá

ËáïãñáöéêÜ

ÅíäéáöÝñïíôåò

ÊëáóóéêÜ

Áñ÷áßá Åëë Ãñáìì

ÄéáóêÝäáóç

ÐéíáêïèÞêç

ÅéêáóôéêÜ

Ðáãê. ÈÝáôñï

Ðëçñ-Ó÷ïë-Åðéêïéí.

Öáíôáóôéêü

Åñ. Ëïãïôå÷íßá

Ãëõðô./Áñ÷éô.

ÊëáóóéêÜ ÉÉ

 
 

ËáïãñáöéêÜ 

Ariosto Ludovico: 'Áñ÷ïíôáò ÊáëëéôÝ÷íçò Åðïðïéüò




                                                               Βιογραφικü

     Ο Ludovico Ariosto (Λουντοβßκο Αριüστο, Þταν Ιταλüς ποιητÞς και κωμωδιογρÜφος της ΑναγÝννησης. πιüτερο γνωστüς ως ο συγγραφÝας του ρομαντικοý Ýπους Μαινüμενος ΟρλÜντο (Orlando Furioso), μια συνÝχεια του Orlando Innamorato του Matteo Maria Boiardo, που περιγρÜφει τις περιπÝτειες του ΚαρλομÜγνου, του ΟρλÜντο και των ΦρÜγκων καθþς μÜχονται εναντßον των Σαρακηνþν μ' εκτροπÝς σε πολλÝς πλευρικÝς πλοκÝς, που πρωτοδημοσιεýθηκε το 1516 αλλÜ πÞρε τη τελικÞ του μορφÞ το 1532. ΘÝμα του ποιÞματος εßναι ο Ýρωτας του ιππüτη ΟρλÜνδου για την ωραßα ΑντζÝλικα. Εßναι  Το ποßημα μετατρÝπεται σε σÜτιρα της ιπποτικÞς παρÜδοσης. Ο Ariosto συνÝθεσε το ποßημα στο σχÞμα της ομοιοκαταληξßας ottava rima κι εισÞγαγε τον αφηγηματικü σχολιασμü σε üλο το Ýργο. Επινüησε επßσης τον üρο "ανθρωπισμüς" (umanesimo) για να επιλÝξει να επικεντρωθεß στις δυνÜμεις και τις δυνατüτητες της ανθρωπüτητας, μüνο στο ρüλο της ως υποτελÞς στον Θεü. Αυτü οδÞγησε στον ανθρωπισμü της ΑναγÝννησης.
     ΓεννÞθηκε στο ΡÝτζο Εμßλια (Reggio nell'Emilia) 8 ΣεπτÝμβρη 1474 κι Þτανε γιος του Νικκολü Αριüστο, φρουρÜρχου της πüλης. ¹ταν το μεγαλýτερο απü τα 10 παιδιÜ και θεωροýνταν διÜδοχος της πατριαρχικÞς θÝσης της οικογÝνειÜς του. Απü τα πρþτα του χρüνια, ο Λουδοβßκος ενδιαφερüταν πολý για την ποßηση, αλλÜ υποχρεþθηκε απü τον πατÝρα του να σπουδÜσει νομικÜ.Ο Νικκολü ανÜγκασε το γιο του να μελετÞσει ΝομικÜ ενÜντια στις επιθυμßες του. ΜετÜ απü 5 χρüνια νομικÞς που Þταν ελεýθερος να ενεργÞσει σýμφωνα με τη θÝλησÞ του, του επιτρÜπηκε να διαβÜζει κλασσικÜ υπü τον Γκρεγκüριο ντα ΣπολÝτο, απü τον οποßο Ýμαθε τα ΛατινικÜ. Οι σπουδÝς του για την ελληνικÞ και τη λατινικÞ λογοτεχνßα διακüπηκαν απü τη μετακßνηση του Spoleto στη Γαλλßα, -στερþντας απü τον Λουντοβßκο την ευκαιρßα να μελετÞσει τα ΕλληνικÜ- για να γßνει δÜσκαλüς του ο Francesco Sforza. Λßγο μετÜ απü αυτü, ο πατÝρας του Ariosto πÝθανε κι εκεßνος Ýπρεπε να διαχειριστεß üλα τα οικογενειακÜ θÝματα συμπεριλαμβανομÝνης της υποστÞριξης των 9 αδελφþν του, Ýνας απü τους οποßους μÜλιστα Þταν ακρωτηριασμÝνος.
     ΜετÜ το θÜνατο του πατÝρα του, αναγκÜστηκε να εγκαταλεßψει τις λογοτεχνικÝς του ασχολßες και να φροντßσει την οικογÝνειÜ του, της οποßας οι υποθÝσεις Þταν σε αταξßα. ΠαρÜ τις οικογενειακÝς του υποχρεþσεις, κατÜφερε να γρÜψει κÜποιες κωμωδßες σε πεζογραφßα αλλÜ και λυρικÜ κομμÜτια. ΜερικÜ απü αυτÜ τρÜβηξαν την προσοχÞ του καρδινÜλιου Ιππüλυτο Ντ' Εστε (Ippolito d' Este, αδελφοý του Δοýκα της ΦερρÜρα, συζýγου της Λουκρητßας Βοργßα), ο οποßος πÞρε τον νεαρü ποιητÞ υπü την αιγßδα του και τον διüρισε Ýναν απü τους κυρßους του σπιτικοý του. Ο ¸στε τον αποζημßωσε ελÜχιστα για τις προσπÜθειÝς του. η μüνη ανταμοιβÞ που Ýδωσε στον ποιητÞ για τον ΟρλÜντο Φουριüζο, αφιερωμÝνο σε αυτüν, Þταν η ερþτηση "Ποý βρÞκες τüσες ιστορßες, ΔÜσκαλε Λουδοβßκο;". Ο Αριüστο εßπε αργüτερα üτι ο καρδινÜλιος Þταν αχÜριστος, üτι λυπüταν για τον χρüνο που πÝρασε κÜτω απü τον ζυγü του κι üτι αν Ýπαιρνε κÜποια μικρÞ σýνταξη, δεν Þταν για να τον ανταμεßψει για τη ποßησÞ του -την οποßα περιφρονοýσε- αλλÜ επειδÞ ενεργοýσε ως αγγελιαφüρος.
. Η φιλαργυρßα του καρδιναλßου σýντομα τον οδÞγησε στην υπηρεσßα του γενναιüδωρου Αλφüνσο Α', Δοýκα της ΦερρÜρα. Ο δοýκας τον Ýστειλε σε διÜφορες ατυχεßς διπλωματικÝς αποστολÝς -στη μßα τον συνÝλαβαν και σε κÜποια Üλλη ο πÜπας παραλßγο να τον εκτελÝσει.



    Εζησε λοιπüν στην αυλÞ των δουκþν Ντ’ ¸στε üπου τÝθηκε στην υπηρεσßα και του καρδινÜλιου Ιππüλυτου ντ’ ¸στε και του αδελφοý του Αλφüνσου Α’. Στα γρÜμματα αφιÝρωνε τις λßγες ελεýθερες στιγμÝς που του Üφηνε η ανιαρÞ υπαλληλικÞ εργασßα του. Τα Ýργα του ανÞκουν σε ποικßλα λογοτεχνικÜ εßδη. Στα λατινικÜ ποιÞματα της νεανικÞς του ηλικßας μιμεßται τον Τßβουλλο, τον ΚÜτουλλο και τον ΟρÜτιο. Οι Ελεγεßες του εßναι, αντßθετα, γραμμÝνες στη δημþδη ιταλικÞ γλþσσα. Την ßδια εποχÞ γρÜφει για την ωραßα ΑλεσÜντρα Μπενοýτσι, που αργüτερα Ýγινε γυναßκα του, ωδÝς και σοννÝττα Πετραρχικοý τýπου.

     Διορßστηκε τελικÜ Ýπαρχος της ΓκαρφανιÜνα στα ΑπÝννινα üρη. Αποχωρþντας απü την ενεργü δρÜση και τα αξιþματα, νυμφεýτηκε τη 14χρονη ερωμÝνη του ΑλεσÜντρα κι Ýγραψε κωμωδßες, τις παραστÜσεις των οποßων επιτηροýσε προσωπικÜ. Εκτüς λοιπüν που εξÝδωσε το γνωστüτερο ρομαντικü επικü ποßημÜ του, Μαινüμενος ΟρλÜνδος, βοÞθησε επßσης να χτιστεß το θÝατρο στη ΦερρÜρα. ΚατÜ τη παραμονÞ του λοιπüν στην αυλÞ της ΦερρÜρα, γρÜφει κι αρκετÝς κωμωδßες, üπως Το κιβþτιο (1508), 1η χρονικÜ κωμωδßα γραμμÝνη σε ιταλικÞ γλþσσα κατÜ τους κανüνες των Λατßνων κωμικþν, Οι αντικατÜστατοι (1509), Ο νεκρομÜντης (1520), Η ΛÝνα (1529) κι Οι φοιτητÝς (1518), που συμπλÞρωσε ο αδελφüς του ΓκαμπριÝλε και τη δημοσßευσε μετÜ το θÜνατü του. Οι 7 ΣÜτιρÝς του (Satire, 1517-25) κατÝχουνε ξεχωριστÞ θÝση στο Ýργο του. ΜÝσα σε γεμÜτες οικειüτητα ομιλßες εκθÝτει σε συγγενικÜ Þ φιλικÜ του πρüσωπα σκÝψεις για τη ζωÞ, που δεßχνουν μÜλλον μιαν εýθυμη αντßληψη του κüσμου και των αντιφÜσεþν του παρÜ μια αυστηρÞ κρßση τους. ΓενικÜ, με τα γραμμÝνα σε ιταλικÞ γλþσσα ποιÞματÜ του εκφρÜζει τη συναισθηματικÞ του εμπειρßα κι εκθÝτει την αντßληψÞ πως o Ýρωτας εßναι ικανοποßηση ψυχÞς κι αισθÞσεων. ¼μως τη φαντασßα του προσÝλκυσε προπÜντων Ýνας κüσμος üπου το στοιχεßο του απßθανου μπορεß να χρησιμεýσει ως πρüφαση για μια παραμυθÝνια απüδοση του πραγματικοý. ¸τσι γεννÞθηκε μÝσα του η ιδÝα του Μαινüμενου ΟρλÜνδου. ΓραμμÝνο το 1502-3, το Ýργο αυτü δημοσιεýτηκε 1η φορÜ το 1516 σε 40 κÜντος, αναθεωρÞθηκε και ξανατυπþθηκε το 1521 κι εμπλουτßστηκε με 6 ακüμα κÜντος στην Ýκδοση του 1532, που ο Αριüστο, πÜντα ανικανοποßητος, δε θεωροýσε ακüμα οριστικÞ.


                            Πßνακας του Μαινüμενου ΟρλÜνδου

     Η υπüθεση του ποιÞματος εßναι εμπνευσμÝνη απü την ιπποτικÞ παρÜδοση, üπως εßχε επιζÞσει στα χρüνια της ΑναγÝννησης. Η παρÜδοση αυτÞ εßχε εξυμνÞσει τον ΟρλÜνδο, γενναßο ιππüτη του ΚαρλομÜγνου, Ýτοιμο να πεθÜνει για το μεγαλεßο του βασιλιÜ του και τη δüξα του Θεοý. Σε αυτÞ τη συμπαγÞ και συνεπÞ μορφÞ του Þρωα ο επßσης Ιταλüς ποιητÞς ΜπογιÜρντο, που εßχε ξεκινÞσει να γρÜφει πÜνω στο ßδιο θÝμα, αλλÜ δεν πρüλαβε να το ολοκληρþσει, εßχε αρχßσει να δßνει χαρακτηριστικÜ ανθρþπινης αδυναμßας. ΠÜνω σε αυτÞ τη βÜση Ýχτισε τον ÞρωÜ του, σπρþχνοντας την ερωτικÞ του εμπειρßα ως την τρÝλλα, ως Ýνα εßδος συμβολισμοý μιας ηθικÞς και σωματικÞς κατÜπτωσης, που εßναι επακüλουθο της ερωτικÞς πλÜνης, απü την οποßα ο Üνθρωπος θεραπεýεται üχι με τη θÝλησÞ του, αλλÜ με κÜποιο θαýμα.
     Η πλοκÞ του ΟρλÜνδου χαρακτηρßζεται απü πλÞθος περιπÝτειες κι επεισüδια, που Ýχουν παρ' üλα αυτÜ πιο οργανικÞ διÜρθρωση απ' ü,τι στον ημιτελÞ ΕρωτευμÝνο ΟρλÜνδο του ΜπογιÜρντο. Τα επεισüδια Ýχουν επßκεντρο 3 κýρια θÝματα: τον Ýρωτα του ΟρλÜνδου για την ΑντζÝλικα, τον πüλεμο μεταξý Σαρακηνþν και χριστιανþν κοντÜ στο Παρßσι και τον Ýρωτα του ΡουτζÝρο και της ΜπρανταμÜντε, αδελφÞς του ΟρλÜνδου, απü τον γÜμο των οποßων προÞλθε, κατÜ τον ποιητÞ, ο οßκος των ¸στε. Πρüκειται για μια σειρÜ απßθανων και παρÜταιρων επεισοδßων, που κÜθε τüσο δημιουργοýνται απü μια απροσδüκητη οπτασßα, απü την επßδραση ενüς μαγικοý δαχτυλιδιοý, απü τα ταξßδια του αλüγου-γρýπα που μεταφÝρει τα διÜφορα πρüσωπα του Ýργου στους αιθÝρες, απü την απρüοπτη εμφÜνιση του γÞινου παρÜδεισου στη κορφÞ ενüς βουνοý Þ στη χþρα της νερÜιδας Αλτσßνα, üπου οι ιππüτες μεταμορφþνονται σε φυτÜ. ΜÝσα σε αυτü το συνταρακτικü σýμπαν οι ιππüτες δεν αγωνßζονται μüνο για τη δüξα των üπλων, αλλÜ και για να κατακτÞσουν την εýνοια της ωραßας ΑντζÝλικα, που ερωτεýεται τον ΜÝδωρο, νεαρü Σαρακηνü στρατιþτη.
     ΓραμμÝνος ως παιχνßδι, αυτüς o ΟρλÜνδος εßναι Ýνα εßδος παραμυθιοý που Ýχει προορισμü να διασκεδÜσει μια κοινωνßα καλλιεργημÝνη αλλÜ επιπüλαιη, που δεν ζητοýσε απü τη λογοτεχνßα ισχυρÝς συγκινÞσεις και διδÜγματα. Ωστüσο, μÝσα σε αυτü το Ýργο εκδηλþνεται κÜποια αßσθηση της ανθρþπινης περιπÝτειας, που συνδυÜζει τη φÜρσα με τη τραγωδßα, το ποταπü με το εξαßσιο και συνοδεýει τα πÜντα με Ýνα χαμüγελο. ΜÝσα απü αυτü το μπαρüκ πλÞθος, ο κüσμος των ιπποτþν, εßτε ηρωικüς εßτε ερωτικüς, προβÜλλει χωρßς την αßγλη του Ýτσι üπως τον δεßχνει μια επιβλητικÞ ειρωνεßα. To πνεýμα της ΑναγÝννησης, ντυμÝνο με ευχÜριστες φαντασιþσεις, κυριαρχεß μÝσα σε αυτü το Ýργο.



    Το 1970 ο εκδοτικüς οßκος ΕúνÜντι δημοσιεýει το Ο Μαινüμενος ΟρλÜνδος του Αριüστο αφηγημÝνος απü τον ºταλο Καλβßνο. Σ’ αυτü το Ýργο που αρθρþνεται σε 21 κεφÜλαια, παραφρÜζει και σχολιÜζει μερικÜ επιλεγμÝνα αποσπÜσματα του επικοý ποιÞματος που, μετÜ απü παραδοχÞ του ßδιου τοý συγγραφÝα, συμπεριλαμβÜνεται πÜντα ανÜμεσα στα αγαπημÝνα του αναγνþσματα. Ο Αριüστο, κυρßως στη 3λογßα Οι πρüγονοß μας, αποτελεß λογοτεχνικü μοντÝλο για τον Καλβßνο, στη βÜση τοý üτι συζευγνýει τον ορθολογισμü και την επινοητικÞ ελευθερßα, την ειρωνεßα και την διαυγÞ απεικüνιση της πραγματικüτητας σε üλες τις πιθανÝς της εκφÜνσεις.
     Ο Καλβßνο, στο μυθιστüρημÜ του, επιλÝγει να ακολουθÞσει ξεχωριστÜ τις πολυÜριθμες ιστορßες που αποτελοýν τη τεχνικÞ του αριüστειου entrelacement για να δεßξει εν συνεχεßα πþς αυτÝς, χειριζüμενες επιδÝξια απü τον συγγραφÝα, εντÝλει συνενþνονται. Κατ' αυτü τον τρüπο οι θεματικÝς του ΟρλÜνδου κι οι χιλιÜδες πλοκÝς κι υποπλοκÝς του ανÜγονται σε μιαν ανþτερη ενüτητα που συμπßπτει με τη προοπτικÞ και τη κοσμοθεþρηση του ßδιου τοý Αριüστο. Ο Καλβßνο επιλÝγει να διαβÜσει το ποßημα ακολουθþντας τις ιστορßες των πρωταγωνιστþν, χωρßς να ευθυγραμμßζεται με τον διαχωρισμü των 46 κÜντος. Σýμφωνα μ' αυτüν ο ΟρλÜνδος εßναι μια απÝραντη παρτßδα σκÜκι που παßζεται πÜνω στο γεωγραφικü χÜρτη του κüσμου, μια δυσεξÜντλητη παρτßδα που διακλαδßζεται σε πολλÝς ομüχρονες παρτßδες. Ο χÜρτης του κüσμου εßναι κατÜ πολý ευρýτερος απü μια σκακιÝρα, πÜνω της, üμως, οι κινÞσεις του κÜθε χαρακτÞρα διαδÝχονται η μßα την Üλλη σýμφωνα με σταθεροýς κανüνες üπως ακριβþς τα πιüνια του σκακιοý.



     ΑυτÞ η καλβινικÞ θÝωρηση εßναι μια εικüνα που εξαßρει την πολυεδρικÞ φýση του κειμÝνου τοý Αριüστο που, λÝει ο Καλβßνο, μπορεß να αναγνωστεß εßτε σαν μυθιστüρημα Ýρευνας εßτε σαν βιβλßο περιπÝτειας εßτε σαν φιλοσοφικüς στοχασμüς πÜνω στην ανθρþπινη συνθÞκη και της παρουσßας του ανθρþπου στη πλÜση. ΕνυπÜρχει στον ΟρλÜνδο μια εμφανÞς μεταμυθιστορηματικÞ και μεταλογοτεχνικÞ παρÜμετρος διαμÝσου της οποßας ο Αριüστο στοχÜζεται πÜνω στη φýση της ανθρþπινης αφÞγησης, που περιγρÜφει τον πραγματικü κüσμο και τους ανθρþπους με τα εργαλεßα της επßνοιας (κι Üρα, σε Ýναν βαθμü, της ψευδαßσθησης). Με αυτÞ την Ýννοια, γοητεýεται απü την περιπετειþδη κι αξιÜγαστη συνιστþσα του ποιÞματος: η ποικιλßα της χωροταξßας (που περιλαμβÜνει τη Δýση και την ΑνατολÞ, μαγικοýς τüπους κι αληθινÝς χþρες, απειλητικÜ ρουμÜνια και μακρυνÜ νησιÜ) εßναι σýμβολο της φαντασßας και της δημιουργικüτητας του συγγραφÝα. Μαζß με τους πραγματικοýς τüπους παραστÝκουν τα μαγικÜ κι αλληγορικÜ τοπßα üπως το κÜστρο του ΑτλÜντη Þ το ρουμÜνι που üλοι οι χαρακτÞρες αργÜ Þ γρÞγορα συντυχαßνονται, αλληλοαναμετριοýνται και συγκροýονται.
     Οι χαρακτÞρες του αποτελοýν Üλλωστε θεμελιþδες στοιχεßο για τη κατανüηση της ποιητικÞς του. Ο Καλβßνο εξηγεß πως ο Αριüστο δεν επικεντρþνεται τüσο στην περιγραφÞ της ψυχολογßας τους, αλλÜ πριμοδοτεß κι ευνοεß την αφÞγηση των πρÜξεþν τους. ΚÜθε χαρακτÞρας επομÝνως προσδιορßζεται ως προς την ατομικüτητÜ του περισσüτερο απ' αυτÜ που πρÜττει παρÜ απ' αυτÜ που σκÝφτεται. Οι χαρακτÞρες του δεν εßναι, λοιπüν, πλÞρεις αλλÜ εßναι üλοι μαζß, πτυχÝς ενüς και του αυτοý χαρακτÞρα, δηλαδÞ του συγγραφÝα. Ο ΟρλÜνδος, πχ., συνεχßζει να αποτελεß Ýνα χαρακτÞρα ταυτüχρονα κεντρικü κι απομακρυσμÝνο· Ýτσι üπως Þταν Ýξω απü το ανθρþπινο μÝτρο ως προς την αρετÞ, Üτρωτος κι Üνοσος στα πÜθη σýμφωνα με τους τροβαδοýρους, ερωτευμÝνος που καταστÝλλει κÜθε πειρασμü σýμφωνα με τον ΜπογιÜρντο, εδþ βγαßνει απü το ανθρþπινο μÝτρο για να εισÝλθει στη πιο Üλογη κτηνωδßα. Σ’ αυτÞ τη νÝα, αναπÜντεχη ενσÜρκωση τοý εμμονικοý γυμνοý που ξεριζþνει τις βελανιδιÝς, ο ΟρλÜνδος μετατρÝπεται αν üχι σε χαρακτÞρα με σÜρκα κι οστÜ, ασφαλþς, üμως, σε μια ζþσα ποιητικÞ εικüνα, üπως δεν εßχε ποτÝ υπÜρξει στη μακρÜ σειρÜ των ποιημÜτων που τον αναπαρßσταναν με τη περικεφαλαßα και την αρματωσιÜ του.


                              Το πατρικü στη ΡÝτζιο Εμßλια

     Ο ΡογÞρος, γενÜρχης της δυναστεßας των ¸στε, προορισμÝνος σε Üωρο θÜνατο, συχνÜ εμφανßζεται ν' Üγεται απü εξωτερικÝς δυνÜμεις· απü τον ΑτλÜντη, για παρÜδειγμα, που απü πατρικÞ αγÜπη τον φυλακßζει στα μαγεμÝνα του κÜστρα. Ο Καλβßνο τον παρουσιÜζει ως ακολοýθως:

   ΣκληρÞ εßναι η μοßρα του να Ýχεις μοßρα. Ο προορισμÝνος Üνθρωπος προχωρÜει και τα βÞματÜ του δεν μποροýν παρÜ να τον οδηγÞσουν εκεß […] üπως τον ΡογÞρο, σε Ýνα γÜμο απü Ýρωτα, μια Ýνδοξη καταγωγÞ, και üμως, αλßμονο, σ’ Ýναν πρüωρο θÜνατο. […] ΞÝρουμε καλÜ πως üλα τα εμπüδια θα αποτýχουν […] αλλÜ παραμÝνει η αμφιβολßα αν αυτü που αληθινÜ αξßζει εßναι το μακρινü σημεßο της Üφιξης Þ ο ατελεßωτος λαβýρινθος, οι δυσχÝρειες, τα σφÜλματα, οι περιπÝτειες που εντÝλει δßνουν μορφÞ και σχÞμα στην ýπαρξη.

     ΚαταληκτικÜ Ýχει ενδιαφÝρον το πþς ο Καλβßνο συσχετßζει τον Αριüστο μ' Ýναν απü τους μυθοπλαστικοýς του χαρακτÞρες, τον Αστüλφο, δηλþνοντας πως η αριüστεια ψυχÞ εßναι αναγνωρßσιμη κυρßως σ' αυτüν, τον εξερευνητÞ της σελÞνης που δεν εκπλÞσσεται ποτÝ με τßποτε, που ζει τριγυρισμÝνος απü το θαυμαστü και συνεχþς χρησιμοποιεß μαγεμÝνα αντικεßμενα, μαγικÜ εγχειρßδια, μεταμορφþσεις ποικßλες και φτερωτÜ Üτια με την ελαφρüτητα της πεταλοýδας, αλλÜ πÜντα για να κατακτÞσει στüχους πρακτικÞς ωφÝλειας κι εντÝλει απολýτως ορθολογικοýς.
        Στον Μαινüμενο ΟρλÜνδο κÜνει σε διÜφορα σημεßα αναφορÝς και στη Κýπρο, με κυριþτερη αναφορÜ στο τραγοýδι (κÜντο) XVIII (στροφÝς 136-140. Οι στροφÝς εßναι 8στιχες). Στο σημεßο αυτü παρουσιÜζει μερικοýς απü τους ÞρωÝς του να φθÜνουν στην Αμμüχωστο, καθ' οδüν απü τη Συρßα στην Ευρþπη, να παραπλÝουν τα νüτια παρÜλια της Κýπρου και ν' αποβιβÜζονται στη ΠÜφο, üπου κι εξερευνοýν τα μÝρη του Ýρωτα και της απüλαυσης. ΚÜπου κοντÜ στη ΠÜφο, 6-7 μßλια απü τη παραλßα, ο ποιητÞς αναφÝρει πως υπÜρχει Ýνα μαγευτικü τοπßο αφιερωμÝνο στην Αφροδßτη, που το περιγρÜφει στους 16 στßχους των στροφþν 138 και 139 του κÜντο XVIII (βλ. παρακÜτω).


                                   Το Σπßτι στη ΦερρÜρα

    ΑυτÞ η περιγραφÞ Ýγινε σχεδüν θρυλικÞ και προκÜλεσε πολλÝς συζητÞσεις και παρεξηγÞσεις. ¢λλοι θεþρησαν πως ο ποιητÞς περιÝγραψε τα σημερινÜ ΛουτρÜ της Αφροδßτης, Üλλοι πως εßχε υπüψιν τη τοποθεσßα ΦοντÜνα Αμορüζα (ΠηγÞ του ¸ρωτα) στον ΑκÜμα, Üλλοι υποστÞριξαν πως εßχε ακοýσει περιγραφÝς του ΑκÜμα απü ναυτικοýς, Üλλοι υπÝθεσαν πως εßχε επηρεαστεß απü Ýνα κυπριακü τοπßο, κατÜ πÜσα πιθανüτητα τον ΑκÜμα, που περιÝγραψε ο Ελληνολατßνος ποιητÞς Κλαυδιανüς** κλπ. Ακüμη αρκετοß εßχαν την εσφαλμÝνη εντýπωση πως η ονομασßα ΦοντÜνα Αμορüζα ανÞκει στον Αριüστο, αν και στη πραγματικüτητα ο ποιητÞς πουθενÜ στο Ýργο του δεν δßνει αυτÞ την ονομασßα σε κυπριακÞ τοποθεσßα. Στο κÜντο Ι (στροφÞ 78) κÜνει αναφορÜ σε μια ερωτικÞ πηγÞ, που την τοποθετεß üμως στις ΑρδÝννες, κοντÜ στο ΒÝλγιο.
    Μπορεß λοιπüν να ταυτιστεß η θρυλικÞ πηγÞ του με τη σημερινÞ τοποθεσßα της ΦοντÜνα Αμορüζα στον ΑκÜμα, Þ με τα ΛουτρÜ της Αφροδßτης; ΜÜλλον üχι. ΚαταρχÞν κι οι δυο αυτÝς τοποθεσßες δεν βρßσκονται τüσο κοντÜ στη ΠÜφο ενþ βρßσκονται πολý κοντÜ στη θÜλασσα κι üχι 6 Þ 7 μßλια απ' αυτÞν. ¾στερα, δεν εßναι δυνατü να υπÜρχει βεβαιüτητα πως ο ποιητÞς εßχε υπüψι κÜποιο συγκεκριμÝνο κυπριακü τοπßο, ενþ αντßθετα υπÜρχει πιθανüτητα να περιÝγραφε κÜποιο τοπßο φανταστικü. ΕξÜλλου, Ýνα οποιοδÞποτε τοπßο του 16ου αι. υπÜρχει πολý μεγÜλη πιθανüτητα να 'χει αλλοιωθεß στο μεταξý τüσο πολý, þστε να μη αναγνωρßζεται σÞμερα.
     Αν τελικÜ εßναι ανÜγκη να ταυτßσουμε τη τοποθεσßα με κÜποιο συγκεκριμÝνο κυπριακü τοπßο και πÜλι δεν υπÜρχει επαρκÞς λüγος να αναζητÞσουμε το τοπßο αυτü στον ΑκÜμα. Αντßθετα, Ýχοντας κατÜ νου τα δεδομÝνα που δßνει (ομαλÞ λοφοπλαγιÜ, κοντÜ στη ΠÜφο, 6-7 μßλια απü τη θÜλασσα, βασßλειο της Αφροδßτης) βρßσκουμε πως πιüτερες πιθανüτητες συγκεντρþνει η περιοχÞ Κοýκλια-Νικüκλεια-Σουσκιοý, üπου κι αρκετοß μικροß ποταμοß. Στη περßπτωση αυτÞ θα πρÝπει να δεχθοýμε üτι γνþριζε πως ακριβþς στα Κοýκλια (Παλαßπαφος) λατρευüτανε στην αρχαιüτητα η Αφροδßτη, η οποßα διÝθετε εκεß και λαμπρü ναü.
     Ο Λουντοβßκο Αριüστο πÝθανε στις 6 Ιουλßου του 1533!


EΡΓΑ:

Περιφημüτερο Ýργο του εßναι το ιπποτικü Ýπος του, τo Mαινüμενος ΟρλÜνδος Ýγραψε και 5 κωμωδßες που ανÞκουνε στο εßδος της ΚομÝντια ερουντßτα*:
La cassaria (Το σεντοýκι) 1508, ιδιωματικÞ κωμωδßα παρουσιÜστηκε 1η σε αυλÞ στην Ιταλßα και θεωρεßται αληθινÞ αρχÞ λüγιας κωμωδßας.
I suppositi (Οι ΥποτιθÝμενοι) 1509, σατιρßζει Þθη κι ανþτερους υπαλλÞλους
Il Negromante (Ο νεκρομÜντης) 1520
Gli studenti (Οι ΣπουδαστÝς) 1518-19
La Lena (Η προαγωγüς) 1528, σατιρßζονται δευτερεýοντες δημοτικοß υπÜλληλοι κι απεικονßζεται ζωντανÜ η καθημερινüτητα της ΦερρÜρα.

------------------------------
 * Με τον üρο commedia erudita Þ λüγια λατινικÞ κωμωδßα εννοεßται η ερασιτεχνικÞ, λüγια κωμωδßα σε 5 πρÜξεις, που ακολουθεß το κλασσικü πρüτυπο της πρüτασης, της επßτασης και της καταστροφÞς Þ λýσης. Ο αριθμüς των χαρακτÞρων και συνεπþς των ηθοποιþν της εßναι συνÞθως μικρüς, ενþ τα δρþμενα ακολουθοýν μια συγκεκριμÝνη χωροχρονικÞ ενüτητα (μßα ημÝρα), σε αντßθεση με τη Commedia dell' arte
. Ως γηγενÝς -ιταλικü- κωμικü εßδος του 16ου αι. Üντλησε τα μÝγιστα απü προγενÝστερους Ρωμαßους δραματουργοýς üπως ο Πλαýτος κι ο ΤερÝντιος. Αν κι η δρÜση, η δομÞ κι ορισμÝνοι χαρακτÞρες στηρßζονται στα ανÜλογα ρωμαúκÜ μοντÝλα, ωστüσο ο τüπος κι ο χρüνος εßναι οι αστικÝς περιοχÝς της Ιταλßας του 16ου αι.. Σ' ü,τι αφορÜ στα δρþμενα που αναπτýσσονται σ' αυτü το κωμικü εßδος η πλοκÞ αντλεß απü μια ευρεßα θεματολογßα της μετακλασσικÞς μυθιστορßας, üπως επßσης απü λατινικÝς πηγÝς. Τα τυπικÜ προβλÞματα που αντιμετωπßζουν οι εραστÝς βρßσκουνε τη λýση τους συνÞθως στον γÜμο, μετÜ απü αρκετÝς δολοπλοκßες και παρεμβÜσεις τυπικþν κωμικþν χαρακτÞρων, που απαντþνται και στη commedia dell' arte.
     Η λογοτεχνικÞ κριτικÞ Ýχει αναφερθεß σε Ýλλειψη διδακτικοý σκοποý κι ηθικüτητας στο συγκεκριμÝνο εßδος, θεωρþντας το μÝσον διασκÝδασης. Ωστüσο η Ýρευνα αναζητÜ εκεßνα τα στοιχεßα σÜτιρας και κοινωνικÞς κριτικÞς που επαναπροσδιορßζουνε τη διδακτικÞ θÝση του Ýργου.
Ως σημαντικÜ παραδεßγματα της commedia erudita θα μποροýσαν να αναφερθοýν Ýργα üπως το La cassaria του Αριüστο, το 1508 το La calandria του ΜπιμπιÝνα, το 1513 και τα La triunizia κι I lucidi του Φιρεντζουüλα το 1549.



     Σε μεταγενÝστερα δεßγματα του συγκεκριμÝνου θεατρικοý εßδους η πλοκÞ διευρýνθηκε με την ανÜπτυξη ηθικþν και ρομαντικþν στοιχεßων, γεγονüς που αποδßδεται στην αυξανüμενη επßδραση της commedia dell'arte. Ως αντιπροσωπευτικοß συγγραφεßς αυτοý του διακριτοý εßδους θα μποροýσαν να αναφερθοýν οι:

Λουντοβßκο Αριüστο (Lodovico Ariosto) (1474-1533).
Νικκολü ΜακκιαβÝλλι (Niccolo Machiavelli) (1496-1527).
ΠιÝτρο Αρετßνο (Pietro Aretino) (1492-1556).
¢ντζελο Μπεüλκο (Angelo Beolco) (περ. 1501-1542)

Ως συγγραφεßς της τελευταßας μεταβατικÞς περιüδου της Commedia erudita αναφÝρονται οι:

¢ντον ΦραντζÝσκο Γκρατσßνι (Anton Francesco Grazzini).
ΤζιοβÜνι Μαρßα ΚÝτσι (Giovanni Maria Cecchi) (1518–87).
ΑνιμπÜλε ΚÜρο (Annibale Caro).
Τζιαμπατßστα ντελα Πüρτα (Giambattista della Porta).
ΦραντσÝσκο ντ' ¢μπρα (Francesco d' Ambra).(1499–1558)
------------------------------------



 * Οι δýο επßμονες ιδιüτητες της γλþσσας του Ariosto εßναι πρþτον, η γαλÞνη -η ομαλüτητα κι η αυτοπεποßθηση με την οποßα ρÝει αστικÜ, και δεýτερον, η λÜμψη -η μεσογειακÞ λÜμψη και γυαλÜδα που οýτε εκθαμβþνουν οýτε σκοτßζουν αλλÜ προσδßδουν σε κÜθε αντικεßμενο το ακριβÝς περßγραμμα και τη λÜμψη του επιφÜνεια. Μüνο περιστασιακÜ μποροýμε να ποýμε üτι η γλþσσα του Ariosto εßναι πραγματικÜ πνευματþδης, αλλÜ η ελαφρüτητα και η ευκινησßα της δημιουργοýν μια επιφÜνεια που μεταφÝρει Ýνα πνευματþδες αποτÝλεσμα. Η υπερβολικÞ ευφυÀα θα μποροýσε να καταστρÝψει ακüμη και το ωραιüτερο ποßημα, αλλÜ το χαριτωμÝνο μπρßο του Ariosto εßναι τουλÜχιστον εξßσου δýσκολο και για αφηγηματικοýς σκοποýς πιο ικανοποιητικü.
 * Το ποßημα της Λετßθια Ελßζαμπεθ ΛÜντον, Ο Αριüστο στην ερωμÝνη του, (1836) υποτßθεται üτι Þταν η απεýθυνσÞ του σε κÜποια Üγνωστη ομορφιÜ üταν της παρουσßαζε τον ολοκληρωμÝνο Orlando Furioso.
 * Στο ποßημÜ του Childe Harold's Pilgrimage, Canto the Fourth (1818), ο Λüρδος ΜπÜιρον περιÝγραψε τον ποιητÞ και μυθιστοριογρÜφο Walter Scott ως "Ο Αριüστο του ΒορρÜ" και τον Αριüστο ως "Ο νüτιος Σκοτ". Με αυτüν τον τρüπο, συνÝδεσε τον Αριüστο και την ιταλικÞ ΑναγÝννηση με τη σκωτσÝζικη και βρεττανικÞ ρομαντικÞ γραφÞ των αρχþν του 19ου αι., δßνοντας Ýμφαση σε μια διαρκÞ ευρωπαúκÞ λογοτεχνικÞ παρÜδοση. Ο Scott, με τη σειρÜ του, επηρεÜστηκε απü τον Ariosto κι εξÝφρασε τον θαυμασμü του για το Orlando Furioso.
 * Ο Ariosto εμφανßζεται στη μυθιστορηματικÞ Ýκδοση του Assassin's Creed: Revelations (το μυθιστüρημα περιγρÜφει το ταξßδι του Ezio στο Masyaf, τον γÜμο του με τη Sofia Sartor, τη γÝννηση των παιδιþν του και τη συνταξιοδüτησÞ του με περισσüτερες λεπτομÝρειες) ως Assassin. ¼ταν ο Ezio αποσýρεται μετÜ τα γεγονüτα του παιχνιδιοý, το 1513, δßνει τη θÝση του ΜÝντορα στον Lodovico.
 * Η χαρτüδετη Ýκδοση του Orlando Furioso Ýριξε μια ματιÜ στο τραπÝζι του θαλÜμου στη σκηνÞ του δεßπνου (A Ghost) στην ταινßα του Jim Jarmusch "Mystery Train".


========================

     Ο Μαινüμενος ΟρλÜνδος (ιτ.: Orlando Furioso) εßναι εκτενÝς ιπποτικü επικü ποßημα του Λουντοβßκο Αριüστο, το οποßο αποτελεßται απü 46 Üσματα (canti) σε οκτÜβα (ottava rima), στο σýνολο 4.842 οκτÜβες και 38.736 στßχοι. Θεωρεßται γενικÜ ως Ýνα απü τα μεγαλýτερα αν üχι το μεγαλýτερο λογοτεχνικü επßτευγμα της ΙταλικÞς ΑναγÝννησης. Ο Αριüστο συνεχßζει την ιστορßα του Ýρωτα του ΟρλÜνδου (Orlando), ιππüτη της ΑυλÞς του βασιλιÜ ΚαρλομÜγνου για την ωραßα ΑγγελικÞ (Angelica) τον καιρü που οι Σαρακηνοß επιτßθενται στο Φραγκικü Βασßλειο του ΚαρλομÜγνου, απü το σημεßο που σταματοýσε ο ΕρωτευμÝνος ΟρλÜνδος, Ýνα προγενÝστερο ιπποτικü ποßημα του ΜαττÝο ΜπογιÜρντο, που Ýμεινε ημιτελÝς λüγω του θανÜτου του ποιητÞ. Ο ΟρλÜνδος τþρα απü απλþς ερωτευμÝνος, üπως εßναι στο Ýργο του ΜπογιÜρντο, χÜνει τþρα τα λογικÜ του επειδÞ η ΑγγελικÞ επιλÝγει τον νεαρü ΜÝδωρο και γßνεται στο Ýργο του Αριüστο μαινüμενος. Γýρω απü αυτÞ την βασικÞ ιστορßα ο ποιητÞς πλÝκει δεξιοτεχνικÜ μυριÜδες αφηγÞσεις στις οποßες συμμετÝχει Ýνα πλÞθος χαρακτÞρων, οι περισσüτεροι Þδη υπÜρχοντες στον ΕρωτευμÝνο ΟρλÜνδο, αλλÜ και Üλλοι που δημιοýργησε η φαντασßα του Αριüστο. Απü τις αφηγÞσεις αυτÝς ξεχωρßζει αυτÞ του Ýρωτα του ΡουτζÝρου (Ruggiero) και της ΒραδαμÜντης (Bradamante), που σýμφωνα με το Ýπος εßναι οι πρüγονοι του Οßκου των ¸στε της ΦερρÜρας, στην ΑυλÞ της οποßας υπηρετοýσε ο ποιητÞς.
     Ο ΟρλÜνδος κι ο ΡινÜλδος, οι γενναιüτεροι ιππüτες του βασιλιÜ ΚαρλομÜγνου, αν και πρþτοι εξÜδελφοι Ýχουν Ýρθει σε διÝνεξη, üντας ερωτευμÝνοι και οι δýο με την üμορφη ΑγγελικÞ, μια πριγκßπισσα της ΑνατολÞς, την οποßα μετÜ απü πολλÝς περιπÝτειες Ýχει φÝρει ο ΟρλÜνδος στην Δýση. Την περßοδο αυτÞ ο βασιλιÜς ΑγραμÜντης των Σαρακηνþν της Βüρειας ΑφρικÞς θÝλοντας να κατακτÞσει την Ευρþπη αποβιβÜζεται με Ýναν τερÜστιο στρατü στην Ισπανßα και διασχßζοντας τα Πυρηναßα üρη φτÜνει στη Γαλλßα. Ο ΚαρλομÜγνος για να αποσοβÞσει την διαμÜχη μεταξý των δýο ιπποτþν, üρßζει üτι θα αποκτÞσει την ΑγγελικÞ üποιος απü τους δýο θα κÜνει μεγαλýτερα ανδραγαθÞματα στην μÜχη. Οι ΦρÜγκοι üμως ηττþνται και υποχωροýν Üτακτα προς το Παρßσι. ΜÝσα στη σýγχυση η ΑγγελικÞ φεýγει καβÜλα στο Üλογü της. Στο δρüμο συναντÜ τον ΡινÜλδο, ο οποßος Ýψαχνε πεζüς τον ΒαγιÜρδο, το Üλογü του.
     Την ßδια στιγμÞ παρουσιÜζεται ο Φεραοý, Σαρακηνüς ιππüτης, ερωτευμÝνος κι αυτüς μαζß της. Η ΑγγελικÞ καλπÜζει για να ξεφýγει και απü τους δýο, που στο μεταξý Ýχουν αρχßσει να μονομαχοýν για χÜρη της. Στο δρüμο συναντÜ τον ΣακριπÜντη, βασιλιÜ της Κιρκασσßας, επßσης ερωτευμÝνον μαζß της και πιστü της φýλακα απü τους υπüλοιπους επßδοξους μνηστÞρες. ΕπιλÝγει αυτüν ως υπερασπιστÞ της και φεýγουν μαζß. Ενþ αυτüς σκÝπτεται να επωφεληθεß απü την περßσταση, δÝχεται την επßθεση ενüς ιππüτη, που εßναι στην πραγματικüτητα η γενναßα πολεμßστρια ΒραδαμÜντη, η αδελφÞ του ΡινÜλδου, η οποßα Ýψαχνε τον αγαπημÝνο της ΡουτζÝρο, Ýναν νεαρü Σαρακηνü ιππüτη, που οι δýο τους εßχαν αγαπηθεß κατÜ τη διÜρκεια της μÜχης. Ο ΡουτζÝρος üμως Ýχει απαχθεß απü τον προστÜτη του μÜγο ΑτλÜντη, ο οποßος τον εßχε αναθρÝψει απü μωρü και τþρα ιππεýοντας Ýνα φτερωτü Üλογο, τον ιππüγρυπα, εßχε μεταφÝρει τον ΡουτζÝρο σε Ýνα μαγικü κÜστρο στα Πυρηναßα üρη για να τον απομακρýνει απü τη μÜχη.
     Η ΑγγελικÞ, μüνη της πια και προσπαθþντας να ξεφýγει απü üσους Χριστιανοýς και Σαρακηνοýς ιππüτες την πολιορκοýσαν, πÝφτει στα χÝρια των πειρατþν της νÞσου Εβοýδας και καταλÞγει δεμÝνη σε Ýναν βρÜχο πλÜι στο κýμα για να γßνει τροφÞ ενüς φοβεροý θαλÜσσιου τÝρατος, της ¼ρκας. Η ΒραδαμÜντη στο μεταξý, Ýχοντας γλιτþσει απü μια ýπουλη δολοφονικÞ απüπειρα του μοχθηροý ΠιναμπÝλλου εναντßον της και ακολουθþντας τις οδηγßες μιας καλÞς νεαρÞς μÜγισσας, της Μελßσσας, διαλýει με τη βοÞθεια ενüς μαγικοý δαχτυλιδιοý (που ανÞκε κÜποτε στην ΑγγελικÞ, αλλÜ της το εßχε κλÝψει ο πανοýργος ΜπρουνÝλλος απü τον οποßο το εßχε πÜρει η ΒραδαμÜντη) τα μÜγια του κÜστρου üπου εßχε κλεßσει ο ΑτλÜντης τον ΡουτζÝρο. Τüτε ο ΑτλÜντης στÝλνει τον ιππüγρυπα, που με τον ΡουτζÝρο στη ρÜχη του πετÜ μακριÜ, μεταφÝροντÜς τον στο νησß της μÜγισσας Αλκßνας, η οποßα μεταμüρφωνε τους ιππüτες σε ζþα Þ φυτÜ.
     Εκεß ο ΡουτζÝρος ανακαλýπτει Ýνα φυτü που μιλοýσε: Þταν ο Αστüλφος, γιος του βασιλιÜ της Αγγλßας, εξÜδελφος της ΒραδαμÜντης, που η μÜγισσα τον εßχε μεταμορφþσει σε μυρτιÜ. Ο ΡουτζÝρος σαγηνεýεται απü την φαινομενικÞ ομορφιÜ της Αλκßνας και θα Ýμενε για πÜντα στο νησß ξεχνþντας την ΒραδαμÜντη, αν δεν επενÝβαινε η καλÞ Μελßσσα, που σκοπü της εßχε να ενþσει τους δýο ερωτευμÝνους. Η Μελßσσα διαλýει τα μÜγια κÜνοντας ορατÞ την ασχÞμια της Αλκßνας και επιπλÝον ξανακÜνει τον Αστüλφο Üνθρωπο. Η δε καλÞ μÜγισσα Λογιστßλλα νικÜ την Αλκßνα και τα τÝρατÜ της και βοηθÜ τον ΡουτζÝρο να ξαναπιÜσει τον ιππüγρυπα. Ο ΡουτζÝρος, καβÜλα στον ιππüγρυπα, περνþντας πÜνω απü το νησß της Εβοýδας βλÝπει την ΑγγελικÞ δεμÝνη στον βρÜχο. Κατεβαßνει και με τη βοÞθεια του μαγικοý δαχτυλιδιοý και μιας μαγικÞς ασπßδας αντιμετωπßζει με επιτυχßα την ¼ρκα, παßρνει μαζß του την ΑγγελικÞ και καβÜλα στον ιππüγρυπα φτÜνουν στη ΒρετÜνη, σε Ýνα δÜσος.
     Ο ΡουτζÝρος εßναι τþρα σφüδρα ερωτευμÝνος με την ΑγγελικÞ, η οποßα φαινομενικÜ ανταποκρßνεται. Εν τÝλει üμως με τη βοÞθεια του μαγικοý δαχτυλιδιοý, γßνεται αüρατη και φεýγει μακριÜ, γυρεýοντας να επιστρÝψει στην ΑνατολÞ, ενþ ο ΡουτζÝρος ψÜχνοντÜς την μÜταια καταλÞγει να χÜσει τελικÜ και τον ιππüγρυπα. Η ΑγγελικÞ διασχßζοντας Ýνα δÜσος κοντÜ στο Παρßσι συναντÜ Ýναν τραυματισμÝνο νεαρü Σαρακηνü, τον ΜÝδωρο και συμπονþντας τον τον περιθÜλπει σε μια καλýβα βοσκþν, φροντßζοντας τις πληγÝς του. Η συμπüνια μετατρÝπεται σε μεγÜλο Ýρωτα, ο οποßος ολοκληρþνεται μÝσα στο δÜσος. Η ΑγγελικÞ αποφασßζει να παντρευτεß τον ΜÝδωρο και φεýγει τελικÜ μαζß του για την ΚαθÜη, το βασßλειο του πατÝρα της στην ΑνατολÞ. Ο ΡινÜλδος στο μεταξý επιστρÝφει απü την Αγγλßα, üπου τον εßχε στεßλει ο ΚαρλομÜγνος για να φÝρει στρατιωτικÝς ενισχýσεις, καθþς οι Σαρακηνοß πολιορκοýσαν το Παρßσι. Ο Θεüς προκαλεß διχüνοια μεταξý των Σαρακηνþν, ενþ τα αγγλικÜ στρατεýματα μπαßνουν αθüρυβα στο Παρßσι και τελικÜ μετÜ απü σφοδρÝς μÜχες οι Σαρακηνοß αποκροýονται.
     Ενþ γßνονται αυτÜ, ο ΟρλÜνδος, που μÜταια Ýψαχνε παντοý να βρει την ΑγγελικÞ, εßχε πολλÝς περιπÝτειες: εßχε σκοτþσει τον κακü Τσιμüσκο, βασιλιÜ της Φρισßας και εßχε σþσει απü την θαλÜσσια üρκα (σκοτþνοντας και το θηρßο) την Üτυχη Ολυμπßα, κüρη του βασιλιÜ της Ολλανδßας, που εßχε εγκαταλειφθεß απü τον μνηστÞρα της, τον Üπιστο ΜπιρÝνο, δοýκα της Ζηλανδßας. Ο ΟρλÜνδος εßχε επßσης ελευθερþσει την ΙσαβÝλλα, κüρη του βασιλιÜ της Γαλικßας, που την κρατοýσε Ýγκλειστη σε μια σπηλιÜ μια ομÜδα κακοποιþν με φýλακÜ της την γριÜ Γαβρßνα. ¸τσι η ΙσαβÝλλα εßχε ενωθεß ξανÜ με τον αγαπημÝνο της Ζερβßνο. Ο ΟρλÜνδος μετÜ απü αυτÝς και Üλλες περιπÝτειες φτÜνει τελικÜ στην ειδυλλιακÞ τοποθεσßα üπου εßχαν ζÞσει τον ÝρωτÜ τους η ΑγγελικÞ και ο ΜÝδωρος, Ýχοντας αφÞσει εκεß τεκμÞρια της αγÜπης τους.
     Ο ΟρλÜνδος νιþθοντας προδομÝνος απü την ΑγγελικÞ τρελαßνεται απü τον υπÝρμετρο πüνο: σκßζει τα ροýχα του, πετÜ τα üπλα του αρχßζει να περιφÝρεται ολüγυμνος, σκοτþνοντας τους βοσκοýς και τα ζωντανÜ που συναντÜ εμπρος του. Μαινüμενος Ýτσι εκτελεß Üπειρες πρÜξεις παραφροσýνης, τüσο στην Ευρþπη, üσο και στην βüρεια ΑφρικÞ, üπου περνÜ κολυμπþντας στον πορθμü του ΓιβραλτÜρ. Ο Ζερβßνος και η ΙσαβÝλλα ψÜχνοντας για τον ΟρλÜνδο βρßσκουν τα üπλα του και τα περισυλλÝγουν. Ο Ζερβßνος üμως σκοτþνεται απü τον ΜανδρικÜρδο, τον βασιλιÜ της Ταρταρßας, που θÝλει να αποκτÞσει τα üπλα του ΟρλÜνδου. Η δε ΙσαβÝλλα τελικÜ προκαλεß μüνη τοης τον θÜνατü της πεßθοντας τον ερωτευμÝνο μαζß της Üγριο πολεμιστÞ των Σαρακηνþν Ροδομüντη να την χτυπÞσει με το σπαθß του, γιατß τÜχα Þταν Üτρωτη. Τον ΜανδρικÜρδο σκοτþνει τελικÜ ο ΡουτζÝρος, που κÜνει και Üλλα ηρωικÜ κατορθþματα στο πεδßο της μÜχης, Ýχοντας περÜσει στο μεταξý στο πλευρü των Χριστιανþν χÜριν της ΒραδαμÜντης.
     Στο μεταξý ο Αστüλφος, μετÜ απü Üπειρες περιπÝτειες στην Ασßα, την ΑφρικÞ και την Ευρþπη, Ýχει βρει τον ιππüγρυπα και καβÜλα σε αυτüν φτÜνει στον Επßγειο ΠαρÜδεισο, στην κορυφÞ ενüς πανýψηλου üρους της Αιθιοπßας. Απü εκεß, με τη συνοδεßα του ΕυαγγελιστÞ ΙωÜννη και με την βοÞθεια του ουρÜνιου Üρματος με το οποßο ανελÞφθη στον ουρανü ο ΠροφÞτης Ηλßας, πετÜ στη σελÞνη, üπου βρßσκει το χαμÝνο λογικü του ΟρλÜνδου κλεισμÝνο σε μια τερÜστια φιÜλη, την οποßα και παßρνει με την Üδεια του Αγßου, επιστρÝφοντας με το ιπτÜμενο Üρμα πÜλι στη γη. ΜετÜ απü Üλλες Üπειρες περιπÝτειες και με τη βοÞθεια πολλþν δυνατþν συντρüφων του ιπποτþν, ο Αστüλφος καταφÝρνει να εντοπßσει κÜπου στην ΑφρικÞ τον μαινüμενο ΟρλÜνδο, να τον ακινητοποιÞσει και να τον κÜνει να εισπνεýσει ξανÜ το χαμÝνο λογικü του.
     ¸χοντας βρει τα λογικÜ του ο ΟρλÜνδος ξεχνÜ τελεßως την ΑγγελικÞ και μπαßνει ξανÜ στη μÜχη κατÜ των Σαρακηνþν. Σε μια τριπλÞ μονομαχßα, σκοτþνονται οι Σαρακηνοß ΑγραμÜντης και ΓραδÜσος και τραυματßζεται ο νουνεχÞς Σωβρßνος, ενþ απü τους Χριστιανοýς σκοτþνεται ο στενüς φßλος του ΟρλÜνδου ΒρανδιμÜρτης και μüνοι αλþβητοι μÝνουν ο ßδιος ο ΟρλÜνδος και ο εξÜδελφüς του ΟλιβιÝρος. Η δε γυναßκα του ΒρανδιμÜρτη, η καλÞ και πιστÞ Φιορδελßζα, πεθαßνει θρηνþντας πÜνω στον τÜφο του συζýγου της. Στο τÝλος του Ýπους, ο ΡουτζÝρος, που Ýχει γßνει χριστιανüς (üπως Ýχει γßνει και η αδερφÞ του, πολεμßστρια Μαρφßζα) και Ýχει παντρευτεß την ΒραδαμÜντη, σκοτþνει σε μονομαχßα τον Üγριο και υπερÞφανο Ροδομüντη.
     ΤÝλος, να υπενθυμßσουμε πως ΟρλÜνδος εßναι ο ΡολÜνδος, ιππüτης του ΚαρλομÜγνου κι εßναι ουσιαστικÜ το ßδιο πρüσωπο.



        Μαινüμενος ΟρλÜνδος

         (canto XVII)

138
Απ' τη θÜλασσα Ýξι μßλια Þ εφτÜ,
ανÝβηκανε του λüφου την ευχÜριστη πλαγιÜ
σιγÜ-σιγÜ. ΔÜφνες και κÝδροι, νερατζιÝς
και θÜμνοι να γεμßζουν το τοπßο οι μυρτιÝς,
ερπýλοι, κρüκοι, ρüδα, μαντζουρÜνες μυρωμÝνες
που στην ευωδιαστÞ τη γη προβÜλλουν ανθισμÝνες
και κÜθε που προβÜλλει Üνεμος απ' τη στεριÜ
στο πÝλαγο οι ναýτες να χορταßνουν ευωδιÜ.

139
ΡυÜκι απü κρυστÜλλινη πηγη κυλÜ
ποτßζει üλη κεßνη τη λοφοπλαγιÜ.
Και να λεχθεß στα σßγουρα ετοýτο πως μπορεß
της Κýπριδας της üμορφης ν' αποτελεß
τ' ολüχαρο, το αγαπημÝνο μÝρος της.
Εδþ γυναßκες, χωρßς ελπßδα αλλοý να βρεις,
νιÝς και γριÝς καλλßτερες, στο πüθο τους
να καßγονται, η θεÜ τις θÝλει ως το τÝλος.
------------------------------------

Γυναßκες σοφÝς και δυνατÝς, αληθινÝς κι αγνÝς
¼χι μονÜχα στην ΕλλÜδα και τη Ρþμη.
¼που κι αν λÜμπει Þλιος, απü την ¢πω ΑνατολÞ
στις Εσπερßδες, εßχατε το σπßτι σας,
ποιþν αρετÝς και πλεονεκτÞματα δυσνüητα.
ΣχετικÜ με αυτÜ, οι ιστορικοß εßναι ανüητοι:
Ποιοß σýγχρονοι συγγραφεßς, γεμÜτοι πεßσμα
για τÝτοιες γυναßκες μιαν αλÞθεια δεν θα γρÜφανε.
¼μως, γυναßκες, μη τους δþσετε λογαριασμü,
να επιμεßνετε σε κεßνα που πηγαßνετε καλÜ.
Μη χÜσετε το θÜρρος σας, μη πτοηθεßτε,
φυλÜξτε τη φιλοδοξßα σας κι η αναγνþριση θα 'ρθεß,
Ειναι δικÞ σας. Αγαθü χωρßς ασυδοσßα μπορεß κι ανοησßα,
Απü την αλλαγÞ, κακü δεν μÝνει ανεπηρÝαστο,
και αν στην ιστορßα η σελßδα σας Þταν θολÞ,
η αξßα σας στη σýγχρονη εποχÞ, θα ακουστεß.
...

          ΜαδριγÜλι 1

ΜÜτια δεν Ýχετε αντιληφθεß,
üταν κοιτÜτε μαγεμÝνα
το αγγελικü, γλυκü της προσωπÜκι
πως μοιÜζετε πραγματικÜ
σαν το κερß πα' στη φωτιÜ,
Þ σαν το χιüνι στ' Þλιου τις ακτßνες;

Στο νερü, αν δεν τραβÞξετε το βλÝμμα
απ' αυτü τ' üμορφο κι ασαφÝς μÝτωπο,
γιατß τα ωραßα φþτα στη λιακÜδα
εßν' ßδια
λßγο μÝσα σας, θα γßνετε πηγÞ.

ΠÜντα βγαßνουν απü αυτο φωτιÜ Þ βÝλη.
ΜÜτια γλυτþστε απü τοýτο το κακü.
Αν üχι, βλÝπω στο φινÜλε να 'στε τßποτα
κι εγþ τυφλüς να παραμÝνω αιþνια.
---

                ΜαδριγÜλι 2

Η üμορφη γυναßκα μου μ' ανÜβει

τüσο üμορφη φωτιÜ διακοσμημÝνη
τριγýρω με λευκü χιüνι κι ο ¸ρωτας
Ýνα θαýμα τριγýρω κι üτι πιο üμορφο,
το γλεντÜ κι εßν' ακριβþς αυτÜ που βλÝπουμε.

Η ερωτικÞ φωτιÜ, στο πιο ωραßο πρüσωπο,
αυτÞ, απλþνεται παντοý με γλυκü ρýζι,
κÜποιος περνÜ στις ομορφιÝς ερωτευμÝνος
κι üλοι να δουν το ροζ το πορφυρü
ν' ανακαλýψουμε τον üμορφο παρÜδεισο
των φýλλων της κιννÜβαρης üταν ο Þλιος
ανατÝλλει κι η μÝρα ανηφορßζει.

Και το λευκü üπως θωροýμε στη γαλÞνη,
στη καθαρÞ και üμορφη γαλÞνη στη σελÞνη,
πÜνω απ' το Þσυχο το κýμα της θαλÜσσης,
με τις τρεμουλιαστÝς π' αστρÜφτει, τις αχτßδες.

Ναι üμορφο εßναι ü,τι υπÜρχει σε αυτüν
τον ¸ρωτα, γυναßκα μου, που Ýχεις ακουμπÞσει
και σε Ýνα τüσο üμορφο μÝρος,
σ' ü,τι καλλßτερο υπÜρχει στη ζωÞ:
το κÜθε Üλλο üμορφο στον κüσμο εßναι λßγο.
...

           ΜαδριγÜλι 3

Με δυνατü Üνεμο να στρÝφει το κερß,
Üσβεστο,
αντßθετα φουντþνει μια φωτιÜ
και κÜνει κÜθε αερÜκι για λßγο να χαθεß.

Πüσο μεγÜλη γßνεται η μÜχη γýρω
σε κÜθε τüπο, κÜθε πορτüφυλλο,
τüσο πολý και πιüτερο, σ' Ýνα μεγÜλον Ýρωτα,
που δÝνει τη καρδοýλα του να γßνει δυνατüς.

Με ταπεινÞ κι Þπια μοßρα, εσý Μαντüνα,
εσý μονÜχα θα μποροýσες να μου πεις
αν οι απειλÝς τον Ýκαναν να φýγει.

(μτφρ.:ΠÜτροκλος)

                              ΠαρÜρτημα Για ΤεχνικÜ ΘÝματα:

    Στη μουσικÞ, μια οκτÜβα (λατινικÜ: octavus, ογδüη, γνωστÞ κι ως διαπασþν Þ τÝλεια οκτÜβα), εßναι το διÜστημα μεταξý ενüς μουσικοý φθüγγου κι ενüς Üλλου με τη μισÞ Þ τη διπλÜσια συχνüτητα. Ορßζεται απü το ANSI ως μονÜδα επιπÝδου συχνüτητας, üταν η βÜση του λογαρßθμου εßναι δýο. Η σχÝση της οκτÜβας εßναι Ýνα φυσικü φαινüμενο που αναφÝρεται ως "το βασικü θαýμα της μουσικÞς", η χρÞση του οποßου εßναι κοινÞ στα περισσüτερα μουσικÜ συστÞματα.
     ΑλλÜ στη στιχοπλοκικÞ, με την Ýννοια οκτÜβα εννοοýμε το 8στιχο κÜντο (canto = τραγοýδι).
------------

    Το Αμερικανικü Εθνικü ºδρυμα Προτυποποßησης (αγγλικÜ: American National Standards Institute, ANSI) ιδρýθηκε τον Οκτþβρη του 1918 κι εßναι Ýνας μη κερδοσκοπικüς οργανισμüς που εκπροσωπεß περισσüτερες απü 125.000 εταιρεßες και 3,5 εκατομμýρια επαγγελματßες. Ο ANSI Ýχει την Ýδρα του στην ΟυÜσινγκτον και εßναι ο αμερικανικüς εκπρüσωπος του Διεθνοýς Οργανισμοý Προτυποποßησης (International Organization for Standardization - ISO) και της Διεθνοýς ΗλεκτροτεχνικÞς ΕπιτροπÞς (International Electrotechnical Commission - IEC), μÝσω της ΕθνικÞς ΕπιτροπÞς ΗνωμÝνων Πολιτειþν (U.S. National Committee - USNC).
     Η ιστορßα του ANSI ξεκινÜ απü το 1916. ΑρχικÜ ιδρýθηκε ως ΑμερικÜνικη ΕπιτροπÞ Μηχανικþν Προτýπων (American Engineering Standards Committee - AESC). Το 1928 αναδιοργανþθηκε και μετονομÜστηκε σε ΑμερικανικÞ ¸νωση Προτυποποßησης (American Standards Association - ASA) και το 1966 αναδιοργανþθηκε σε ºδρυμα Προτýπων των ΗνωμÝνων Πολιτειþν ΑμερικÞς (United States of America Standards Institute - USASI). Το 1969 Ýλαβε την παροýσα ονομασßα του ως Αμερικανικü Εθνικü ºδρυμα Προτυποποßησης (American National Standards Institute - ANSI),οπüτε και προχþρησε στην παραγωγÞ προτýπων γνωστþν ως ΑμερικÜνικα ΕθνικÜ Πρüτυπα. Με τη πÜροδο των χρüνων και τις συνεχεßς αναδιοργανþσεις και μετονομασßες οι επιδιþξεις του οργανισμοý για τη διασφÜλιση της βÝλτιστης ποιüτητας ζωÞς των Αμερικανþν πολιτþν παρÝμειναν ßδιες. Σýμφωνα με την επßσημη ιστοσελßδα του ANSI, βασικÞ επιδßωξη του Ιδρýματος αποτελεß η ενßσχυση της παγκüσμιας ανταγωνιστικüτητας των αμερικανικþν επιχειρÞσεων και κατ’ επÝκταση η βελτßωση της ποιüτητας ζωÞς των Αμερικανþν.
----------------

     Το μαδριγÜλι εßναι εßδος κοσμικÞς, πολυφωνικÞς, φωνητικÞς μουσικÞς που Üνθισε την εποχÞ της ΑναγÝννησης. Πρωτοεμφανßζεται στην Ιταλßα του 14ου αιþνα και λαμβÜνει δýο κýριες μορφÝς: το μαδριγÜλι του τρετσÝντο (ιτ. trecento = τριακüσια· αναφÝρεται στην εποχÞ του 1300 μ.Χ.) και το κυρßως ειπεßν μαδριγÜλι του 16ου και 17ου αι., που εμφανßζεται κι εκτüς Ιταλßας. Αργüτερα αναπτýσσονται κι Üλλοι τýποι, üπως το αγγλικü μαδριγÜλι και το μαδριγÜλι κοντσερτÜντο, ενþ αποτÝλεσαν τη βÜση για την ανÜπτυξη Üλλων ειδþν φωνητικÞς μουσικÞς, üπως η σανσüν, η καντÜτα και τÝλος η Üρια. Το ζενßθ του φτÜνει στα μÝσα του 16ου αιþνα, αποτελþντας το κυρßαρχο εßδος κοσμικÞς φωνητικÞς μουσικÞς. Στις αρχÝς του 17ου αιþνα το μαδριγÜλι εκτοπßζεται σταδιακÜ απü την Üνοδο της μονωδßας, το νÝο ýφος που οδηγεß στην εδραßωση της üπερας.
     ΜουσικολογικÜ, προÝρχεται απü τη στροφικÞ φρüττολα, ωστüσο το μαδριγÜλι συνÞθως δεν Ýχει επαναλÞψεις κι αποτελεß αυτü που στα αγγλικÜ ονομÜζεται through-composed (ελεýθερη απüδοση: "διαπερατÞ σýνθεση"). Σ' αυτü τον τýπο σýνθεσης, οι συνθÝτες επιχειροýν να αποδþσουν με μουσικü τρüπο το νüημα του κειμÝνου üχι συνολικÜ, αλλÜ της κÜθε φρÜσης ξεχωριστÜ Þ ακüμα και τονßζοντας συγκεκριμÝνες λÝξεις-κλειδιÜ.
     ΕτυμολογικÜ, η λÝξη μαδριγÜλι Ýχει τρεις ενδεχüμενες προελεýσεις:

 * materialis (υλικü), υπü την Ýννοια του κοσμικοý, καθþς το μαδριγÜλι εßναι εßδος κοσμικÞς μουσικÞς.

 * matricalis (μητρικü), υπü την Ýννοια της μητρικÞς γλþσσας, καθþς στο μαδριγÜλι χρησιμοποιοýνται τα ιταλικÜ, και üχι τα -καθιερωμÝνα στη μουσικÞ- λατινικÜ.

 * mandrialis (ποιμενικü), καθþς τα περισσüτερα πρþιμα μαδριγÜλια εßχαν βουκολικÞ θεματολογßα.

     Το μαδριγÜλι του τρετσÝντο εßναι συνÞθως για 2 Þ 3 φωνÝς, üπου τη κýρια φωνÞ μιμεßται με πιο απλοúκü τρüπο η 2η (Þ 3η) φωνÞ. Τα κεßμενα -με κεντρικü θÝμα την αγÜπη και τον Ýρωτα- εßναι μÜλλον λιτÜ κι η δομÞ τους απλÞ (2-3 3στιχα με επωδü, Þ ομοιοκατÜληκτο 2στιχο)· κýριοι ποιητÝς του εßδους υπÞρξαν οι ΒοκκÜκιος, ΠετρÜρχης, ΣακÝττι και ΣολντανιÝρι. Υπüτυπος του εßδους υπÞρξε και το μαδριγÜλι-κανüνας, που οι δυο φωνÝς εßναι γραμμÝνες σε κανüνα, ενþ η 3η (συνÞθως ο τενüρος) αποτελεß ελεýθερη γραμμÞ. Το εßδος αυτü αναπτýχθηκε το β' μισü του 14ου αι. κι αντλεß τη προÝλευσÞ του απü την αντιστικτικÞ κÜτσια. Κýριοι εκφραστÝς του εßδους εßναι ο ΤζÜκοπο ντα Μπολüνια, ο ΤζιοβÜννι ντα ΦιρÝντσε κι ο ΦραντσÝσκο Λαντßνι.
     ¼σον αφορÜ το μαδριγÜλι του 16ου αι. ¼σον αφορÜ στο κεßμενο, επικρατεß ο ΒοκκÜκιος κι ο ΠετρÜρχης κι αργüτερα οι ποιητÝς Αριüστο, ΤÜσσο και ΠιÝτρο ΜπÝμπο. Προς το τÝλος του 16ου αι. προτιμþνται οι ελεýθεροι στßχοι (rime libere), κατÜ τη προτροπÞ και του Ιταλοý θεωρητικοý της μουσικÞς ΤζοζÝφο Τσαρλßνο (1558). Χρησιμοποιοýνται συνδυασμοß 2 ως 8 φωνþν, αν και τα περισσüτερα εßναι για 3 ως 6 φωνÝς. Το μελοποιημÝνο κεßμενο εßναι πÜντα κοσμικü, ποιÞματα και μικρÜ πεζÜ κεßμενα, στον αντßποδα βρßσκεται το μοτÝτο, üπου χρησιμοποιοýνται εδÜφια της Αγßας ΓραφÞς, αλλÜ üχι τα μÝρη της λειτουργßας. Κýριο χαρακτηριστικü εßναι η απουσßα συνοδεßας (εκτελοýνται δηλαδÞ a cappella) αν κι ορισμÝνοι συνθÝτες, üπως ο Ιταλüς ΚÜρλο ΤζεζουÜλντο, ενθÜρρυναν τη μερικÞ χρÞση οργÜνων.

 

 

Web Design: Granma - Web Hosting: Greek Servers